Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Vaşinqtonda amerikalı həmkarı Donald Trampla görüşündə əsas müzakirə predmeti, heç şübhəsiz, “S-400” zenit-raket kompleksləri idi. Amerikanın Türkiyədən tələbi bəllidir: “Rusiyanın “S-400” raketlərindən imtina edin!”
Bu, praktik baxımdan, mümkün deyil.
Birincisi, bu raketlər artıq Türkiyədə yerləşdirilib və pulu da ödənilib.
İkincisi, Türkiyənin aldığı raketləri Rusiyaya geri qaytarması həm iki ölkə arasındakı münasibətlərə təsirsiz ötüşməyəcək, həm də Ərdoğanın xarizması zədələnəcək. Təsadüfi deyil ki, Ərdoğan Ankaraya qayıtdıqdan sonra bir daha qeyd etdi ki, “S-400” raketlərindən imtina edə bilməyəcək.
Buna baxmayaraq, Rəcəb Tayyib Ərdoğan Vaşinqtondan geri qayıtdıqdan sonra Ankara yeni formul üzərində düşünür, yəni “necə edək ki, həm “S-400” raketlərindən imtina etməyək, həm də Amerika ilə münasibətlərimiz pozulmasın”. Çünki Türkiyə bəzi hərbi texnologiyaların alınmasında hələ də Amerika ilə əməkdaşlıqdan faydalanır. Ankara Vaşinqtonla bütün körpüləri yandırmaq istəmir.
Buna görə də Ankaranın siyasi kuluarlarında problemin həllinin yeni variantını gündəmə gətiriblər: Türkiyə “S-400” raketlərini Azərbaycana yerləşdirə bilər.
Yaxın tarixdə belə bir presedent olub: Rusiya 1996-cı ildə Kipr Yunan Respbulikasına “S-300” raketlərini satdı. Bu, Ankaranın haqlı narazılığına səbəb oldu. Bundan sonra adada vəziyyət gərginləşməsin deyə, “S-300” raketləri Yunanıstanda yerləşdirildi.
Məsələ burasında idi ki, Kipr Yunan Respublikası ilə Yunanıstan arasında hərbi müttəfiqlik mövcuddur və hər iki dövlət ortaq hərbi konsepsiyaya malikdirlər. “S-300” raketlərinin Kiprdən Yunanıstana daşınmasıyla problem həll olundu.
Eyni yanaşmanı “S-400” raketərinə tətbiq etsək, bu raketlərin Azərbaycanda yerləşdirilməsi Amerika-Türkiyə gərginliyini ortadan qaldıra bilər, eyni zamanda Türkiyə Amerikadan həm “Patriot” raketlərini, həm də “F-35” hərbi təyarələrini ala bilər. Rusiya da Türkiyəyə satdığı raketlərin Azərbaycanda yerləşdirilməsinə etiraz etməz. Ancaq bunun üçün Kirp və Yunanıstan timaslında olduğu kimi, Azərbaycanla Türkiyə də ortaq hərbi konsepsiyaya malik olmalıdırlar.
“S-400” raketləri Azərbaycanın hərbi qüdrətini də artırar.
Əslində, Türkiyə-Azərbaycan hərbi əməkdaşlığını üst səviyyəyə qaldırmaq üçün gözəl fürsət yaranıb. C-400 raketlərinin Azərbaycanda yerləşdirilməsiylə Türkiyə-Azərbaycan hərbi ittifaqı formalaşacaq və Türkiyənin Azərbaycanda hərbi bazalarının rəsmiləşdirilməsi prosesi də asanlaşacaq.
Bu fürsətdən həm Ankara, həm də Bakı faydalanmalıdırlar.
Əlbəttə, bütün hallarda qərarı Ankara verməlidir. Ancaq Bakıdan da Ankaraya siqnallar göndərilə bilər ki, “S-400” komplekslərinin Azərbaycanda yerləşdirilməsinin əleyhinə deyil. (“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi)
çap et