Prezident Co Bayden yarışdan geri çəkildikdən sonra ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərində kim qalib gəlsə, tamamilə yeni prezidentlik dövrünün başladığını elan edir. Kamala Harris və Donald Tramp hər birinin öz səbəbləri və keçmişi ilə seçilən namizədlərdir. Harris Demokratlar Partiyasındakı mütərəqqi tendensiyanı Baydendən daha dəqiq təmsil edir. Tramp Respublikaçılar Partiyasının siyasi və əxlaqi mühafizəkarlığa və ifrat Amerika vətənpərvərliyinə meyllərində böyük dönüş nöqtəsini təcəssüm etdirir. Dünyada bir çox məsələnin taleyi belə seçkilərin nəticələri ilə həll olunduğundan, bu, Amerika demokratiyasını müşayiət edən və 20-ci əsrin ortalarından bəri durmadan böyüyən bir qüsura işıq salır. Bu qüsur ondan ibarətdir ki, seçkilər ABŞ üçün ən demokratik, planetin qalan hissəsi üçün isə ən az demokratik seçkilər olub. Çünki yalnız 250 milyona yaxın amerikalı təkcə özlərinin deyil, eləcə də bütün dünyaya öz siyasətinin diktə edəcək birinin prezidentliyinə qərar verəcək.Odur ki, prioritet həm Afrika, həm də Asiya əsilli ilk qadını prezident etməklə prezident seçkilərində kimlik presedenti yaratmaq və ya qlobal səviyyədə siyasi, təhlükəsizlik və iqtisadi problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün liderlik səriştəsinə malik olan şəxsin seçilməsi olacaqmı?
Xüsusilə bütün siyasət son nəticədə yerli siyasət olduğu üçün bu sualın asanlıqla cavablandırıla biləcəyini iddia etmək mümkün deyil. Cins, rəng, azlıqlar, abort və ya immiqrantlar kimi müzakirələrin aparıldığı məsələlər əhəmiyyətsiz deyil. Lakin Birləşmiş Ştatlardakı daxili işlər heç vaxt dünya miqyasında siyasi işlərin təhlükəli və təcili strateji prioritetlərindən bu qədər kəskin şəkildə ayrılmamışdı.
Çinin Asiyada təsirinin artması, Rusiyanın Avropanın təhlükəsizliyi və iqtisadiyyatı ilə bağlı müxtəlif problemləri, İran və onun silahlı qüvvələrinin birbaşa himayəsi altında Yaxın Şərqdə davam edən münaqişələri götürün. Keçən həftə dünya Alyaska sərhədlərində ilk Rusiya-Çin birgə təliminin şahidi oldu, beynəlxalq ictimaiyyət iranlılardan əvvəl Tehranın nüvə sahəsində irəliləyişindən danışdı və Husi yaraqlılarının bomba yüklü PUA ilə Tel-Əvivi bombalamasına şahid oldu. Belə bir dünyada ABŞ-da Harrisin analığı, rəngi və ya adının necə tələffüz edilməsi kimi mədəni və dəyərli qarşıdurmalar alovlanır və Ağ Evin növbəti sakininin kimliyini müəyyən edəcək “məsələlərin” əsasını təşkil edir.
Şübhə yoxdur ki, Kamala Harrisin namizədliyi Amerika arzusunda və onun davamlı olaraq daha böyük ədalətə və daha geniş əhatəyə doğru irəliləyən gələcək vədlərindən qaynaqlanır. Onun Afrika və Asiya əsilli birinci vitse-prezident olması və daha sonra prezident seçkilərində Demokratlar Partiyasının namizədi olması Amerika siyasəti üçün tarixi nailiyyətdir. Təhlükə isə ondan ibarətdir ki, ədalət və bərabərliyin bu nailiyyəti qlobal çağırışlardan xəbərdar olan və beynəlxalq təhlükəsizliyi və sabitliyi təmin etmək üçün onları effektiv həll etmək iradəsi ilə güclü və balanslaşdırılmış siyasət yürüdən rəhbərliyin hesabına əldə olunacaq.
O zaman 2024-cü il prezident seçkiləri sadəcə Kəmalə Harris və Donald Tramp arasında bir rəqabət deyil, qlobal sistemin hər cür çətinliyə, şantaj və aşınmaya məruz qaldığı bir zamanda bu sistemin gələcəyini formalaşdıracaq mühüm məqamdır. Xüsusilə Yaxın Şərqdə bizi qorxutmalı olan odur ki, Harrisin namizədliyi tarixi əhəmiyyəti və mütərəqqi vədi ilə indiki dövrümüzün aktual iqtisadi və geosiyasi çağırışlarına cavab vermir.
Kimlik siyasətinə bu cür həddindən artıq diqqət Amerika cəmiyyətində artan parçalanma əlamətləri ilə üst-üstə düşür, amerikalılar arasında artan yadlaşma vəziyyəti onların daxili birliyini təhdid edir və Amerika hökumətinin xarici çağırışlarla mübarizə üçün zəruri olan siyasi və institusional kapitalı təmin etmək qabiliyyətinə mane olur.
Bu mənada şəxsiyyət siyasətinə həddindən artıq diqqət ABŞ-ın qlobal rolu və beynəlxalq ittifaqları üçün böyük təhlükə yaratmağa namizəddir. Çin və Rusiya kimi rəqib güclərin öz təsirlərini genişləndirməyə və Vaşinqtonun hökmranlığına meydan oxumağa davam etdiyi bir vaxtda bu, ABŞ-ın təhlükəsizliyinə və iqtisadi maraqlarına birbaşa təsir edən qlobal çağırışlardan yayındırmaq təhlükəsi yaradır.
Harris deyir ki, o, gələcəyin seçimidir, Donald Tramp isə keçmişin seçimidir. Amma demokrat namizədin bizə vəd etdiyi gələcək açıq şəkildə qarşımızdadır. Dünya Demokratların rəhbərliyi altında Çin, Rusiya, İran, Venesuela, Şimali Koreya və başqa oyunçuların beynəlxalq güc balansını dəyişdirmə, qütbləşməni artırma və sabitliyi pozma macəralarının qapısını açan Barak Obama və Co Bayden kimi ABŞ-ın köhnəlmiş qlobal rəhbərliyinin şahididir.
Harrisin daha yaxşı nəticə verəcəyini söyləmək üçün heç bir şey yoxdur, çünki onu Ağ Evə apara biləcək mütərəqqi Demokratlar dalğasına sədaqətlə xidmət etməkdə maraqlı olacaq. Bu, ABŞ-da siyasətin qurulması prioritetləri ilə bütün dünyadakı siyasi prioritetlər arasındakı fərqi gücləndirmək deməkdir.
çap et