GUAM-ın yenidən dirçəldilməsi mümkündürmü?
Ekspertlər qurumun münaqişələrin həllindəki roluna skeptik yanaşırlar
Azər NURİYEV, kaspi.az
MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ
-
Ağdamın son ucu
Qərib eldə qaçqınlığın bitməsinin sevinci
-
Putinin “inanclı atəşkəsi”
Aysberqin görünməyən tərəfi
-
“Erməni vandalları Azıx mağarasında partlayış törətmişdilər”
Professor Abbas Seyidov: “İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə beynəlxalq ekspertlərin iştirakı ilə daha geniş arxeoloji tədqiqatlar aparılacaq”
-
“Pulyuyan camaşırxana”çı ...
... Yaxud Kremlin yalanı, Vardanyanın “planı”
-
Bir milad yazışması
Ukrayna xalqı ən müqəddəs bayramını ruslarla bir gündə qeyd etmək istəmir
-
Vardanyanın son sözü
Bakının cavabı necə olacaq?
-
Azərbaycanlı “Qurd”
VIP mühafizəçidən “Dəniz piyadası”na qədər
-
Xəyanətin miqyası artır
Qəpik-quruş üçün vətənini, millətini satanlar...
-
Bakı AHİM-ə şikayət etdi
Beynəlxalq hüquqa uyğun təzminatın tələbi prosesi başlayır
-
Laçın-Xankəndi yolunda dinc aksiya yeddinci günündə davam edir
Azərbaycan XİN aksiyanın mahiyyətini kobud təhrif edən xarici ölkələrə cavab verib...
-
Düşmən bizi vahid görməlidir
Xalq hər məqamda mübarizəyə hazır olduğunu bir daha nümayiş etdirir
-
Ekoloji aksiya siyasiləşir?
Yeni tələblər irəli sürüldü
-
Dombra – qəlb sazından çıxan səda
“Astana Opera”nın Bakıya qastrolu
-
Yolkəsənlərin başqa yolu yoxdur!
Arutyunyan və Vardanyan hazırda bizim üçün heç kimdir
-
Düşmənlərimizi birləşdirən aksiya...
“Dahiyanə” öncəgörmələr bizdə xof hissi yaratmağa hesablanıb
-
Azərbaycan şantajlardan qorxmamalıdır
Qırmızı xətti qoruyan iradəni görən dünya Bakıyla hesablaşmaq məcburiyyətində qalacaq
Uzun bir fasilədən sonra Demokratiya və İqtisadi İnkişaf Naminə Təşkilat - GUAM (Gürcüstan, Ukrayna, Azərbaycan, Moldova) ilk dəfə olaraq toplantı keçirib. Qurumun yaradılmasının 20 illiyinə həsr olunan sammit Ukraynanın paytaxtı Kiyev şəhərində baş tutub. Sammitdə GUAM-a üzv ölkələr arasında iqtisadi, siyasi, elmi, mədəni əlaqələr, o cümlədən qurumun 20 illik fəaliyyəti və gələcək strategiyası geniş müzakirə olunub. Sammitdə GUAM-ın əməkdaşlıq coğrafiyasının genişləndirilməsi və enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələləri müzakirəyə çıxarılıb. GUAM-a üzv ölkələrin hökumət başçıları arasında Azad Ticarət Zonasının yaradılması, üzv ölkələrin dövlət sərhədlərindən keçən mallar və nəqliyyat vasitələri ilə bağlı gömrük prosedurlarının ayrı-ayrı nəticələrinin qarşılıqlı tanınması ilə bağlı sənədlər imzalanıb. Məlumata görə, Azərbaycan, Gürcüstan, Ukrayna və Moldova arasında bu ildən Azad Ticarət Zonası yaradıla bilər.
Ukraynanın baş naziri Vladimir Groisman bu görüşü «mühüm» və təşkilat tarixində «yeni səhifə» adlandırıb. Baş nazir bəyan edib ki, Azad Ticarət Zonası bu il fəaliyyət göstərə bilər və imzalanan sənədləri «cəsarətli addım» adlandırıb. «Biz GUAM-ın tarixində yeni səhifə açırıq», - deyə baş nazir bildirib. «Biz GUAM çərçivəsində azad ticarət zonasının tətbiqini sürətləndiririk, nəqliyyat loqistika üçün hansı imkanların olduğunu təhlil edirik», - deyə Ukrayna hökumətinin saytında yerləşdirilən xəbərdə bildirilib.
Qəbul edilən yekun bəyanatda GUAM ərazisindəki münaqişələrə xüsusi yer verilib. GUAM münaqişələrin davam etməsindən narahatlığını ifadə edir, bu münaqişələrin üzv ölkələrin davamlı inkişafına maneə olduğunu vurğulayır. Qeyd olunur ki, GUAM məkanındakı münaqişələr dövlətlərin ərazi bütövlüyü və sərhədlərinin toxunulmazlığı prinsipləri əsasında çözülməlidir və GUAM bu istiqamətdəki səylərini davam etdirəcək.
Yeri gəlmişkən, sammit dərhal dünya mediasının diqqətinə düşüb. Məsələn, BBC-də dərc edilən məqalədə göstərilir ki, «qurumda təmsil olunan dövlətlərin hər biri çox ciddi humanitar və iqtisadi itkilərlə üzləşib öz ərazilərinin bir hissəsindən məhrum olublar. Həmin ərazilərdə isə separatçı «respublikalar» yaranıb. Üç ölkə - Gürcüstan, Ukrayna və Moldova bəyan edirlər ki, öz ərazilərinə nəzarətlərinin itirilməsinə səbəb Rusiyadır».
BBC-nin müraciət etdiyi ekspertlər GUAM-ın möhkəmləndirilməsi və nüfuzlu bir təşkilata çevrilməsi perspektivlərinə skeptik yanaşırlar. Ən çox da üzv ölkələrin ərazisində separatçı qurumların yaranmasından irəli gələn və yaşanan problemlər, itkilər qabardılır. Məsələn, Moldova Bazar İqtisadiyyatı İnstitutunun direktoru Roman Kirke apardıqları hesabatı təqdim edir. Burada qeyd edilir ki, «Dnestryanı Respublika»nın yaranması ilə Moldova ümumdaxili məhsulunun 40 faizini itirib. Azərbaycan isə separatçı «DQR»in yaranmasından 820 mlrd. dollar itirib. Gürcüstan iqtisadiyyatı 2008-ci il hadisələrindən 2 mlrd. dollar zərərə məruz qalıb. Ukrayna hökuməti isə Krımın işğalından sonra 3 trln. dollar itirib. Lakin ekspertlər bu rəqəmin iki dəfə çox olduğunu bildirirlər. Hökumətin hesablamalarına görə, Donbas və Luqansk separatçı qurumlarının yaranması ilə ölkə ümumdaxili məhsulunun 20 faizini itirib. Gürcüstan baş naziri Georgi Kvirikaşvili də bəyan edib ki, ərazi bütövlüyü GUAM ölkələri üçün ümumi məsələdir. Onun sözlərinə görə, həlli uzanan münaqişələr ölkələrin siyasi, iqtisadi və sosial inkişafına mane yaradır. «GUAM-ın səsinin daha güclü çıxmasına nail olmaq gərəkdir», - deyə baş nazir bildirib. Moldovanın baş naziri Pavel Filipp isə bildirib ki, GUAM ölkələri ölkələrdə suverenliyə təhlükə ola biləcək hallara qarşı birləşməlidir. Lakin GUAM-ın münaqişələrin həllindəki roluna ekspertlər o qədər də ciddi yanaşmırlar. «Bu gün GUAM öz potensialına baxmayaraq, ortasürətli perspektivə malik deyil»- deyə Da Vinci AG analitik qrupunun direktoru Anatoli Baronin bildirir. Ukraynalı ekspert Aleksey Melnik də bu qənaətdədir. Onun qənaətincə, GUAM-ın təhlükəsizliklə bağlı perspektiv qiymətləndirmələrinə skeptik yanaşmaq gərəkdir.