Üç ilə yaxındır davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsində Rusiyanın ən böyük müttəfiqi olan Belarusda Almaniya vətəndaşının casusluq və terror fəaliyyətlərində iştirak etməsi səbəbilə edam cəzası verilməsi böyük diplomatik böhrana səbəb olub.
Belarus hakimiyyəti iddia edir ki, 30 yaşlı Almaniya vətəndaşı Riko Kriger ötən ilin payızında Ukrayna kəşfiyyatının göstərişi ilə dəmir yolu xəttində terror aktı törətmək məqsədi ilə ölkəyə gedib.
Lakin Belarus məxfi xidməti Krigerin iddia edilən cinayətləri ilə bağlı heç bir sübut təqdim etməyib. O, Qırmızı Xaçda işləyən də “təlimatla” Ukraynaya gedib.
Kriger əvvəllər Almaniya Qızıl Xaç Cəmiyyətində həkim və ABŞ-ın Berlindəki səfirliyində mühafizəçi işləyib. Alman Qırmızı Xaç Cəmiyyəti Krigerin orada işlədiyini təsdiqləsə də, Almaniyanın “Tagesspiegel” qəzeti dünən keçmiş həmkarından sitat gətirib və Krigerin Ukraynaya getmək üçün işə götürüldüyünü bildirib. “Hamımız onun feldşer kimi gedəcəyini düşünürdük”, – həmkarı deyib.
Kriger Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsini xəbərlərdə oxuduqdan sonra Ukrayna üçün işləməyə həvəsləndiyini və ora getməzdən əvvəl Belarusda yerinə yetirmək üçün ona bir missiya verildiyini bildirib.
Belarus dövlət televiziyasında yayımlanan proqramda Almaniya vətəndaşı Kriegerin həssas yerlərin bir neçə fotoşəkilini çəkdiyi və daha sonra partlayıcı ilə dolu kürək çantasını dəmir yolu xəttinin yanına qoyduğu iddia edilib. Daha sonra baş verən partlayışda xəsarət alan olmadığı iddia edilib.
***
Riko Kriger Belarus televiziyasında 17 dəqiqəlik verilişdə yer alıb. Kamerada əli qandallı görüntülənən Kriger Almaniya hökumətindən onun işinə müdaxilə etməsini xahiş edib. Günahını etiraf edən, lakin heç kimi öldürmədiyini deyən şəxs göz yaşları içində Belarus prezidenti Lukaşenkoya yalvararaq onu bağışlamasını istəyib.
Daha sonra Almaniya rəsmilərinə müraciət edən şəxs efirdə Almaniya kansleri Olaf Şoltza müraciət edərək “Cənab Şoltz, xahiş edirəm, mən hələ də sağam... hələ gec deyil”, – deyib.
“Bu, həyatımın ən böyük səhvi idi. Krigerin alman dilində yazılan çıxışı rusca səslə yayımlanıb.
17 dəqiqəlik televiziya proqramının bir neçə anında ölümə məhkum edilən Krigerin gözləri yaşla dolub.
“Zaman mənə qarşıdır. İstənilən vaxt hökmümü icra edə bilərlər. Hər saniyə etdiyim üçün peşmanam”, – deyən Kriger, Almaniya hökumətinin onun işinə niyə daha çox müdaxilə etmədiyini bilmədiyini deyib.
***
Belarus ölüm hökmünün tətbiq olunduğu yeganə Avropa ölkəsidir. Cümlələr başın arxasına bir güllə ilə icra olunur. Cəsədlər gizli şəkildə nişansız qəbirdə basdırılır.
Kremlin yaxın müttəfiqi olan Belarusun Rusiya ilə Qərb arasında bir neçə aydır müzakirə olunan məhbus mübadiləsinə Krigeri də daxil etməyə ümid etdiyi bildirilir.
Televiziyalarda yayımlanan etirafın Almaniya hökumətinə təzyiq məqsədi daşıdığına düşünənlər var.
Rusiya “Wall Street Journal”ın müxbiri Evan Qerşkoviç də daxil olmaqla bir sıra ABŞ vətəndaşlarını həbs edib və prezident Vladimir Putin Rusiyadakı qərb məhbusları müqabilində xaricdə həbsdə olan rus casusları və sui-qəsdçiləri Moskvaya qaytaracaq anlaşmada maraqlı olduğunu bildirib.
Almaniya xarici işləri Kriger məsələsi ilə bağlı “intensiv işləyirik” deyib.
Alman rəsmiləri mübadilə şayiələrini şərh etməyiblər, lakin Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi əvvəllər Krigerə konsulluq yardımı etdiyini və “onun adından Belarus hakimiyyəti ilə geniş şəkildə işlədiyini” bildirib.
Cümə günü Almaniya hökumətinin sözçüsü Kristian Hoffmann Şoltzun bu işdən xəbərdar olduğunu söylədi. Hoffmann Berlində keçirdiyi mətbuat konfransında “Bütün hökumət kimi, bu hadisələrdən, xüsusən də ölüm hökmü ilə bağlı narahatdır”, – deyib.
çap et