ABŞ öz siyasəti tarixində görünməmiş qeyri-sabitlik burulğanındadır. Səhhətilə bağlı uzun müddət “prezidentliyə namizədlikdən geri çəkilmək” təkliflərinə müqavimət göstərən 81 yaşlı Bayden axır ki, dünən yarışdan geri çəkilmək haqqındakı bəyanatından sonra bütün gözlər onun varisi kimi irəli sürdüyü ABŞ vitse-prezidenti Kamala Harrisə çevrilib. ABŞ preizdentindən sonra Klinton ailəsi və Demokratlar Partiyasının bir çox tanınmış simaları dərhal Harrisə dəstəklədiklərini bəyan etdilər. Belə ki, Co Bayden yenidən seçilmək istəməyəcəyini elan etdikdən və Harrisi namizəd kimi təsdiqlədikdən bir neçə saat sonra, vitse-prezidentə dəstəyini gücləndirmək üçün əsas Demokratlara zəng etməyə başladı. O, tez bir zamanda keçmiş prezident Bill Klinton, Demokratlar Partiyasından prezidentliyə keçmiş namizəd Hillari Klinton kimi partiya liderlərindən və mərkəzçi Yeni Demokratlar Koalisiyası və Konqresin Proqressiv Qrupunun rəhbərləri və başqa liderlərdən güclü dəstək qazandı. Bununla belə, bəzi nüfuzlu fiqurlardan, xüsusilə Obama və Nensi Pelosidən kimi “ağırçəkililərdən” hələlik heç bir dəstək bəyanatı yoxdur.Şoka düşmüş bir çox Demokratlar partiyalarını Harrisin arxasında birləşdirmək üçün sürətlə hərəkət etdilər. Bəzi yüksək səviyyəli Demokratlar bazar günü həmkarlarına zəng edərək, həm Baydenə verdikləri dəstəyin əlaməti olaraq, həm də partiya daxilində daha da “çirkin” çəkişmələrin qarşısını almaq üçün Harrisi dəstəkləməyə çağırdılar.
Bütün bunlara baxmayaraq, yenə də Harris Trampa qarşı mübarizə aparacağı ən çox ehtimal edilən namizəddir. Bəs Kamala Harris kimdir? Karyeranızda əsas məqamlar hansılardır?
***
Kamala Devi Harris 20 oktyabr 1964-cü ildə Kaliforniyanın Oklend şəhərində hindistanlı xərçəng xəstəliyi tədqiqatçısı Şamala Qopalan və yamaykalı iqtisadçı Donald Harrisin iki övladının ən böyüyü olaraq anadan olub.
Valideynləri Berkli Kaliforniya Universitetində aspiranturada oxuyarkən tanış olublar və kampusda aktiv olan vətəndaş hüquqları hərəkatına birgə bağlı olublar. Doğulandan sonra balaca Kəmaləni uşaq arabasında aksiyalara aparıblar.
Uşaq ikən, Harris həm Qara Baptist kilsəsində, həm də Hindu məbədində iştirak edərək həm “Cənubi Asiya”, həm də “qaradərili” şəxsiyyətlərini qəbul edib. “Anam iki qaradərili qız böyütdüyünü yaxşı bilirdi və qürurlu qaradərili qadınlar olaraq böyüməyimizə əmin idi”, – sonralar Harris tərcümeyi-halında yazıb.
Uşaqlıqda Hindistana səfər etmiş və Hindistanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan yüksək vəzifəli dövlət məmuru babasının və kənd yerlərini gəzərək yoxsul qadınlara doğuşa nəzarəti öyrədən nənəsinin böyük təsiri altında Harris anasının MakGill Universitetində dərs dediyini söyləyib. və Yəhudi Ümumi Xəstəxanasında çalışan Şamala Qopalan xərçəng tədqiqatçısı kimi işə düzəldikdən sonra Kamala Harris Monrealda orta məktəbdə, daha sonra liseydə oxuyub.
Orta məktəbi bitirdikdən sonra Harris Vaşinqtonun nüfuzlu universiteti olan Hovard Universitetində (əsası 1867-ci ildə Oliver Xovard tərəfindən qoyulan qaradərililər nəzərdə tutulmuş ali məktəb) siyasi elm və iqtisadiyyat üzrə təhsil alıb və universitetinin nəzdində yaranan qaradərili afroamerikalı qadınların birliyi – “Alpha Kappa Alpha”ya qoşulub.
Universiteti bitirən Harris San-Fransiskoda hüquq fakültəsində təhsilini davam etdirdi.
1990-cı ildə Vəkillər Kollegiyasında qeydiyyatdan keçdikdən sonra Oaklanddakı “Alameda County” prokurorluğunda rayon prokurorunun köməkçisi təyin edildi.
1994-cü ildə Harris Kaliforniya siyasətində güclü bir fiqur, o zaman ştat assambleyasının spikeri olan və Harrisdən 30 yaş böyük olan Villi Braunla sevgili oldu. Braun Harrisi Kaliforniya İşsizlik Sığortası Apellyasiya Şurasına və Tibbi Yardım Komissiyasına təyin edib. Bu vəzifələrlə Harris prokuror maaşına əlavə olaraq ildə təxminən 80.000 dollar qazanırdı.
Kaliforniyanın ilk qaradərili qadın rayon prokuroru
San Fransisko dairə prokuroru təyin edildikdən sonra Harris bu müddət ərzində şəhərin elitası arasında nüfuzlu dostlar qazanıb. Bu dostlar 2003-cü ildə ilk seçki kampaniyasında ona güclü namizəd olması üçün maliyyə dəstəyi veriblər.
2003-cü ildə o, keçmiş müdiri Terens Hallinana qarşı San-Fransiskoda rayon prokurorluğuna namizəd olub. O, ikinci turda 56,5 faiz səslə seçilib. Bu qələbə ilə Harris Kaliforniyada rayon prokuroru seçilən ilk qaradərili qadın olub.
Rayon prokuroru olduğu ilk üç il ərzində San-Fransiskoda məhkumluq nisbəti 52 faizdən 67 faizə yüksəlib.
Harrisin ən mübahisəli qərarlarından biri onun 2004-cü ildə San-Fransisko polisi İsaak Espinozanı öldürən adama qarşı ölüm cəzasından imtina etməsi olub. Dəfndə senator Dianne Feynsteyn, iştirakçılar arasında olan Harrisi tənqid edən bir çıxış edib və bu mərasimə qatılan yüzlərlə polis tərəfindən ayaqda alqışlanıb. Harris növbəti on il ərzində polis həmkarlar ittifaqı tərəfindən kənarlaşdırılıb.
Daha sonra, Kaliforniyanın baş prokuroru kimi Harris, ölüm cəzasını qadağan edəcək iki səsvermə təşəbbüsündən imtina edib və mübahisəli məsələ ilə bağlı “siyasi fürsətçilik və uyğunsuzluq” ittihamları ilə üzləşib.
Obama ilə 2004-cü ildən dostdur
Onun Barak Obama ilə dostluğu 2004-cü ildə Senata namizəd olduğu vaxta təsadüf edir. O, 2008-ci ildə prezidentliyə namizədliyi zamanı Obamanı dəstəkləyən ilk Kaliforniyalı rəsmi idi.
Elə həmin il rayon prokuroru kimi ikinci müddətə xidmət edən Harris Kaliforniya baş prokuroru vəzifəsinə namizəd old.b Əvvəlcə çox az adam onun yarışı qazanacağını düşünürdü. O, məşhur respublikaçı Stiv Kuli ilə mübarizə aparırdı.
Yarış o qədər gərgin keçdi ki, seçki gecəsi Kuli qələbə nitqi söyləyib və Kaliforniyanın və San-Fransisikonun ən tirajlı qəzeti “San Francisco Chronicle” respublikaçı namizədi qalib elan edib. Üç həftə sonra, bütün bülletenlər təkrar sayıldıqda, Harrisin 0,8 xalla qalib olduğu müəyyənləşib.
Baş prokuror kimi onun ən böyük nailiyyətlərindən biri cinayət ədaləti məlumatlarını ictimaiyyətə təqdim etmək üçün onlayn platforma olan “Open Justice”in yaradılması olub. Məlumat bazası polis nəzarətində olan insanların ölən və yaralananların sayı haqqında məlumat toplamaqla polisin hesabatlılığını artırmağa kömək edib.
2013-cü ildə prezident Barak Obama Harrisi “ölkənin ən gözəl baş prokuroru” adlandırmışdı. Tənqidçilər şərhi seksist adlandırdıqdan sonra sabiq prezident, üzr istəyib.
Harrisin Obama administrasiyası dövründə Ali Məhkəməyə potensial namizəd olacağı barədə şayiələr yayılsa da, sonradan onunla maraqlanmadığını söyləyib.
O, 2014-cü ildə avqustun 22-də Los-Ancelesdə bacısı Maya Harris tərəfindən təşkil edilən kiçik bir mərasimdə korporativ hüquqşünas olan Duq Emhoffla evlənib.
2016-cı ildə senator oldu
O, 20 illik təcrübəyə malik mötədil konqresmen, demokrat Loretta Sançesi məğlub edərək, 2016-cı ildə ABŞ Senatına seçilib.
Harris, 2017-ci ildə o vaxtkı baş prokuror Ceff Seşnsi Rusiya təhqiqatı ilə bağlı sərt sorğu-sualına görə təkrar gündəmə gəlib. 3,5 dəqiqəlik davamlı sorğu-sualdan sonra Seşnsi “mən o qədər sürətli danışa bilmərəm! Bu məni əsəbiləşdirir”, – deyib.
O, 2018-ci ildə Brett Kavanonun Ali Məhkəmənin təsdiqi dinləmələri zamanı oxşar sorğu-sual strategiyasından istifadə edərək, Kavannonu Müller istintaqını kimsə ilə müzakirə edib-etmədiyinə dair sual-cavabla əldən salıb.
Bu günə qədər prezidentlik kampaniyasının ən çıxılmaz anı ilk Demokratların ilk müzakirəsi zamanı, Co Baydenin 1970-ci illərdə rayonlararası avtobuslarla bağlı mövqeyini şəxsi əhvalatından misal çəkərək şübhə altına alması odub: “Kaliforniyada dövlət məktəbində ikinci sinifdən oxuyan kiçik bir qız var idi. O, hər gün avtobusla məktəbə gətirildi və o kiçik qız mən idim”. Debata qədər sorğularda qısa müddətə yüksələn Bayden, ondan sonra aşağı enməyə başladı.
Prezident Donald Tramp 2019-cu ildə bir həftə ərzində verdiyi iki televiziya müsahibəsində, Senatın Ədliyyə Komitəsinin dinləmələri zamanı Müller hesabatını özü üzərinə götürməsinə görə baş prokuror Uilliyam Barrı sorğu-sual etdiyi üçün Harrisi “ədəbsiz” adlandırmışdı.
O, 2020-ci il prezidentlik kampaniyasının maliyyə gələcəyi və sorğu sayının az olması səbəbindən kampaniyasını 2019-cu ilin dekabrında bitirdi. Vətəndaş iğtişaşları Harrisə prezidentlik yarışı bahasına başa gəldi, çünki köməkçilər onları qəfil işdən çıxarmaqda, işçiləri ilə pis rəftar etməkdə və bacısı Mayaya həddən artıq səlahiyyət verməkdə və şərait yaratmaqda günahlandırdılar.
O, Baydenin təsdiqlənməsini yarışda başqa qadınların olmadığı və namizədliyinin qaçılmaz olduğu 8 Mart tarixinə qədər təxirə saldı. O, Kaliforniyada keçirilən ilkin seçkidən altı gün sonra onun insanları birləşdirə bilən lider olduğunu deyərək dəstəyini açıqladı.
“Qadın Obama” ləqəbini xoşlamayan Harris jurnalistin prezidentliyə namizəd olarkən Obamanın irsini davam etdirib-etdirməyəcəyini sualına, o, “mənim öz planlarım var” deyib.
2020-ci ildə prezident Baydenlə birlikdə seçilən və 3,5 il vitse-prezident vəzifəsində çalışan Kamala Harris ictimaiyyətin ondan gözlədiyi aktiv siyasəti göstərə bilmədi. Bayden administrasiyası daxilində qeyri-müəyyən bir profil nümayiş etdirən Harris, Baydenin ən çox tənqid edilən debat performansından sonra belə, Baydeni açıq şəkildə dəstəkləyərək tənqidçilərə etiraz edib.
Onun etimad səsləri vitse-prezident olduğu müddətdə aşağı səviyyədə qalıb. “FiveThirtyEight” sorğusuna görə, amerikalıların orta hesabla 51 faizi onun performansını qeyri-adekvat hesab edib və o, yalnız 37 faiz tərəfindən bəyənilib.
Noyabr seçkilərini qazansa, Harris ABŞ tarixində ilk qadın, ilk afroamerikalı və ilk asiyalı-amerikalı vitse-prezident olacaq.
çap et