NASA teleskoplarından istifadə edən alimlər bəzi planetlərin niyə şişmiş görünməsi sualına cavab veriblər. Aparıcı ekspert jurnalında dərc olunan iki ayrı araşdırma astronomların uzun müddətdir cavabını tapmağa çalışdıqları bu sirri işıqlandırıb. Bu, atmosfer və planetlərin daxili strukturları ilə bağlı gələcək tədqiqatlar üçün də vacibdir.Yerdən təxminən 200 işıq ili uzaqlıqda olan bir ulduzun ətrafında fırlanan “WASP-107 b” göy cisminin quruluşunu araşdıran elm adamları bu ekzoplanetin kütləsi və ölçüsü arasında necə bu qədər fərq ola biləcəyini anlamağa çalışıblar. Ölçüsü yaxın olsa da, kütləsi Yupiterin təxminən onda biri olan göy cismi məlum sıxlığı ən aşağı olan planetlərdəndir.
Araşdırmalardan birinin aparıcı müəllifi Con Hopkins Universitetindən Deyvid Sinq deyir: “”WASP-107 b” “Webb” üçün çox maraqlı hədəfdir, çünki o, tədqiq etdiyimiz digər aşağı sıxlıqlı planetlərin əksəriyyətindən, isti Yupiterlərdən əhəmiyyətli dərəcədə soyuq və kütləcə Neptuna daha yaxındır.
Digər “şişmiş” planetlərdən daha soyuq və daha az kütləli olduğu üçün “WASP-107 b”nin sıxlığı alimlər üçün sual işarəsi yaradıb: Planetin öz ulduzundan aldığı enerji, içindəki qazların şişməsinə səbəb olacaq səviyyədə deyil.
Digər tədqiqatı aparan Arizona Dövlət Universitetindən Luis Velbanks NASA-ya bunları deyib: “”WASP-107 b”nin radiusu, kütləsi, yaşı və daxili temperaturu fərziyyəsinə əsaslanaraq, onun çox kiçik, qayalı nüvəsi var və bu, çox böyük bir nüvəni ehtiva edir. Biz nüvənin hidrogen və helium kütləsi ilə əhatə olunduğunu düşünürdük”.
Ancaq bu qədər kiçik nüvənin bu qədər qazı necə təmizləyərək sonra Yupiterə yaxın olan bir planetə çevrilmədiyini başa düşmək çətin idi.
NASA-nın “James Webb” və “Hubble” müşahidələrini araşdıran tədqiqatçılar ekzoplanetin atmosferində çox az miqdarda metan qazı aşkar ediblər. Bu tapıntıya əsaslanaraq, elm adamları belə qənaətə gəliblər ki, “WASP-107 b”nin daxili hissəsi çox isti və nüvəsi düşünüləndən daha ağır olmalıdır.
Tədqiqatçılar bu istiliyin planetin öz ulduzu ətrafında mükəmməl dairədə dönmədiyi zaman baş verən “Dalğalı qüvvələr” istiliyi adlanan hadisə ilə bağlı olduğunu düşünürlər. Bu vəziyyət planetin məruz qaldığı cazibə qüvvəsinin daim dəyişməsi nəticəsində meydana gələn daxili sürtünmə nəticəsində yaranır.
Alimlər bu prosesin planetin qabarıqlığını izah etdiyini düşünürlər.
Tədqiqatçılar, həmçinin ekzoplanetin atmosferində kükürd dioksidi, su buxarı, karbon qazı və karbonmonoksit aşkar ediblər və “WASP-107 b”nin Uran və Neptundan daha ağır elementlərə sahib olduğunu müəyyən ediblər.
NASA bildirib ki, yeni tapıntılar digər aşağı sıxlıqlı planetlərin niyə qabarıq olduğunu izah etməklə ekzoplanet tədqiqatlarında “uzun müddətdir davam edən sirri” işıqlandıra bilər.
çap et