«Amerika əxlaqına düzəliş»

Fikir vermişəm, qadınlar bu “cahan mülkünü” daha çox qulaqları ilə hiss etdikləri üçün televizor məişətdə onlardan ötrü bir qulaq yoldaşı kimidir. Dəxli yoxdur ekranda nə danışırlar, nə göstərirlər, təki soğan soyanda, mürəbbə qabını icazəsiz götürüb ağız-burnunu, üst-başını “al-qana” qərq etmiş uşağı şapalaqlayanda, içib, evə xəkəndaz almağı unutmuş ərin qarasına deyinəndə böyür-başında nəsə öz-özünə danışsın. Qadının heç vecinə də deyil televizorda danışan Ərdoğandır, yoxsa İbrahim Borçalı; kim olur olsun, təki susmasın, bir ucdan üyüdüb-töksün. 

Allah ölənlərimizə rəhmət eləsin, mənim nənəm televizorda ən çox dünyanın siyasi liderlərinə tamaşa edirdi, arvadın quşu ən çox Yasir Ərafata qonmuşdu. Yetmiş yaşında fanatı idi Fələstin liderinin. “Ərafat” deyə-deyə də canını tapşırdı. Özü də gözlərinə mirvari suyu gəldiyi üçün televizora ən iri çaplı eynəklə də baxa bilmirdi. Uşaqlar hardansa ona böyüdücü şüşə tapıb vermişdilər, hansı ki, bu şüşəni səyyahlar günəşə tutaraq ocaq qalamaq üçün istifadə edirlər. Arvadın bu şüşəsinin arxasından baxanda bütün dünya əyri-üyrü görünürdü. Bəlkə də, elə buna görə qarı ömrünün son illərində dünyanın əyriliyindən şikayətlənirdi. 

Guya, onların dövründə dünya daha düz imiş, halbuki nənəmin gəncliyi İkinci Dünya müharibəsi dövrünə düşmüşdü və bir dənə Adolf adlı bığlı xiyar xalqları köhnə dəmiryol vaqonlarına doldurub diri-diri yandırırdı. 

Televizordan söz salmağıma səbəb indi aşağıda ərz edəcəyim mənzərədir. Bu yaxınlarda kəndimizin ən qoca kişisi Buludxanın – kəndi yazmaq üçün bu kişi mənə göydəndüşmə bir xəzinədir – evinə baş çəkdim. Qürub vaxtı eyvanda televizorun düz qənşərində tək-tənha oturub bizim dilə pis tərcümə olunmuş sarsaq bir Amerika filminə baxırdı. Baxırdı deyəndə ki, baxmırdı, qulaq asırdı, çünki gözlərinə qara su gəlib. Salam verib lal-dinməz yanında oturdum, üzümə baxsa da tanımadı, həm də artıq bunun bir mənası da qalmamışdı onun üçün. Qulaqları ağır eşitdiyi üçün televizorun səsini xeyli qaldırmışdı. 

Əyalət həkimlərinin düzəltdiyi və qulaqlarının ardına arvad corabının rezini ilə keçirdiyi eynəyini ekrana zilləmişdi, çuxura düşmüş gözləri eynəyin şüşələrindən xeyli geridə idi. Filmin məzmunu beləydi ki, qadın ərini ataraq aşnası ilə qaçır və bir müddətdən sonra aşnası başqa qadına qoşulub qaçdığı üçün evə qayıdıb doğma ərindən əfv olunmasını diləyir, bir sözlə, gündə gördüyümüz, eşitdiyimiz kişi-qadın dedi-qodusu. Eynən Fələstin peyğəmbəri Lutun başına gələnlər; axı onun da arvadı peyğəmbəri atıb, öz ərinin dininə inanmayanlara qoşulub qaçmışdı və dini rəvayətə görə, guya, Qiyamət günü bu qadının dərisi Əshafi-Kəhf mağarasında gənclərlə bərabər üç yüz il yuxuya getmiş itin dərisi ilə dəyişdiriləcək. 

Nəsə, mən qocanın yanında oturanda filmdəki qadın ərindən üzr istəyirdi. Maraqlısı bu idi ki, qoca filmdəki kişinin və qadının hər sözündən sonra Amerikalı rejissorun və ssenaristin işinə kəndəki əyri evinin eyvanından öz əlavələrini edirdi. İndi istəyirəm sizə bu üçlüyün, bir tamaşaçının, yəni Buludxanın və iki personajın dialoqunu yazım. Ancaq Buludxanın ləhcəsini dəyişmədən.

Beləcə, saatyarımlıq film boyunca Buludxan ağır eşitdiyi, güclə gördüyü Amerika filminin ssenarisinə özünün düzəlişlərini elədi. Çöldə it hürdü, deyəsən, həyətə adam gəlmişdi. Qoca alça ağacından düzəltdiyi çəliyinə dirənib “Ya Allah, ya Məhəmməd, ya Əli” deyərək yerindən dəbərdi. Məni eyvanda unudub, itin səsinə getdi.