Bu ilin əvvəlindən Azərbaycana ət idxalı kəskin artıb. Ötən ay ölkəyə 7,023 milyon dollar dəyərində 5,044 min ton ət idxal edilib. Dövlət Gömrük Komitəsinin rəsmi saytında yer alan hesabatda deyilir ki, ət idxalı ötən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə 67,5 faiz çoxdur.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən isə ət istehsalının ildən-ilə artdığını və əhalinin ətə olan illik tələbatının yerli istehsal hesabına təmin edildiyini bildiriblər. Nazirlik hesabatda yer alan statistikanin idxalın artması kimi təqdim edilməsinə qarşıdır.
Bəs tələbat yerli istehsal hesabına ödənilirsə, ət idxalı niyə artıb? Görəsən xaricdən ət idxalının artması bir sıra rayonlarda otlaq sahələrinin fermerlərdən pambıq əkini üçün geri alınması ilə bağlıdır, yoxsa bu gömrük sistemində “şəffalaşmanın” nəticəsidir?
Çünki ekspertlər xəbərdarlıq etmişdilər ki, heyvandarlıqla məşğul olan fermerlərə uzunmüddətli icarəyə verilmiş və otlaq sahəsi kimi istifadə edilən torpaqların əkin üçün geri qaytarılması ölkədə ət qıtlığı yarada bilər.
İdxal olunan əti kolbasa-sosiska sexləri alır
Lakin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin müşaviri Firdovsi Fikrətzadə hesab edir ki, idxal olunan ət emal sənayesində, həmçinin turizm qida sənayesində istifadə edilir. “Azərbaycana idxal olunan ət xüsusi sənaye təyinatlıdır, emal sənayesi və turizm qida sənayesi üçün nəzərdə tutulub. Kolbasa-sosiska sənayesində 6-7, turizm sənayesində 7 faiz artım var. Tələbata uyğun olaraq əsasən dondurulmuş ət idxalında cüzi artım müşahidə olunur”, - Fikrətzadə deyib.
Onun sözlərinə görə, ötən il ət idxalının artımını məhz kolbasa məmulatları istehsalındakı 6,4 faizlik və turizm sektorundakı 7,6 faizlik artım şərtləndirib. “Dünyanın emal və turizm sənayesinin fəaliyyəti “Braziliya danası” və “Yeni Zelandiya quzusu” standartı üzərində qurulub. Azərbaycanda isə “Braziliya danası” və “Yeni Zelandiya quzusu” qiymətində məhsul istehsal etmək mümkün deyil, çünki Azərbaycanda nə milyonlarla hektar təbii otlaq sahəsi, nə də ucuz yem mənbəyi olan transgen soya yoxdur”, - nazirlik rəsmisi belə deyir.
Hər bir ölkənin kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalındakı müqayisəli üstünlükləri təbii faktorlara bağlıdır. Buna görə də yerli emal sənayesinin istehsal etdiyi kolbasa, sosiska, burger və yaxud bu kimi digər məhsullar məhz idxal əti hesabına hazırlanır. Son 10 ildə ortalama hər il eyni həcmdə dondurulmuş ət idxalı həyata keçirilir: “Yəni qeyd olunan ət idxalı emal sənayesinin tələbatına uyğun olaraq stabil şəkildə ölkəyə gətirilən ətin həcmdir, xüsusi bir artım yoxdur”.
“Bərdə danası”, “Beyləqan quzusu”
F.Fikrətzadə dünyanın əsas ət ixracatçısı olan ölkələrdən nümunələr də gətirir. Deyir ki, ABŞ-da ixrac 15, idxal 5 milyard dollar həcmindədir. Almaniyada ixrac 10, idxal 8 milyard dollar, Hollandiya ixrac 9,7, idxal 4,6 milyard dollar təşkil edir.
F.Fikrətzadənin sözlərinə görə, Azərbaycanda əhalinin spesifik ət istehlakı ənənəsi var, məsələn, alıcı “Bərdə danası”, “Beyləqan quzusu” kimi sterotiplərə əsaslanaraq ət alır: “Ötən il ət istehsalında 3 faiz artım qeydə alınıb. Orta statistik azərbaycanlı qida üçün dondurulmuş ətdən istifadə etmir, baxmayaraq ki, idxal olunan ətin keyfiyyət göstəriciləri norma daxilindədir. Yerli əhalinin tələbatı tamamilə fermerlərin hesabına ödənilir”.
Restoranlar, dönərxanalar …
Adının açıqlanmasını istəməyən ekspert isə iddia edir ki, idxalla bağlı statistika ət bazarındakı vəziyyəti göstərir, bunun üçün xüsusi təhlil aparmağa ehtiyac yoxdur. “Yanvar ayının göstəricisi qane etmirsə, ötən ilin statistikasına nəzər sala bilərlər. Ətin bahalaşması sahibkarları xaricdən ucuz dondurulmuş ət gətirməyə məcbur edir. Üstəlik təkcə restoran, dönərxana, kolbasa sexləri, yaxud şadlıq evlərində dondurulmuş ətdən istifadə edilmir. Dövlət müəssisələrinin əksəriyyətinin mərkəzləşmiş mətbəxində dondurulmuş idxal məhsullarından yemək hazırlanır”, -müsahibimiz deyir.
Onun sözlərinə görə, idxal olunan kəsim təyinatlı diri heyvanlardan ət istehlakının ödənilməsində istifadə edilir, məsələn, Gürcüstandan gətirilən diri heyvan kəsilərək satılır, amma bu, idxal statistikasında yer almır.
F.Fikrətzadə isə deyir ki, gətirilən diri heyvanlar fermerlər tərəfindən bəslənilir, kökəldilir, sonra satılır.
Qeyd edək ki, adambaşına illik ət norması 84 kiloqram müəyyənləşdirilib. Bu il ölkədə 139,6 min ton mal əti, eləcə də 80,6 min ton qoyun əti istehsalı proqnozlaşdırılır.
çap et