Regionda cərəyan edən geosiyasi toqquşmalar nəticəsində Azərbaycan üzərindən keçən nəqliyyat dəhlizinin əhəmiyyəti daha da artsa da bu dəhlizlə yükdaşımalar korrupsioner məmurların ucbatından çətinləşib.

Virtualaz.org xəbər verir ki, Azərbaycan öz ərazisindən Orta Asiyaya yükdaşımaları asanlaşdırmaq üçün əlindən gələni etdiyi bir vaxtda Xəzərin o tayında rüşvətxorlar bu səylərə zərbə vurur.

Xəbər verildiyi kimi Rusiya Türkiyə mallarının tranzitinə qadağa qoyub. Buna görə də Türkiyədən Qazaxıstana və Orta Asiya ölkələrinə göndərilən malları Azərbaycandan keçməklə Xəzər dənizi ilə Aktau limanından daşıyırlar. Bundan başqa, Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukrayna ilə azad ticarət zonası barədə müqavilənin ləğvi ilə bağlı fərman imzalayıb. Nəticədə Ukrayna mallarının Rusiyadan tranziti kəsilib, hazırda  Ukraynadan Orta Asiyaya və geriyə gedən malların da Gürcüstan və Azərbaycan ərazisindən keçməklə Aktau limanından daşınması varinatı sınaqdan keçirilir. Amma yük maşınlarının sürücüləri Aktau limanında yüklərin rəsmiləşdirilməsi zamanı yaradılan süni əngəllərdən və həftələrlə ləngimələrdən şikayətlənir.

Xəbər verildiyi kimi Türkiyə mallarının Orta Asiyaya tranzitini asanlaşdırmaq üçün Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev ölkə ərazisindən dəmir yolu ilə yükdaşımaların tariflərini, habelə liman və bərə tariflərini kəskin aşağı salmaq barədə göstərişlər verib. Prezident Azərbaycan üzərindən keçən nəqliyyat dəhlizi ilə yükdaşımaları mümkün qədər asanlaşdırmaq üçün kompleks tədbirlərin görülməsini tapşırıb. Lakin belə görünür ki, qazax məmurlarının korrupsiyaya uğraması və rüşvət maraqları bu nəqliyyat dəhlizinin işləməsinə ciddi əngəl yaradır.

«Azadlıq» radiosunun qazax xidmətinin məlumatına görə Aktau limanında gözləyən, Qırğızıstandan olan Murad adlı sürücü deyir ki, onun «TIR Carnet» adlı beynəlxalq yükdaşıma sənədi var. Bu sənədə əsasən, yük 50 min dollardan artıq deyilsə, dərhal rəsmiləşdirilməlidir. Onun yükü cəmi 20 min dollarlıqdır. Ancaq ondan əlavə ödəniş qarşılığında yükünə mühafizəçi götürməyi tələb edirlər.

Aktau gömrük postunda hər 10 yük maşınına bir mühafizə maşını təhkim olunur. Bu xidmətə görə sürücülərdən hər kilometrə görə 2.5 avro alınır. Gömrük postunun rəisi Talgat Kərimovun dediyinə görə, Dövlət Gəlirləri Komitəsinin 7 oktyabr 2015-ci il qərarına əsasən, Qırğızıstana yükdaşımalar gömrük müşayiəti ilə həyata keçirilir. Məqsəd də bəzi malların Qırğızıstana çatmadan yolda Qazaxıstana boşaldılmasının qarşısını almaqdır.

Türkiyədən Qırğızıstana yük daşıyan İlqar adlı sürücü qurunun oduna yaşın yanmasından gileylənir: ««TIR Carnet» müəyyən müddət üçün verilir. Həmin müddətə biz malı mütləq təyinat yerinə çardırmalıyıq. Hansısa yük Qırğızıstana gedib çatmırsa, bundan biz niyə əziyyət çəkməliyik!?».

Bu kimi ritorik sualların müəllifləri indi Qırğızıstana çatana kimi Qazaxıstan ərazisində gömrük müşayiətinə görə azı 1000 avro ödəməli olurlar. Onlar həm də Aktau limanında minimum şəraitin belə olmadığını deyirlər.

Türkiyədən Qırğızıstana mal daşıyan Əhməd Pamuk isə Aktau limanındakı şəraitsizlikdən hiddətlənir: «Beşinci gündür ki, burdayam. Özüm də çox yorulmuşam. Tualet, duş, kafe, heç nə yoxdur. Maşının burda dayanması üçün gündə 3220 təngə (8.8 ABŞ dolları) ödəyirəm. Bakıda 7 dollar ödəyirsən, nə qədər istəsən qala bilərsən. Özü də orda hər şərait var».

Əhməd deyir ki, Türkiyədə maşını on dəfə çəkiblər, heç bir problem çıxmayıb. Amma Aktauda maşını tərəziyə çıxarırsan, problem olmasa belə, 100 dollar rüşvət verməli olursan.

«Avropada bərə ilə limana qədər gedirsən, yanacağın qurtarıbsa, pulunu verib yanacaq doldura bilirsən. Burda isə əlavə 100 dollar tələb edirlər. Əsl korrupsiyadır», - deyə İlqar əlavə edir.

Aktau limanının korporativ inkişaf idarəsinin rəisi Elena Poqosova isə Bakı limanının üstünlükləri və ucuz tariflər haqda sürücülərin iradına lakonik cavab verib: «Bizi başqa ölkələrlə müqayisə etməyin. Sualınızı yazılı şəkildə ünvanlayın».

Xatırladaq ki, Azərbaycan «İpək yolu» adlanan bu strateji nəqliyyat dəhlizi ilə yükdaşımaları asanlaşdırmaq üçün region ölkələri ilə müzakirələr aparıb. Bu «İpək yolu» dəhlizi üzərində yerləşən ölkələrin dəmiryol operatorları toplaşaraq vahid yükdaşıma tariflərinin müəyyən edilməsi barədə razılığa gəlmişdilər. Ancaq bu dəhlizin effektiv işləməsi təkcə Azərbaycandan asılı deyil. Göründüyü kimi İlham Əliyevin rüşvətxorluq və  korrupsiyaya qarşı başlatdığı sərt mübarizə artıq nəticələr verməyə başladığı bir vaxtda Xəzərin o tayında vəziyyət heç də yaxşı deyil...