Alimlər superkütləli qara dəliklərin birləşməsinin sirrinin qaranlıq maddə ilə izah oluna biləcəyini irəli sürüblər. Əksər qalaktikaların mərkəzlərində yerləşən superkütləvi qara dəliklərin ulduzların ölümündən sonra ortaya çıxan daha kiçik qara dəliklərin birləşməsi nəticəsində əmələ gəldiyi düşünülür.Bir-biri ilə toqquşaraq birləşən qalaktikaların qara dəliklərinin də birləşdiyi güman edilir. İki qalaktikanın birləşməsindən əmələ gəldiyi bilinən qalaktikaların yalnız bir superkütləli qara dəliyə malik olduğu müşahidə edilib.
Bununla belə, birləşmə prosesini aşkar etməyə çalışan astronomlar “son parsek problemi” adlı çıxılmaz vəziyyətlə üzləşirlər. İki qara dəlik sürətlə bir-birinə yaxınlaşdıqca ətrafdakı materiallara enerji ötürür. Bu şəkildə irəliləyən göy cisimləri enerji ötürdükləri materialları sürətləndirərək ətraflarını təmizləyirlər.
Qara dəliklər təxminən 1 parsek, yəni 3,2 işıq ilinə yaxınlaşdıqda, onların ətrafında enerji ötürə biləcəkləri heç bir maddə qalmır. Buna görə də, superkütləvi qara dəliklər son dərəcə yavaşlayır və onların birləşməsi qeyri-mümkün olur.
“Son parsek problemi” adlanan bu vəziyyət alimlərin superkütləvi qara dəliklərin necə birləşdiyini tam anlamamasına səbəb olur.
“Physical Review Letters” jurnalında dərc edilən son araşdırmada qara dəliklər arasındakı məsafənin qaranlıq maddə hissəcikləri tərəfindən bağlandığı irəli sürülüb.
Əvvəlki tədqiqatlarda oxşar nəzəriyyə təklif edilmişdi, lakin modellər qara dəliklərin yaxınlığındakı qaranlıq maddə hissəciklərinin də sürətlənərək uzaqlaşacağını göstərdi.
Ən son araşdırmanı aparan qrup iddia edir ki, yeni kompüter modelinə görə qaranlıq maddə hissəcikləri fərqli şəkildə qarşılıqlı təsir göstərir. Bu sayədə hissəciklərin dağılmadığı düşünülür.
Alimlər təklif edirlər ki, qaranlıq maddə halosunun (və ya buludunun) sıxlığı sayəsində hissəciklər superkütləvi qara dəliklərin orbitlərinə təsir etməyə davam edəcək və onların birləşməsinə imkan verəcək.
Toronto Universitetindən doktor Gonzalo Alonso-Alvarez “qaranlıq maddə hissəciklərinin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olması ehtimalı bizim irəli sürdüyümüz fərziyyədir, bütün qaranlıq maddə modellərinə daxil olmayan əlavə komponentdir”, – rəhbərlik etdiyi araşdırma haqqında deyib.
“İddiamız ondan ibarətdir ki, yalnız bu komponentə malik modellər sonuncu parsek problemini həll edə bilər. Digər tərəfdən, tapıntıları təsdiqləmək üçün müşahidələr lazımdır”.
Alimlər həmçinin heç vaxt aşkar edilməmiş qaranlıq maddənin təbiəti ilə bağlı yeni təkliflər irəli sürürlər.
Alonso-Alvarez əlavə edir: “Fəaliyyətimiz qaranlıq maddənin hissəcik təbiətini başa düşəcəyimizi təmin edəcək yeni bir yol göstərir”.
Qara dəlik orbitlərinin təkamülünün qaranlıq maddənin mikrofizikasına çox həssas olduğunu gördük. Yəni bu hissəcikləri daha yaxşı başa düşmək üçün superkütləvi qara dəliklərin birləşmələrinin müşahidələrindən istifadə edə bilərik.
Qaranlıq maddə nəzəriyyəsi təxminən 100 il əvvəl irəli sürülsə də, hələ də təsdiqini tapmayıb. İşıq yaymadığı, udmadığı və əks etdirmədiyi üçün birbaşa müşahidə edilə bilməyən bu maddənin kainatın yüzdə 27-ni təşkil etdiyi güman edilir.
çap et