Alimlər Günəşin maqnit sahəsini anlamaq üçün apardıqları axtarışlarda şokedici nəticələr əldə ediblər. Yeni araşdırmalar göstərir ki, əsrlər boyu elm adamlarını çaşdıran sirr olan bu təsir ulduzumuzun səthinə nisbətən yaxından başlayır.Yerdəki həyat üçün əhəmiyyətinə və nisbi yaxınlığına baxmayaraq, Günəşlə bağlı hələ də çoxlu sirlər var. Bu sirlərə onun maqnit sahəsi və tam olaraq haradan gəldiyi daxildir.
Qalileo Qaliley hələ 1612-ci ilə qədər ulduzda günəşin maqnit aktivliyini göstərən günəş ləkələrini sənədləşdirmişdi. O vaxtdan bəri, o və onu izləyən tədqiqatçılar Günəşin maqnit sahəsinin tam olaraq haradan gəldiyi ilə bağlı çaşqınlıq içində idilər.
Tədqiqatçılar əvvəllər maqnit sahəsinin Günəşin dərinliklərində, təxminən 210 min kilometr aşağıda əmələ gəldiyinə inanırdılar.
Lakin yeni araşdırma bu dəyərin şişirdilə biləcəyini göstərir. Yeni araşdırmaya görə, maqnit sahəsi yalnız 32 min 187 kilometr aşağıda başlaya bilər.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, “Nature” elmi jurnalında dərc olunan tapıntılar alimlərə Şimal işıqlarının gecə səmasında görünməsinə səbəb olan güclü günəş qasırğalarını daha dəqiq proqnozlaşdırmağa kömək edə bilər.
Bu qasırğalar həmçinin Yer orbitindəki peykləri, elektrik şəbəkələrini və radio rabitələrini məhv etməklə məhvə səbəb ola bilər. Buna görə də, bu hadisələrin nə vaxt baş verəcəyini bilmək dünya ölkələrinə potensial zərərə hazırlaşmağa kömək edə bilər.
ABŞ-ın Şimal-Qərb Universitetinin Mühəndislik Elmləri və Tətbiqi Riyaziyyat Departamentinin dosenti Daniel Lekoanet deyib: “Günəşin maqnit sahəsinin mənşəyini anlamaq Qalileydən bəri həll edilməmiş bir sualdır və Yerə vura biləcək partlayışlar kimi Günəşin gələcək fəaliyyətini proqnozlaşdırmaq üçün vacibdir”.
Lekoanet əlavə etdi: “Günəş dinamikasının bir çox aspektləri sirli olaraq qalsa da, bizim işimiz nəzəri fizikanın ən qədim həll edilməmiş problemlərindən birinin aydınlaşdırılması istiqamətində böyük addımlar atır və təhlükəli günəş fəaliyyətinin daha yaxşı proqnozlaşdırılmasına yol açır”.
Günəşin səthində görünən günəş ləkələri və alovlanmalar dinamo hərəkəti adlanan bir proseslə daxili hissədə əmələ gələn maqnit sahəsinə səbəb olur.
Daha çox məlumat əldə etmək üçün tədqiqatçılar Günəşin maqnit sahəsini simulyasiya etmək üçün qabaqcıl texnologiyadan istifadə edərək yaradılmış modellər hazırlayıblar.
Bu modellər göstərdi ki, Günəşin səth təbəqələri daxilində super isti ionlaşmış qazın (plazma kimi tanınır) axınındakı dəyişikliklər eyni bölgələrdə maqnit sahələri yaratmaq üçün kifayətdir.
Tədqiqatçıların fikrincə, əksinə, daha dərin qatlardakı dəyişikliklər Günəşin ekvatoruna deyil, qütblərinin yaxınlığında cəmlənmiş daha az real maqnit sahələri yaradır.
Modellər həmçinin günəş ləkələrinin Günəşin maqnit aktivliyi ilə necə əlaqəli olduğunu göstərə bildi.
Tədqiqatçıların fikrincə, simulyasiyalarda görünən nümunələr astronomların Qalileydən bəri müşahidə etdiyi günəş ləkələrinin yerləri və zaman miqyasına uyğun gəlir.
ABŞ-ın Massaçusets Texnologiya İnstitutunun Riyaziyyat Departamentindən tədqiqatçı alim Kiton Börns deyib: “Düşünürəm ki, bu nəticə mübahisəli ola bilər. İcmanın çox hissəsi Günəşin dərinliklərində dinamo hərəkətini tapmağa yönəlib. İndi müşahidələrə daha yaxşı uyğun gələn fərqli bir mexanizm olduğunu göstəririk”.
çap et