Baydenin vitse-prezidenti ilə bağlı təkcə respublikaçılar arasında deyil, ictimaiyyətdə də tərəddüdlər edənlər çoxdur. Bu sədəbdən Co Baydenin geri çəkilməsi xəbəri eyni zamanda şok və təəccüblüdür. Görünür, Amerika bu sahədə ixtisaslaşıb.
Baydenin prezidentlik yarışından imtina etdiyini bildirən məktubunu oxuyanda (pul axını, səsvermənin nəticələrinin aşağı düşməsi və səhhəti ilə bağlı sualların artması və bəlkə də təhdid səbəbindən bu qərarı qəbul etmək məcburiyyətində qalması) gözlədiyimiz kimi oldu. Amerika xalqının və ətrafındakıların dəstəyi olmadan edə bilməyəcəyi nailiyyətlər siyahısı var.
Vitse-prezident Kamala Harrisə təriflər yağdırıldı, lakin bir cümlənin olmaması diqqəti cəlb etdi. Məktubda Baydenin Harrisin yerinə keçməsi üçün dəstək barədə bir cümlə də yoxdur.
Ən əhəmiyyətli məqama nə qədər diqqət yetirildiyini və dərc edilməzdən əvvəl məktubun neçə qaralamasının hazırlandığını nəzərə alsaq, bu, diqqətəlayiq idi. Problem buradadır.
Kamala Harrislə bağlı narahatlıqlar çoxdur və bu təkcə respublikaçılar arasında deyil. Çox keçmədi ki, ABŞ-ın yüksək səviyyəli diplomatı ilə Kəmalə Harrisin vitse-prezident kimi necə yaxşı iş gördüyünü müzakirə edəndə cavab çox açıq olub: “O, bir az daha yaxşı gedir. Bilirsiniz ...”. Könülsüz tərifləməyin nə demək olduğunu başa düşürsünüz, deyilmi?
İlk məktubundan dərhal sonra Bayden bir bəyanat verdi və onun yerinə Kəmaləni tam dəstəklədiyini və onun Demokrat Partiyasının namizədi olmasını istədiyini bildirdi. Amma Harrisdən başqa da, bir çox önəmli adlar onun yolunu davam etdirə bilər.
Bu ağrılı dövrdə partiyanın problemi ondan ibarətdir ki, yəqin ki, daha yaxşı namizədlər var (xüsusilə Kaliforniya və Miçiqan qubernatorları Qeyvin Nyusom və Qretçen Uaytmer), lakin Bayden istefa etdikdən sonra bu adlardan birinin namizədliyini qazanması üçün, yəqin ki, qan gölü lazımdır və Donald Tramp respublikaçı namizədlə yarışmaq üçün onların yaratdığı qan gölünə ayaq basacaq.
Bu seçkidə kritik məsələ olan abort hüquqları məsələsi ilə bağlı enerjili kampaniya aparıb və qadınların reproduktiv hüquqlarınından istifadə etmək üçün bu seçkinin onlar üçün “ölüm-qalım” məsələsi olması Harris üçün göydəndüşmədir.
Ancaq mənfi cəhətlərin də siyahısı uzundur. Baydenin ona həll etmək üçün tapşırdığı məsələlərdən biri immiqrasiya və cənub sərhədi problemi idi. Bu sahədə tam bir fəlakət hökm sürür. Sərhəd hələ də Trampın “kozır”larından biridir. Harris bu mövzunu dərindən araşdırarkən hündürdaban ayaqqabılarına palçıq düşmək istəməməsi təəssüratını yaratdı.
Bir də qadın düşmanlığı (Misoginiya) məsələsi var. Hillari Klinton 2016-cı ildə namizədliyini irəli sürərkən, bu, şübhəsiz ki, onun məğlubiyyətində vacib amil idi (çox güclü kampaniya aparmasına baxmayaraq, başqa problemlər də var idi).
Ancaq daha aktual sual köhnədir: o, nəyi və nə vaxt bilirdi? Co Baydenin kənara çəkilməsinə səbəb koqnitiv tənəzzüldürsə, o nə vaxtdan belə idi? Amerikalılar onun əsl sağlamlıq vəziyyəti ilə bağlı aldandılarmı? Harris fiziki cəhətdən bacarıqlı olmadığını bildiyi halda niyə son günə qədər ona tam dəstək verirdi?
Respublikaçı hücum reklamları hazırlanır və bəziləri yayımlanmağa hazırdır. Şənbə gecəsi Donald Tramp hücum üslubunun nümunəsini nümayiş etdirib. Miçiqan seçicisi qarşısında “O, dəlidir” dedi. “Onun gülüşünü eşitmisiniz? Gülüşdən çox şey ayırd etmək olar. O, dəlidir”, – deyə sevinclə seçicilərə müraciət edib.
Harrisin liberal Kaliforniyalı kimi dosyesinin reallığa heç bir aidiyyatı olmayacaq. Amma bu ABŞ siyasətidir. Faktların yaxşı hekayəyə mane olmasına imkan verməyin. Bu çirkin olardı.
Pis xəbər budur. Namizədliyini təmin edərsə, vitse-prezidentliyə kimin namizəd olacağını seçmək imkanı var. Vitse-prezidentliyə namizəddə ideal olaraq istədiyiniz şəxs, sizin bacarmadığınız demoqrafik səviyyəyə çatan və səsvermə bülleteni ölçüsünün tarazlayıcısıdır.
Şimal-şərqdən olan liberal, elit, varlı katolik olan Con Kennediyə nəzər salaq və onunla heç bir ortaqlığı olmayan cənubi Texas əsilli Lindon Consonu seçdi.
Donald Tramp bu dəfə bunu etmədi. 2016-cı ildə İndiana ştatının keçmiş qubernatoru Mayk Pensi seçəndə bu, ağıllı davranış idi. Budur, inancını siyasətdən üstün tutan və Amerikadakı yevangelistləri Trampa səs verməyin təhlükəsiz olduğuna inandıran Tanrıdan qorxan bir yevangelist.
Lakin 2024-cü ildə iqtisadi populizm, təcridçilik, sərhəd və abort əleyhinə siyasətlərdə Ceyms Vens Trampın özündən daha çox “orada” olacaq. Tramp, Vensin təzahüründə öz MAGA gəncliyini seçdi.
Başqa sözlə, ABŞ siyasətinin mərkəzi boş olaraq qalır. O, düzgün vitse-prezident namizədini seçir, kampaniyaya bir az enerji əlavə edir, Trampın “qazı”nı alar və siz heç vaxt bilməyəcəyiniz proseslər. Çünki o zaman birdən diqqət yaşın üzərinə keçəcək və Tramp yarışda qoca olacaq. Əslində o, ABŞ tarixində prezident olan ən yaşlı şəxsdir.
Noyabrın 5-nə hələ çox vaxt var.
çap et