Şimali Koreyada şaxtalara baxmayaraq bu video rolikdə şənlik və sevinc hissləri əks olunub. Otto Varmbier digər turistlərlə birgə qartopu düzəldərək onu insanlara tərəf tullayır. Onların bu qayğısız əyləncə anları lentə alınıb. Otto ürəkdən gülümsəyərək sağa baxır və gülür. «Bu Ottodur, mən onu necə taniyiramsa elə də sevirəm. O, mənim qardaşımdır», - deyə bu video roliki yayımlayan Ostin Varmbier yazır.
Bu video rolik 2015-ci ildə Ottonun Şimali Koreyaya üç günlük səfəri zamanı lentə alınıb. İki ay sonra Ottonun yeni videosu çıxacaq. Amma bu dəfə başqa vəziyyətdə. Əlində hazırlanmış «izahat» tutan və başı sinəsinə dayanan 21 yaşlı amerikalı tələbə Şimali Koreya televiziyasının kameraları qarşısında digər turistlərə evlərinə qayıtmağa icazə verdiyi halda, səfərinin sonunda niyə həbs olunduğunu izah etməlidir.
Onun başının düz qarşısında isə - Şimali Koreyanın keçmiş liderləri Kim İr Sen və Kim Çen İnn nəhəng portretləri asılıb. Onun əynində açıq rəngli pencək və qalstuk var. Danişmağa başlamazdan əvvəl ayağa qalxan Otto səcdə edir. Otto Şimali Koreya hökumətinə etdiyi cinayətə görə ona üzr istəmək imkanı yaratdığı üçün minnətdarlığını bildirərək, bağışlanmasını və həyatda qalması üçün yardımı qəbul etdiyini bildirir.
O, həmçinin deyir ki, oteldən «ABŞ-ın dinməz razılığı əsasında» Amerika kilsəsi üçün «qənimət» kimi təbliğat plakatını oğurlamağa cəhd edərək bununla koreya xalqının əmək etikasına və motivasiyasına ziyan vurmaq istəyib. Daha sonra o, göz yaşları içində «Mən həyatımın ən dəhşətli səhvini etmişəm, amma mən sadəcə insanam» deyir.
Şimali Koreyada 15 ay həbs cəzası çəkən Otto ABŞ-a qaytarılıb. Lakin qaytarılıqdan qısa müddət əvvəl onun ciddi beyin xəsarətlərindən komada olduğu aydın olub.
Həmin günü qartopu oynadıqdan sonra Ottonun həyatı kəskin şəkildə dəyişdi. Çox məsələlər qaranlıq olaraq qalır. Amerikalının səhhətində konkret nə baş verdiyi naməlumdur. Qaytarılmasından bir həftə keçməmiş Otto xəstəxanada vəfat etdi.
Sinsinatidəki tibbi mərkəzin həkimləri Otto üzərində fiziki zorakılıq əlamətlərini görmədiklərini, amma Şimali Koreya rəhbərliyinin versiyasına da inanmadıqlarını da söyləyiblər. Şimali Koreyə hökumətinin versiyasına görə, botulizm xəstəsi olan Otto yuxu dərmanı qəbul etdiyinə görə komaya düşüb.
Necə oldu ki, Ohayo ştatından olan, bankir olmağa hazırlaşan bu istedadlı tələbə başqa ölkədə həbs edildi? Və o, niyə komada olarkən sərbəst buraxıldı?
Orta Qərbdən olan adi oğlan
Ottonun ailəsi əslən Ohayo ştatının yaxınlığında yerləşən Sinsinatinin kiçik Vayominq şəhərindədirlər. Ottonun atası burada kiçik şirkət sahibidir. Ştatın ən yaxşı məktəbində təhsil alan Otto həmyaşıdlarının sevimlisi imiş. Kifayət qədər çalışqan bir şagird olan Otto fərqlənmə diplomunun bir addımlığında olub. Otto həmçinin bacarıqlı idmançı olub. Ottonun futbol üzrə məşqçisi onun əla oyunçu olduğunu və komandada lider olduğunu söyləyib.
Məktəbi bitirən Otto iqtisadiyyatı və kommersiyanı öyrənmək üçün Virciniya universitetinə qəbul olunub. «Washington Post»un yazdığına görə, təhsildən əlavə inkişaf etmək üçün xüsusi kurslar keçən Ottonun işləri çox yaxşı gedirmiş.
Qəzet bu ilin may ayında diplomların təqdim edilməsi mərasimində Ottonun kurs yoldaşlarından müsahibə alıb. Bu mərasimdə «Ottonu azad edin» çağırışlı etiketlər yayılıb. Bu il Otto da diplomunu almalıydı, lakin 3-cü kursda olan zaman o Şimali Koreyada həbs olunmuşdu.
Qəzetin yazdığına görə, Ottonun dostları onu Orta Qərbdən olan dostcanlı, idman fanatı, eşitdiyi istənilən repi əzbərləyən və özü də rep yazan, fikirləşən biri kimi, həyatda hansı yeri tutacağını düşünən, yarı qiymətə suşi yeyən və hansısa boş bir şeyə gülən, maraqlı və əməksevər biri kimi təsvir ediblər.
Dostlarının dediyinə görə, Otto həmyaşıdlarından fərqli olaraq gələcəkdə nə olmaq istədiyinə əvvəlcədən qərar verib. O investisiya bankiri olmaq arzusundaymış. Onun «Linkedin» sosial şəbəkəsindəki anketinə əsasən İnvestisiya Fondunun tələbə komitəsinin üzvü olan Otto, «London School of Economics»də (London İqtisadiyyat Məktəbi) xüsusi kurs keçmək üçün 2015-ci ildə Londona gəlib.
Onun səyahətlərə olan marağı məhz onu Asiyaya gətirib çıxarıb. 2016-cı ilin yanvarından Otto universitet mübadiləsi proqramı çərçivəsində təhsilini Honkonqda davam etdirməliydi. Və o, yolüstü Şimali Koreyanı ziyarət etmək istəmişdi. O, Çindəki «ananızın sizi buraxmayacağı yerlərə ucuz səfərlər» təşkil edən «Gənc qabaqcıllar üçün turlar» (Young Pioneer Tours) şirkətinə müraciət edir.
«Onlar amerikalını göndərmək qərarına gəlirlər»
Böyük Britaniyanın Staffordşayr qraflığından olan Denni Qratton (Danny Gratton) Şimali Koreyaya 3 günlük səfər zamanı Otto ilə bir otaqda qalıb. «Biz dərhal dostlaşdıq. O, çox istiqanlı, ağıllı və ünsiyyət zamanı xoş təsir bağışlayırdı», - deyə Denni BBC-yə danışıb.
Ottonun beynəlxalq «Yanggakdo International» otelində guya plakatı çıxarmağa çalışdığı gün 2016-cı ilin Yeni il ərəfəsi, onların isə Şimali Koreyada ikinci gecələri idi. Həmin günə qədər onların qrupu Cənubi Koreya ilə sərhədə getmişdilər. Daha sonra otelə qayıdan qrup nahar etdikdən sonra Pxenyan baş meydanındakı atəşfəşanlığa baxmaq üçün avtobusla ora gediblər.
Danny-nin sözlərinə görə onlar özləriylə yemək və pivə də götürüblər. Danny kimsənin xuliqanlıq etmədiyini söyləyib. «Biz sərxoş deyildik. Bütün qaydalara riayət edirdik», - deyən Denninin sözlərinə görə, Ottonun oteldəki təbliğat plakatını götürməsinə dair bir işarə yox idi. Çünki o, bu barədə kimsəyə bir söz deməmişdi.
Şimali Koreya rəhbərliyi aşağı keyfiyyətli video yazınını nümayiş etdirib. Videoda qaranlıqda üzü görünməyən bir adamın dəhlizdəki plakatı çıxardığı əks olunmuşdu. Ottonu xüsusi xidmət orqanları əməkdaşları 2016-cı ilin yanvarın 2-də Denni ilə birgə Pxenyanın hava limanından pasport nəzarətindən keçən zaman həbs ediblər.
«Biz pasport nəzarətindəki növbədə sonuncu idik. Biz orada oturan şəxsə pasportları təqdim etdik. Həmin şəxs Ottonu və sonra qapını göstərdi. İki mühafizəçi ona yaxınlaşdı və onu apardı», - deyə Qratton danışır.
«Mən onun arxasıyca istehza ilə zarafat etdim. Dedim ki, hər şey bitdi və biz bir daha səni görməyəcəyik. O, mənə cavab olaraq güldü. Mən axırıncı dəfə onu orda gördüm».
«Onlar sadəcə ameriaklını tutmaq istədilər. Otto səhv yerdə və səhv bir vaxtda orda olmaqla onların əlinə keçdi», Denni belə fikirləşir.
Müstəsna hadisə
Daha sonra qrupun digər üzvləri Pekinə gələn zaman onları müşayiət edənlərdən biri guya Otto ilə telefonla danışdığını, güclü başı ağrıdığını və həkimə getmək istədiyini söyləyib. Bunları «Washington Post» qəzetinə turistlərdən biri danışıb.
BBC baş verən hadisəylə bağlı məlumat almaq üçün Çinin «Young Pioneer Tours» şirkətinə müraciət . Şirkətin nümayəndəsi Troy Kollinqs (Troy Collings) firma əməkdaşlarından heç birinin Otto aparılan gündən bu yana onunla birbaşa əlaqəsi olmadığlnı söyləyib. Bələdçilərdən biri Pxenyanda qalaraq saxlanılan şəxslə əlaqə yaratmağa və ona köməklik göstərməyə çalışsa da bu uğursuzluqla nəticələnib.
Kollinqsin sözlərinə görə, Ottonun saxlanılmasının dəhşətli nəticələri şirkəti Şimali Koreyaya gedən qruplara gələcəkdə amerikalıları daxil edib-etməmək barədə düşünməyə vadar edir.
«Bu günə qədər saxlanılma hadisələri belə xoşagəlməz nəticələrə gətirib çıxarmayıb. Lakin əvvəlki kimi bəzi suallar hələ də cavabsız qalmaqdadır. Ona görə də biz baxmayaraq ki, çoxlu amerikalıları bu səyahətlərə qəbul etmişik, mövcud riskləri mütləq yenidən nəzərdən keçirmək lazımdır», - deyə Kollinqs BBC-ə bildirib.
Kollinqs Şimali Koreyaya göndərdikləri səyahət qrupları ilə ölkə rəhbərliyi arasında ilk dəfə belə problemin baş verdiyini qeyd edib.
Şimali Koreya Otto-nun həbs edilməsi faktını iki həftə sonra, yanvarın 22-də təsdiqləyib. Otto video müraciəti isə fevralın sonunda edib. Mart ayında isə dövlət cinayətində ittiham edilən Otto 15 il həbs cəzasına məhkum edilmişdi.
Ekspertlərin qeyd etdiyinə görə, xarici vətəndaşa qarşı çıxarılan bu hökm həddən artıq ağır bir hökmdür və bu il ərzində ABŞ və Şimali Koreya arasında nüvə proqramı ilə bağlı yaranan gərginliyə öz təsirini göstərə bilər.
Otto barədə həbs cəzasının çıxarılması və onun buraxılması barədə xəbərin verilməsi vaxtı ərzində nə baş verdiyi məlum deyil. Amerika rəhbərliyi iyunun 14-də Ottonun buraxılacağını bəyan etmişdi.
Humanistlik əsaslarla
Lakin onun atası Fredin sözlərinə görə, Otto hökm çıxarılan günün səhəri, yəni bir il bundan əvvəl komaya düşüb. Oğlunun Pxenyanda «etirafı» zamanı geydiyi pencəklə mətbuat konfransı keçirən Fred Şimali Koreya rəhbərliyinin Ottonu qorxutduğunu və «sındırdığını» bildirib.
Şimali Koreya rəhbərliyi isə humanistlik göstərərək onu azad etdiklərini bəyan edib. Kaliforniya universitetinin Koreya-Sakit okean proqramının direktoru Stifen Haqqardın fikrincə, Şimali Koreya xüsusi xidmət orqanları ölkə rəhbərliyinə, o cümlədən ən yuxarı instansiyalara Ottonun səhhəti barədə məlumat verməkdən qorxublar.
«Hansısa anda kimsə düşünüb ki, mümkün variantlardan ən pisi gəncin həbsdə ölməsidir. Bundan sonra Ottonun ölkəyə geri qaytarılması barədə diplomatik səylər göstərilməyə başlandı», - deyə Haqqard «France-press» agentliyinə müsahibəsində bildirib.
Ottoya nəzarət edən həkim Daniel Kanterin sözlərinə görə, bu gənc hazırda bitmiş bir vəziyyətdədir. Danışmayan Otto bəzən kortəbii şəkildə gözlərini açır və yumur.
Həkimlərin fikrincə, beyin fəaliyyətinin pozulmasına tənəffüsün dayanması səbəb olub. Amma tənəffüsün dayanması səbəbi tapmaca olaraq qalır. Ottoda hansısa zərbənin əlamətləri yoxdur.
Hal-hazırda süni nəfəs cihazına qoşulmayan Otto sərbəst şəkildə nəfəs alır. Lakin ünsiyyət bacarığı olmayan Ottonun valideynlərinin xahişi ilə həkimlər onun sağalması barədə proqnozlar vermirlər.
Atasının sözlərinə görə, onun yaxınları Ottonun evdə, sevdiklərinin əhatəsində olmasından xoşbəxtdirlər. Ötən həftənin çərşənbə axşamı onu qarşılamaq üçün hava limanına bir xeyli adam toplaşmışdı.
«Onun evə qayıtmasını bilmək çox xoş idi. Çünki o çoxdandı iki yox idi», - deyə Ottonun universitet yataqxanasındakı qonşusu Emmet Solner CNN-ə müsibəsində söyləyib. Otto təyyarədən endirildikdən dərhal sonra xəstəxanaya aparılıb.
Virciniya universiteti də Ottonun geri qayıtmasına çox məmnun olduğunu bəyan edib.
Lakin universitetin başçısı Tereza Salivan (Theresa Salliwan) bütün təhsil ictimaiyyətinin baş verənlərdən kədərləndiyini və Ottonun səhhətilə bağlı narahat olduqlarını söyləyib.
«Mən onun qarşısında diz çökərək onu qucaqladım və onun üçün necə darıxdığımı, onu yenidən evdə görməyə şad olduğumu söylədim».
Görüşlərini belə təsvir edən Ottonun atası Fred «Bunu qəbul etmək çox çətindir. Amma onun özünü yaxşı hiss etməsi üçün biz hər şeyi edəcəyik» deyib.
çap et