Mövlana Cəlaləddin Ruminin «Məsnəvi»sində bir hekayə var. "Bir sufi Şeyxi varmış. Bu şeyx comərdliyi ilə tanınırmış. Amma bu comərdliyi onu xeyli borca salmışdı. Şeyx illər boyu yığdığını paylayır və buna görə də borcları artdıqca artır, dörd yüz dinara yetişir.
Bir gün Şeyx xəstələnib ölüm yatağına
düşür. Onun öləcəyini anlayan borcluları başına torlaşır, hərəsi bir yandan
Şeyxə pis-pis baxır, onu yamanlayırlar.
Bu zaman küçədən halva satan uşaq keçir. Şeyx xidmətçisinə tapşırır ki, bu uşağın bütün halvalarını al qonaqlara payla, qoy yeyib başlarını qatsınlar. Xidmətçi uşaqdan halvanın hamısını alır və qonaqlara paylayır. Borclular halvanı yeyib qurtarır. Bu zaman halvaçı uşaq içəri girib pulunu istəyir. Ölüm yatağında olan Şeyx deyir:
- Oğul, məndə pul nə gəzir? Ölümlə əlləşirəm. Bunu eşidən uşaq necə qiyyə çəkirsə, dam-daş titrəyir. Birdən xidmətçi əlində bir tabaq içəri girir və onu Şeyxə uzadır. Şeyx işarə ilə tabağın örtüyünü qaldırdır. Tabaqda dörd yüz dinar və uşaqdan alınan halvanın dəyərində pul… İçəridəkilər təəccüblənir. Şeyx ağır nəfəs alıb, bu hikməti içəridəkilərə belə izah edir:
- Ey insanlar, tabağın sirri budur. Mən bunu Allahdan istədim, O da mənə doğru yolu göstərdi. Bu pulun gəlməsi uşağın ağlamasına bağlıydı. Uşaq ağlamasaydı, rəhmət dənizi coşmazdı."
***
On beş ildir torpaq itkisi ilə yarası köz-köz olmuş atanın naləsi oğluna borcunu qaytara bilməmək çarəsizliyindən ərşi dəlik-dəlik edir. O nalə göylərə yüksəlir ki, bəlkə mərhəmət qapısı açıla. Rəhmət dənizi çoşa ki, mənim kimi neçə atanı oğlu qarşısındakı xəcalətdən qurtara. O yükü oğulların çiyinlərinə yük eləmək qorxusundan böyük dərd ola bilməz bizlər üçün.
Gedənləri anda verib, yolundan
Saxlayıram, yatmıram ki gecələr.
Düz altmış min köz-köz olan yaramı
Bağlayıram, yatmıram ki gecələr!
***
Qubadlıya neçə ildi nə gedən var, nə gələn. O qərib Yolçunun həsrətini son zamanlar daha çox çəkməyə başlamışam. Çünki son vaxtlar Vətənsiz, Yurdsuz yaşayan atam gözlərinin nurunu da itirib. O Yolçudan bir xışma torpaq iltimas eləyəcəyəm ki, atamın işığı öləzimiş gözlərinə məlhəm edəm. Bəlkə o torpağın kəraməti atamın gözlərinin nurunu qaytara. O yerlərə uçan quşların dırnağında yurdumuzdan bir zərrə də olsa, torpaq bulaşırmı, görəsən? Görsəydim üzümü sürtərdim o toza. Üzümüzə üz bağlayıb gözləməkdənsə, bir quşun dırnağına bulaşmış Vətən torpağının qoxusunu almaq ondan daha mərhəməli olar. Yoxsa, təkcə ölmü gözləmək qalır bizlərə, o yerlərə qayıtmaq yox. Ölümün o üzündən boylanan, sədası Allahdan gələn Qəhr də gözəldir, Lütf də. Yoxsa insanların zülmü altında inləməkdən qəlbimiz dəlik-dəlik olub.
Yurd-yuvamız viran olub, talanıb,
Sinəm üstə dərdim dərdə calanıb.
O dağları, o düzləri dolanıb
Yoxlayıram, yatmıram ki gecələr!
***
Qubadlı işğal olunanda anam evdəki Qurani-Kərimi götürməyib, deyir “evdən çıxanda onu açıq qoydum ki, Kitab Sahibi ermənilərə qənim olsun”!’’ İndi anamın yanında Qurani-Kərimi açanda o söz yadıma düşür, ürəyim titrəyir. Ya Rəbb! Bizi o torpaqlara qovuşdur! Ayağımız altda torpaq olmadıqca, anamın üzünə baxmağa da utanıram.
***
Uşaqlıqda yuxumuz qaçanda, böyüklər bizə belə deyərdilər “fikrinizdə uzun, lap uzun bir yol getdiyinizi düşünün, yuxunuz gələcək”. İndi də yuxum ərşə çəkiləndə yolları düşünürəm. Uşaqlıq illяrinin şirin xatirəsini yaşadan məktəb yollarını, tətildə məni yaylağa aparan kəndimizin dağ-meşə yollarını… Xatirlər o yolların kənarındakı daşlara qədər yaddaшыmda. Qubadlı təsəllisi ilə yuxumu da aldadıram. Bəlkə yuxularım məndən öndə getmək istəyir o yerlərə, gedir də. Yuxularıma həsəd aparıram. Yuxularım məndən bəxtəvərmiş. Uşaqlıqda dolaşdığım bütün yerləri dolaşa bilir, bizsə o qədər acizik ki… Mən bu xəyallar məngənəsində qırxımı çıxarmışam. Qırxda ruh qəfəsdən çıxar deyirlər. Yalvarıram o Ruha, bu miskin bədəni biçənəklərində yüyürdüyüm, dağlarında, meşələrində dolaşdığım Qubadlıya götürsün. Bu dünyada mənim üçün ən böyük ləzzət dizlərimi yerə qoyub bumbuz bulaqların gözündən su içməkdi. Gözdən öpmək ayrılıq gətirir deyirlər. Bəlkə o bulaqların gözündən öpdükcə hicranımızı yaxınlaşdırırmışıq.
***
Mənim beş yaşım olanda kənddən Qubadlının mərkəzinə köçdük. Əlbəttə, dağ kəndinin havası ilə Bərgüşad çayının iki böldüyü rayonun havası bir olmaz. Bu yerlərə uyğunlaşa bilməyən nənəm oturub-durub rayonun havasından gilyelənirdi. «Bu Bərşadın (ahıllıar Bərgüşad çayına belə deyərdilər-R.M.) silyanı bizi qıracaq!» Sonra da Allaha dua edərdi ki, onun ölümünü bu yerə qismət eləməsin. Nənəm dua elədikcə, ölərkən dəfn olunmaq istədiyi yer kimi kəndimizin yaxınlığındakı İmamzadənin qəbirstanlığını nəzərdə tuturdu. Allah insanın duasını necə bədduaya çevirərmiş bəzən. İşğaldan üç il sonra nənəmin cənazəsi Sumqayıt qəbirstanlığına qismət olanda bunu anladım.
Taleyimiz dərdimizi qudurdub,
Vətən dərdi Sücaəti oturdub,
Balaları gülə-gülə yatırdıb
Ağlayıram, yatmıram ki gecələr!
***
Qubadlını bir əmanət kimi Şəhid ruhlarına tapşırmışıq. Onlar bizdən sədaqətlidi. Şəhidlər ölməz, deyir Allahımız. O ruhlar bizdən etibarlı sahib çıxır o yerlərə. O yerlərdə Göydə Tanrı, yerdə biz, dəliqanlı Türklərik, deyib döyüşlərə atılan Əlyarın, Mehmanın, Həsənin, Səfanın, Balakişinin, Gülağanın və yüzlərlə igidin ruhu keşik çəkir. Ey mübarək ruhlar, bizləri də səsləyin o yerlərə! Hələ ki, bizim əlimizdən əllərimizi göyə qaldırıb dua eləmək gəlir.
Ya Rəbbim! Səni and verirəm Allahlığını yalnız Səndə axtardığımız Allahlığın xatirinə, Sənə açılan əllərimizi naümid qaytarma!
Torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasını bizlərə nəsib et!Bu millətə zülm edənləri zəlil elə, Allahım!
Şəhidlərimizi Kərbəla şəhidləri ilə məşhur
elə!
Qarabağın azadlığını görmədən,
günahlarımızı bağışlamadan canımızı alma, ya Rəbbim!
Bizləri Vətənini sevən imanlı kəslərdən
qərar ver!
Məzarlarımızı babalarımızın məzarı yanında qazılmasını bizə nəsib et!
Övladlarımızın toy-busat edib vüsala qovuşmaq xoşbəxtliyini bundan sonra Qarabağımızda nəsib olmasını qismət elə!Amin!
çap et