Alimlər Yerdəki texnoloji cihazları məhv edə biləcək günəş fırtınalarını proqnozlaşdırmaq üçün əlamətdar kəşfə imza atıblar. Yeni araşdırma fırtınaları keçmişdə olduğundan daha dəqiq və hətta Günəşi tərk etməzdən əvvəl proqnozlaşdırmağa imkan verəcək.
Onilliklərdir ki, elm adamları Günəşdən bir tac kütləsinin atılmasının və ya CME-nin (coronal mass ejection – Günəşin tackürəsində meydana gələn və fəzaya böyük həcmli plazmalar tullayan fırtınalar) həm Yerin, həm də yuxarıdakı peyklərimizin infrastrukturuna böyük zərər verəcəyini deyirlər. Bu tip kosmik havanın yaratdığı dağıntılar hələ də nisbətən məhdud olsa da, tədqiqatçılara 1859-cu ildəki Karrinqton hadisəsi xatırladılır ki, bu hadisə bu gün baş versəydi, elektrik və rabitə kəsintilərinə səbəb olardı.
Kral Astronomiya Cəmiyyətinin Milli Astronomiya Yığıncağında öz işlərini təqdim edən “Aberystwyth” Universitetinin tədqiqatçıları deyirlər ki, onların CME-lərin nə vaxt baş verə biləcəyi ilə bağlı təkmilləşdirilmiş proqnozları bizə zərərli Günəş fırtınaları zamanı infrastrukturumuzu qorumağa imkan verəcək.
Bu o deməkdir ki, tədqiqatçılar CME-nin nə qədər sürətlə hərəkət etdiyini və nə vaxt gələcəyini dəqiq proqnozlaşdıra bilərlər. Bu, günəş fırtınasının necə və nə vaxt gələcəyi barədə daha dəqiq əvvəlcədən xəbərdar etməyə imkan verəcək.
Bu kəşf Günəşin güclü maqnit sahələrinə malik “aktiv bölgələri”nin tədqiqi nəticəsində edilib. CME-lər bu bölgələrdə baş verir və tədqiqatçılar fırtınadan əvvəl, fırtına zamanı və sonra bölgələrin necə dəyişdiyini müşahidə ediblər.
Onlar bölgələrin “kritik yüksəkliklərinə”, maqnit sahəsinin qeyri-sabitləşə və CME-ni çıxara biləcəyi nöqtəyə baxaraq, CME-ləri daha yaxşı proqnozlaşdıra biləcəkləri üsulu tapıblar.
“Aberystwyth” Universitetinin günəş fizikası üzrə aparıcı tədqiqatçı Harşita Qandi deyib: “Biz bu kritik yüksəkliyi maqnit sahəsinin gücünün hündürlüklə necə azaldığını ölçməklə aşkar edə bilərik. Daha sonra bu məlumatları dəqiq proqnozlar üçün zəruri olan iki deyil, üç ölçüdə CME-lərin həqiqi sürətini ölçmək üçün istifadə olunan həndəsi modellə birlikdə istifadə edə bilərik. Bizim tapıntılarımız CME-nin başlanğıcındakı kritik yüksək göstərici ilə CME-nin faktiki sürəti arasında güclü əlaqəni ortaya qoyur. Bu fikir bizə CME-nin sürətini və nəticədə onun Yerə çatma vaxtını, hətta CME tam partlamazdan əvvəl təxmin etməyə imkan verir.
çap et