Cənubi Qafqazı yenidən savaşa sürükləməyə, qarışdırmağa çalışırlar. Bu regionda xaosun yaradılması bəzi beynəlxalq supergüclərin maraqlarına cavab verir. Və son hadisələr də göstərir ki, artıq hərəkətə keçiblər.Cənubi Qafqaz uğrunda amansız mübarizə başlayıb. ABŞ və Qərb bu regionu Rusiyanın təsir dairəsindən çıxartmağa çalışır. Eyni zamanda, Türkiyənin də Cənubi Qafqazda əsas geopolitik oyunçuya çevrilməsindən qətiyyən məmnun deyil. Ona görə də, 44 günlük II Qarabağ savaşının yekun nəticələri ilə formalaşan mövcud status-kvonu dəyişdirməyə cəhd göstərir.
Onu da qeyd edək ki, Kreml Avropa Birliyinin Rusiyanı Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb, çıxartmağa çalışdığını artıq rəsmən bəyan edib. Yəni, Rusiyanın siyasi elitası artıq tam dəqiqliyi ilə anlayır ki, bu regionda mövqelərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşib. Və son baş verənlərə diqqət etməklə, bunun belə olduğunu anlamaq o qədər də çətin deyil.
Məsələ ondadır ki, Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizənin əlamətləri ilə yüklənmiş hadisələr ardıcıl olaraq, baş verməkdədir. Üstəlik, bütün bu hadisələrdə Ermənistan “regional alət” rolunda istifadə edilir. Yəni, ABŞ və Qərb Rusiyaya qarşı geopolitik əməliyyatları məhz Ermənistan üzərindən reallaşdırır.
Əslində, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) şefi Uilyam Börnis Ermənistana olduqca müəmmalı səfər edərkən, yaxın vaxtlarda xoşagəlməz proseslərə start verilə biləcəyini ehtimal etmək mümkün idi. Çünki, MKİ bir kəşfiyyat qurumu olduğundan, onun şefinin xarici səfərləri qətiyyən səbəbsiz ola bilməzdi. Hər halda, MKİ şefi ABŞ-ın siyasi-diplomatik təmaslarından cavabdeh olan dövlət məmuru deyil.
Deməli, ABŞ-ın baş kəşfiyyatçısı İrəvana müəmmalı səfəri çərçivəsində Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanla qapalı qapılar arxasında təkbətək görüşərkən, hansısa gizli missiyanı yerinə yetirməli olmalıdır. Elə Ermənistan baş naziri N.Paşinyanın həmin müəmmalı görüşdən sonrakı davranışlarında bu müşahidə edilir. Əvvəlcə Kremldən elan edildi ki, avqustun 31-də Moskvada Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin növbəti üçtərəfli görüşü keçiriləcək.
Nə qədər qəribə də olsa, rəsmi İrəvan Kremlin verdiyi anonsla bağlı bir müddət susdu. Sonrasa, bəyan etdi ki, Moskvada üçtərəfli görüşün keçiriləcəyi barədə hər hansı məlumata malik deyil. Belə anlaşıldı ki, Rusiya tərəfi Moskvada üçtərəfli görüş təşkil edərkən, rəsmi İrəvanın mövqeyini nəzərə almayıb. Halbuki, bu, qətiyyən mümkün deyil.
Ardınca məlum oldu ki, həqiqətən də avqustun 31-də üçtərəfli görüş nəzərdə tutulub. Ancaq bu görüş Moskvada deyil, məhz Brüsseldə keçiriləcək. Ermənistan Rusiya ilə belə təhlükəli və sürüşkən siyasi-diplomatik oyunlar oynayacaq cəsarətə qətiyyən sahib deyil. Yəqin ki, bu baxımdan, rəsmi İrəvana kənardan cəsarət verənlərin olduğunu düşünmək lazımdır.
Brüssel görüşündə Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin mətninin hazırlanması ilə bağlı ikitərəfli müzakirələrin başlanması razılaşdırıldı. İndi baş verən hadisələri nəzərə aldıqda, bu anlaşmanın məhz görüşün vasitəçisi olan Avropa Birliyi Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin imicini qorumaq məqsədilə formal olaraq, qəbul edildiyini düşünmək olar. Yəni, Ş.Mişel onun vasitəçiliyi ilə reallaşan Brüssel görüşündə konkret nəticələrin olması barədə rəylərin yaranmasında maraqlı idi.
Hər halda, Brüssel görüşündən dərhal sonra Ermənistan baş naziri N.Paşinyan anlaşmaların icrasından yayınmaq istiqamətində addımlar atmağa üstünlük verdi. Üstəlik, rəsmi İrəvanın atdığı addımlar əsasən hərbi-siyasi təxribat xarakteri daşıyır. Ermənistan ordusu artıq uzun müddətdən bəridir ki, Azərbaycan ərazilərini müxtəlif çaplı silahlardan atəşə tutmaqla, diversiya qrupları göndərməklə, hərbi təxribatlar törədir.
Təbii ki, rəsmi Bakı nə qədər səbrli davranmağa çalışsa da, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün sərt reaksiya vermək məcburiyyətində qaldı. ABŞ və Qərbin Ermənistan üzərindən qurduğu geopolitik oyunun ilkin detalları da artıq aydınlaşmağa başlayıb. Çünki, Ermənistanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT) dəstək istəməsi olduqca önəmli məqamdır.
Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan KTMT-nın Ermənistana dəstək verməyəcəyini əvvəlcədən tam dəqiqliyi ilə bilir. Bir tərəfdən, bu qurumun üzvlərinin əksəriyyəti Azərbaycanla strateji tərəfdaşdır. Hətta Rusiya belə, Azərbaycanla müttəfiqlik fəaliyyəti barədə bəyannamə imzalayıb. Yəni, bu qurumun üzvləri ABŞ və Qərbin təlimatları ilə Cənubi Qafqazda xaos yaratmağa çalışan Ermənistan ucbatından Azərbaycanla mövcud münasibətlərini korlamazlar.
Digər tərəfdən, Paşinyan hakimiyyəti onu da bilir ki, hətta KTMT Ermənistana dəstək vermək istəsə belə, bu, hüquqi cəhətdən mümkün deyil. Çünki, KTMT-nın hər hansı üzv dövlətə hərbi yardım göstərməsi üçün ilk növbədə onun sərhədlərinin pozulması vacib şərtdir. İndiki haldasa, Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədlər demilitasiya və demarkasiya edilməyib. Və bu səbəbdən də, iki ölkə arasında sərhədlər müəyyən edilmədiyindən KTMT bu maddə üzrə baş verənlərə müdaxilə edə bilməz.
Ona görə də, rəsmi İrəvan KTMT-ya dəstək xahişi ilə bağlı ehtiyatda alternativ hədəf də tutub. Paşinyan hakimiyyətinə yaxın erməni KİV-ləri son günlər KTMT Ermənistana hərbi yardım göstərməyəcəyi təqdirdə, bu qurumu tərk etməyin vacib olduğu təbliğ edilir. Həmin KİV-lərin Paşinyan hakimiyyətinin təlimatı olmadan bu tezisi qabarda biləcəkləri qətiyyən inandırıcı olmadığından, bu, rəsmi İrəvanın Rusiyanı dolayısı ilə şantaj etməsi anlamına gəlir.
Ümumilikdəsə, Ermənistanın KTMT-ya avantürist məqsədlərlə etdiyi müraciətdən çıxacaq istənilən nəticə ABŞ və Qərbə tamamilə sərf edirdi. Çünki, əgər, Rusiyanın patronajlığı altında olan KTMT Ermənistana dəstək versəydi, Türkiyə də Azərbaycan tərəfində silahlı münaqişəyə qatılmalı olacaqdı. Bu halda, Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin korlanması ilə bağlı təhlükə reallığa çevrilə bilər. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin korlanması isə ABŞ və Qərbin əsas hədəfləri sırasına daxildir.
KTMT-nın hazırda müşahidə edildiyi kimi, Ermənistana hərbi dəstəkdən hüquqi səbəblərdən yayınması da ABŞ və Qərbin maraqlarına cavab verir. Çünki, Paşinyan hakimiyyətinə yaxın erməni KİV-ləri Ermənistana dəstək verməyən KTMT-dan çıxmağın vacibliyi ilə bağlı təbliğata başlayıblar. Yəni, ABŞ və Qərb KTMT-nın dağılması ilə bağlı görüntü yaratmaq şansına da malikdir.
Göründüyü kimi, Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi xaosun yaradılması ABŞ və Qərbin maraqlarına tamamilə cavab verir. Ermənistanın da məhz ABŞ və Qərbin təlimatları ilə hərbi təxribatlar törətdiyini ehtimal etmək olar. Və istənilən halda, yaxın vaxtlarda Cənubi Qafqazda xaos planları quranların kimliyi mütləq ortaya çıxacaq.
çap et