İndiki ABŞ administrasiyası Ağ Evi ələ keçirəndən bəri onun Yaxın Şərq regionunda yeganə strategiyası dəqiq strategiyanın olmaması olub. Onun strategiyasının bölgədən çəkilmək olduğu deyilsə də, bunun üçün konkretlik yoxdur və Əfqanıstandan çəkilmə üsulu buna sübut idi.
Bayden administrasiyasının müttəfiqlərlə işləmək və ya İran, yaxud husilərlə mübarizəylə bağlı üçün dəqiq planı yox idi, əksinə Yəməndəki uğursuzluğu var idi.
O, Yaxın Şərq münaqişəsi ilə bağlı dəqiq təsəvvürə malik deyildi və üstəlik, Ağ Ev keçmiş prezident Tramp tərəfindən qəbul olunan sülh sazişlərini çox həvəssiz qəbul etdi.
Lakin OPEC+ qarşıdurması və Səudiyyə Ərəbistanının qətiyyətli mövqeyi səbəbindən Baydenin Ciddəyə gəlişindən sonra ABŞ administrasiyası öz strategiyasını nəzərdən keçirməyə başladı.
Sonra 7 oktyabr hadisələri baş verdi və rəhbərlik anladı ki, o, bütöv bir tədris ilini boşa çıxarıb imtahan gecəsində dərs oxumağa çalışan tələbə kimidir.
ABŞ-ın İran üzrə keçmiş xüsusi nümayəndəsi Brayan Hukun ərəb jurnalist Rana Ebterə müsahibəsində dediyi kimi, hazırda seçki əhval-ruhiyyəsində olan bu administrasiya üçün ən doğru tərif “boz sahə”dir.
Həqiqət budur ki, strategiyası, uzaqgörənliyi və aydınlığı olmaması səbəbindən bu “boz ərazini” yaradan və yaşayan Amerika administrasiyasının özüdür.
Huk, Bayden administrasiyasını “yanan” bölgə üçün bir strategiya hazırlamamaqda günahlandırdı və “Bu yanğınları başlatan ABŞ-dır”, – dedi.
Hukun sözlərinə görə, bu, regionda tərəfdaşların marginallaşması və İran və İŞİD-in istifadə etdiyi vakuumun yaradılması ilə bağlıdır.
Huk həmçinin Vaşinqtonu Tehrana qarşı çəkindirmə siyasətini itirməkdə günahlandırıb, çünki o, Husiləri terror təşkilatları siyahısından çıxarmaq da daxil olmaqla, bir sıra səhvlərə yol verərək oyunu “İranın qaydaları ilə” oynayıb.
Husilərin terror təşkilatları siyahısından çıxarılması büdrəməyin kulminasiya nöqtəsi oldu. Bundan sonra eyni administrasiya Yəmənə sülhün himayədarı kimi deyil, əksinə, husiləri gəmiçiliklə təhdid etdikləri və təchizat xətlərini pozaraq qlobal iqtisadiyyata təsirləri səbəbindən bombalamaq üçün geri döndü.
Huk həmçinin administrasiyanı Yaxın Şərq üçün aydın sülh planı təqdim etmədiyinə görə tənqid edib və qeyd edib ki, indi ABŞ dövlət katibi Vaşinqtonun sülh planı olduğunu deyib, lakin biz onun təfərrüatlarını və ya onun heç bir baxışını eşitməmişik.
Huk, Netanyahu ilə gərgin münasibətlərin səbəbi Bayden administrasiyasını günahlandıraraq, bu gərginliyin Netanyahudan “məmnuniyyətsizliyə” görə “şəxsi” olduğunu deyib və əlavə edib: “Biz xarici siyasətdəki fikir ayrılıqlarımızı fərdiləşdirmişik”.
Bu, Netanyahu ilə məhdudlaşmır, çünki administrasiya bölgədəki bir çox insana bunu edib.
Bu gün ironik olan odur ki, İsrail və xüsusən də HƏMAS-ın 7 oktyabr əməliyyatı ilə dəhşətə gətirdiyi Netanyahu ilə münasibətləri real gərginlik yaşayarkən, Bayden administrasiyası və onunla birlikdə olan demokratların Səudiyyə Ərəbistanı ilə daha yaxşı münasibətlərə ehtiyacı var. Regionun sabitliyi üçün uzun müddət planlar qurmalıdırlar.
Bu onu göstərir ki, Amerika administrasiyası müttəfiq və ya İran kimi düşmənlərlə necə davranacağını bilmir. Bütün bunlar strategiyanın və aydın baxışın olmamasından irəli gəlir və bütün regionu “boz zona”da yaşadır.
Yekun olaraq deyək ki, regionda böhranlar yaşadığımız doğrudur, lakin bunların içərisində fürsətlər də var.
Amma, kifayət qədər vaxt varmı?
Vaşinqton Qəzza müharibəsini dayandıra, Netanyahunu cilovlaya və sülh çarxını döndərə bilərmi?
Mən buna şübhə edirəm, amma hər şey mümkündür.
çap et