«Ukraynada baş verənlər «ərəb baharı»nın davamıdır»

Ərəstun Oruclu: «Ukraynada və başqa ölkələrdəki inqilabların səbəbləri oxşar idi...»

Bu baxımdan bir sıra ekspertlərə görə, Ukrayna inqilabı «ərəb baharı» prosesinin post-sovet məkanında davamıdır. Yeri gəlmişkən, bir neçə il əvvəl bu proqnozu irəli sürən bir sıra təhlilçilər demokratikləşmə dalğasının ərəb dünyasından sonra keçmiş sovet respublikalarına sıçrayacağını proqnozlaşdırırdılar.

Ancaq məlum olduğu kimi, «ərəb baharı» dalğası Suriyada məhz Qərb-Rusiya toqquşması nəticəsində dayandı. Bir çox ekspertlərə görə, Qərb Suriyada göstərdiyi müqavimətə görə Rusiyanı cəzalandırmağa çalışır.

«Şərq-Qərb» Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Ərəstun Oruclunun fikrincə, forma və şəkillərinə görə fərqli olsa da, Ukrayna inqilabı ilə «ərəb baharı» arasında oxşarlığın çox olduğunu deyir: «Ola bilsin ki, ilk baxışdan fərqli görünsün. Müxtəlif geosiyasi məkanlar olduqlarından, fərqli ənənələri, tarixi, ictimai-siyasi münasibətlər sistemi, dövlətlər olduğundan ilk baxışdan fərqli görünə bilər, ancaq əslində hesab edirəm ki, bu proses biri birinin davamıdır. Nəticə etibarı ilə hər ikisində ölkənin var-dövlətinin kiçik bir qrupun əlində toplanması, ölkədə yoxsullaşma, hüquq və azadlıqların məhdudlaşdırılması kimi səbəblər vardı. Hər ikisində inqilabları doğuran oxşar səbəblər mövcud idi. Həm Ukraynada, həm də başqa ölkələrdə baş verən inqilabların səbəbləri oxşar idi».

Türkiyədəki son korrupsiya olaylarını qeyd edən Ə.Oruclu deyir ki, Türkiyədəki çalxalanmaların da baş vermə səbəbləri inqilab olan ölkələrdəki ilə eyni olub: «Ərdoğan hökumətinin apardığı siyasətdə də bütün bu elementlər var idi. Sadəcə olaraq Türkiyə Ukrayna olmadığı üçün orda bu şeyləri çox qabarıq aparmaq mümkün deyildi. Bununla yanaşı, Türkiyənin özündə də əhalinin bir hissəsində narazılıq yetişməkdə idi. Ancaq digər bir hissə hesab edirdi ki, Ərdoğan hökuməti korrupsioner hökumət deyil. Nisbətən təmiz imicə malik idi. Ancaq sonradan məlum oldu ki, Ərdoğan hökuməti korrupsioner hökumətdir. Yalnız bundan sonra Türkiyədə çalxalanmalar başladı. Mahiyyət etibarı ilə bu proseslər eynidir. Təbii ki, formalarda fərqlər var».

Ukraynada yaşananlarla «ərəb baharı» çərçivəsində baş verən inqilablar arasında fərqlərin olduğunu etiraf edən ekspertə görə, yalnız Suriyadakı proseslərlə Ukraynada baş verənlər arasında yaxınlıq olub: «Bunun da əsas səbəbi iki ölkədəki olaylarda geosiyasi komponentin olmasıdır. Suriyada bir tərəfdə ərəb ölkələri və Qərb, digər tərəfdə isə Rusiya və İran vardı. Eyni ilə Ukraynada bir tərəfdə Avropa Birliyi, ABŞ, digər tərəfdə isə Rusiya idi. Nə qədər təəccüblü görünsə də bildiyiniz kimi, Türkiyə hökumətinin naziri Mövlud Çavuşoğlunun bəyanatı ilə tanışsınız. Çavuşoğlunun Ukrayna siyasətinə görə Avropanı tənqid etməsi eyni geosiyasi komponentin əlamətləri idi. Yəni dediyim kimi, müxtəlif formalar olsa da, mahiyyət etibarilə daxili narazılıq, daxili idarəetmə prinsiplərinin kobud şəkildə pozulması və şübhəsiz ki, geosiyasi amillər özünü göstərir. Bu 3 əlamət - hakimiyyətin cəmləşməsi, daxili problemlər və geosiyasi faktor baxımından bütün ölkələrdə eyni idi. O baxımdan düşünürəm ki, Ukraynada baş verənlər «ərəb baharı»nın davamıdır».

Ərəstun Oruclu deyir ki, dalğanın Azərbaycana da gəlməsi ehtimalı var, amma bunun üçün vaxt təyin etmək mümkün deyil: «Azərbaycana da bu proseslərin təsir eləməsini istisna etmirəm. Davam edəcək deyəndə bir çox insanlar düşünür ki, bu gün burda oldu, gələn həftə orda olacaq, o biri həftə də digər ölkədə-filan. Amma belə hadisələr bəzən aylar və ya illərlə davam edə bilər. Kontekstə baxmaq lazımdır».