Kərkəslər leş yemələri ilə bir çox insanlar tərəfindən iyrənsələr də, ölü heyvanların cəsədlərini məhv etməklə mühüm bir vəzifəni öhdələrinə götürürlər.“American Economic Review” akademik jurnalında dərc olunan məqalə bu quşların ekosistemdəki əhəmiyyətini ortaya qoyur.
İqtisadçılar bildirirlər ki, təxminən 20 il əvvəl Hindistanda kərkəslərin az qala nəsli kəsilməsi beş il ərzində əlavə 500.000 insanın ölümünə səbəb olub.
Çöpçü quşların niyə yoxa çıxması uzun müddət cavabsız qalan sual idi. Lakin 2004-cü ildə alimlər tərəfindən 1990-cı illərdə iribuynuzlu heyvanlarda da istifadə edilən və 1990-cı illərdə Hindistana yayılan diklofenak adlı dərmanın ucuz törəmələrinin bu quşları öldürdüyü üzə çıxıb.
Dərmanın heyvanlarda istifadəsi 2006-cı ildə dayandırılsa da, kərkəslərin 5 faizindən az hissəsi Hindistanda qaldı. Yeni araşdırmada ilk olaraq kərkəslərin harada yaşadığına baxdıq. Sonra bu bölgələrdə insanların ölüm nisbətinin dəyişməsi müzakirə edilib.
1994-cü ildən sonra kərkəslərin yaşadığı bölgələrdə göstəricilərin artması diqqət çəkdiyi halda, onların yaşamadığı bölgələrdə insan ölümlərinin demək olar ki, eyni səviyyədə olduğu müşahidə edilib.
İqtisadçılar öz qənaətlərini suyun keyfiyyətindəki dəyişikliklər və quduzluğa qarşı vaksin satışları ilə təsdiqləyiblər.
Böyük Britaniyanın Uorvik Universitetindən Anant Sudarşan aparıcı müəlliflərindən biri olduğu tədqiqatdan danışıb.
Sudarşan uşaq ikən böyüdüyü Yeni Dehli çayları boyunca dəri zavodlarının ətrafında bu nəhəng quşların çoxunu gördüyünü bildirərkən, on milyonlarla kərkəsin birdən-birə yoxa çıxdığını da deyir.
O, vurğulayır ki, rayondan cücələrin yoxa çıxması ətraf mühitin təmizliyi baxımından şok effekti yaradır.
Ölən heyvanların cəsədləri yeyilməyəndə bu cəmdəklər su ehtiyatlarını çirkləndirir, sahibsiz itlərin sayını artırırdı. Bu dəyişikliklər quduzluq riskinin də artması deməkdir.
Beləliklə, insanların sevmədiyi heyvanların belə ekosistem üçün nə qədər vacib olduğu bir daha nümayiş etdirildi.
Araşdırmanın digər aparıcı müəllifi Eyal Frank, “Biomüxtəliflik və ekosistemin işləməsi insanlar üçün vacibdir. Biz həmişə xarizmatik növlərə baxmamalıyıq”, – deyib.
Kaliforniya Universitetinin Berkli Kampusundan Kelsi Cek, iştirak etmədiyi araşdırmanın çox uğurlu olduğunu qeyd edir. O, ümid edir ki, bu araşdırma ilə siyasətçilər qəbul etdikləri qərarlarda təbiətə dəyən zərəri daha yaxşı hesablaya biləcəklər.
çap et