“Hizbullah”ın Məcdel Şəmsə qarşı atdığı raketə cavab olaraq İsrailin Livana gözlənilən hücumunun mahiyyəti və coğrafiyası ilə bağlı ictimai müzakirələr əvvəlkilərdən fərqlidir. Bu gərginliyi görünməmiş və təhlükəli səviyyəyə çatdıra bilər.İsrail “Hizbullah” terrorçularının qalalarına və ya Beyrutdakı hava limanına hücum edəcəkmi? Terror təşkilatı bildirib ki, bu hücumlar Husilərinkinə bənzər Tel-Əvivə raket ilə cavab verməyi tələb edəcək.
İsrailin cavabı Livan tərəfindəki sərhəd zolağına bufer zona tətbiq etmək üçün qurudan hücum olsa, quru müharibəsi genişlənəcəkmi? Bayden administrasiyası “Axios”a bildirib ki, Livana qurudan edilən hücum, hətta sərhədə yaxın ərazilərlə məhdudlaşsa belə, “İranı müdaxilə etməyə sövq edə bilər”.
İran ilk dəfə olaraq Livana qarşı müharibəyə müdaxilə edəcəyini açıqlayıb. Tehranın siyasi leksikonunda yeni ifadədir: “Livana istənilən hücum İranı müdaxiləyə sövq edəcək”. Qəzza ilə bağlı “hərtərəfli müharibə” ifadəsini dəfələrlə məsxərəyə qoyan Baydenin müdafiə naziri Ostin eyni bəyanatı təkrarlayaraq deyib: “İsrailin Livandakı müharibəsi qaçılmazdır və qəti deyil”. Lakin nazir, həmçinin xəbərdarlıq edib ki, münaqişə gərginləşərsə, ABŞ İsraili dəstəkləməkdə qərarlıdır.
Gərginliyi artıran yeni inkişaf, “Hizbullah”ın Beyrut şəhəri və hava limanı da daxil olmaqla, mövcud olduğu bölgələrə hücum ediləcəyi təqdirdə Tel-Əvivə raketlərlə cavab verəcəyi təhdididir. İsrailin ən böyük şəhəri və ürəyi olan Tel-Əviv özünü nişanlanma qaydalarına görə qırmızı xətt hesab edir. Husilərin şəhərə hücumu məhdud və bir nəfərin ölümünə səbəb olsa da, bu, münaqişəyə yeni bir rəng qatıb və İsrailin Hudeyda limanına böyük hücuma keçməsinə səbəb olub. İsrail 12 nəfərin öldürülməsinə cavab olaraq gördüyü əməliyyatı həyata keçirərsə, “Hizbullah” həqiqətənmi münaqişəsinin miqyasını genişləndirməyi düşünür?
Mümkündür ki, Məcdel Şəmsdə bir futbol meydançasının və 12 nəfərin ölümünə səbəb şəhər hədəflər arasında olmadığı üçün ya səhv koordinatlar, ya da texniki nasazlıq nəticəsində təsadüfən baş vermiş yanlışdır. Hücum həmçinin Netanyahu ABŞ-dan İsrailə qayıdarkən baş verib.
İsrailin daxili işlər naziri Moşe Arbel, səhv etsə də, etməsə də, “Qolan hücumuna cavabımız Husilərin Tel-Əvivə hücumuna verdiyimiz cavabdan az ola bilməz”, – deyib.
İran isə bir il ərzində iki müttəfiqini itirmək iqtidarında deyil və buna dayana bilməz. Bu səbəbdən Suriya, İraq və Yəməndə istifadə etdiyi bölgədəki əsas gücü “Hizbullah”ı qorumaq üçün əlindən gələni edəcək. İran HƏMAS-dan əl çəkdi və onu öz taleyinə buraxdı. Çünki Qəzza təcrid olunmuş bölgədir və HƏMAS əhəmiyyət baxımından Hizbullahla müqayisə oluna bilməz. Beləliklə, HƏMAS İsrailə qarşı tək qaldı, Tel-Əviv isə hərbi potensialının böyük hissəsini sərf edərək və öz taleyinə buraxılmış, Tehran və digər region ölkələrindən yalnız təbliğat dəstəyi alan terrorçu liderlərin təxminən yarısını sıradan çıxardı.
Məncə, ən mühüm inkişaf İranın texniki imkanları nəticəsində regional güc balansında baş verən proseslərdir. “Hizbullah”ın Tel-Əvivi hədəfə almaq niyyətini açıqlaması və ondan əvvəl Tehranın aprelin ortalarında İsrailə pilotsuz təyyarələr və raketlərlə kütləvi hücumu ilə İran həqiqətən də İsraili təhdid edə biləcək həlledici gücə çevrilibmi?
İsrailin təhlükəsizlik anlayışı bir çox ölkədən fərqlidir, çünki o, nüvə gücünə malikdir və kiçik bir səth sahəsinə malikdir. Onun cavabını və cavabını proqnozlaşdırmaq mümkün deyil, çünki o, ona qarşı hücumların qarşısını almaq üçün çəkindirmə konsepsiyasına çox etibar edir. Onun Livana hücumu həm də çəkindirmə qayğılarına əsaslana bilər və Məcdel Şəmsdə baş verənlərlə heç bir əlaqəsi olmaya bilər. Eyni şəkildə, onun məqsədi “Hizbullah”ın İrandan gələn silah gücünün artmasının qarşısını almaq ola bilər. Çünki İsrail İranın müttəfiqlərini maliyyələşdirməsindən və onları qabaqcıl ballistik silahlar və pilotsuz uçuş aparatları ilə təmin etməsindən narahatdır. Bu, “Hizbullah”ın İsrailin keçmiş hücumlarının bir çoxuna hərtərəfli və onun infrastrukturunu hədəf almadığı təqdirdə cavab verməməsini də izah edə bilər.
çap et