Yaxın Şərqdəki müharibə siyasi mənfəət və zərər və Qəzza əhalisinin ölüm-sağ qalma hesablamaları bir ilə yaxınlaşdı. Keçən ilin oktyabr ayından bəri 40 mindən çox insan öldürülüb, təxminən 100 mini yaralanıb, minlərlə itkin var. 1,5 milyon nəfər isə qaçqın düşüb. Kütləvi və davamlı dağıntılar Qəzza zolağının xarabalığa çevrilməsinə səbəb olub.
Regionda diplomatik fəallıq səngimir. Doha ilə Qahirə arasında danışıqlar aparılır. ABŞ Dövlət Katibi Entoni Blinkenin ötən ilin oktyabrından bəri regiona səfərləri 9-a çatıb. “HƏMAS”la və Netanyahu hökuməti arasında Qəzza müharibəsini bitirmək üçün razılığa gəlməyə mane olan səbəblərlə bağlı məsləhətləşmələr, bəyanatlar və ittihamlar davam edir.
Netanyahu elan etdiyi məqsədlərin çatmadığı üçün müharibənin bitməsini istəmir. O, oktyabrın 8-də Qəzzada müharibə başlayanda söz verdiyi kimi, nə girovları xilas edə, nə də Həmas və onun rəhbərliyini aradan qaldıra bilib.
Həmas isə müharibənin dayandırılmasını və İsrail qüvvələrinin Qəzza zolağından çıxarılmasını, yəni oktyabrın 7-dən əvvəlki şərtlərə qayıtmasını istəyir.
Beləliklə, Qəzzada müharibə bu gün başa çatsa, müxtəlif regional və beynəlxalq tərəflərin reaksiyası necə olacaq?
İsrail
İsrail hökuməti parçalana bilər. Çünki daxili işlər naziri Itamar Ben Gvir və maliyyə naziri Bezalel Smotriç hökuməti “HƏMAS” terror təşkilatını tamamilə məhv etmədən müharibəni dayandıracağı təqdirdə Netanyahunun baş nazir olduğu koalisiyadan çıxacaqları ilə hədələyirlər.
HƏMAS
Əgər onların liderləri tunellərdən sağ çıxsalar, İsraili məğlub etdiklərini və müqavimət davam edərkən öz qətiyyətləri ilə atəşkəsi qəbul etməyə məcbur etdiklərini bəyan edəcəklər. Onların fikrincə, Qəzza və onun əhalisinin başına gətirilən bütün bu dəhşətli dağıntılar azadlıq və müstəqillik istəyən xalqın çəkməli olduğu yükdür.
İran
Tehran deyəcək ki, ““HƏMAS” Siyasi Bürosunun sədri İsmayıl Haniyənin Tehranda öldürülməsinə cavab olaraq İsraili vurmaq təhdidlərimizlə İsraili Qəzzada müharibəni dayandırmağa məcbur edən bizik. Qəzzada müharibənin dayandırılması İsrailə hərbi cavab verməsək belə, bizə və Fələstin xalqına kifayət edəcək bir qələbədir”.
Misir və Qətər
Deyəcəklər ki, biz aramsız olaraq bu razılaşmaya nail olmaq üçün səy göstərən vasitəçiyik. Biz Qəzzada fələstinlilərin qırğınını dayandırmağa çalışırıq.
Misirlilər əlavə edəcəklər ki, biz bütün təzyiqləri rədd etdik və fələstinlilərin Misir ərazisi daxilində öz torpaqlarından Sinaya çıxarılması üçün bizə edilən heç bir cəlbedici təklifi qəbul etmədik.
ABŞ
Hazırkı administrasiya noyabrın ilk həftəsində keçirilməsi planlaşdırılan prezident seçkilərində müharibənin dayandırılmasından öz namizədi Kəmalə Harrisin xeyrinə istifadə etməyə çalışacaq və deyəcək: “Biz müharibəni dayandırdıq. Münasibətləri bir-birindən çox uzaq olsa da, diplomatiyamız bütün münaqişə tərəflərini danışıqlar masasına oturtmağa və müharibəni bitirməyə nail oldu”. Bu uğur, Netanyahunu dəstəkləyən mövqeyə görə, Demokratik Partiya daxilindəki solçu hərəkatın və gənclərin Kamala Harris və indiki administrasiyaya etdiyi təzyiqləri azalda bilər.
Avropa
Diplomatik səylərimiz və hərbi təhdidlərimiz İranı İsrailə qarşı cavab müharibəsi başlatmamağa inandırdı. Deyəcək ki, biz bölgədə müharibənin miqyasının genişlənməsinin qarşısını ala bildik.
Qəzzadakı insanlar
Onların qələbə və məğlubiyyət tərifi hesablamaları, qayğıları, faciələri bütün tərəflərin tərifindən fərqlidir. Bu müharibə davam etsə də, dayansa da, uduzan yalnız onlardır. Bu vurulmuş insanlar üçün onlar eyni hala gəldilər. Müharibə davam edərsə, ölüm onların iztirablarına son verə bilər. Əgər dayansa, onlar sığınacaqsız, yeməksiz, susuz, xəstəxanasız, məktəbsiz, təhsilsiz və ümidsiz dağıntılar, ölüm qoxusu, epidemiyalar arasında yaşamağa, hətta yaşamamağa başlayacaqlar.
İnanmıram ki, İsraillə HƏMAS arasında tezliklə razılıq əldə olunsun. Əl-Əqsa qətliamını törədən “HƏMAS”la və İsmayıl Haniyənin öldürən İsrail arasında aparılan danışıqlar Qətərin Baş naziri və Xarici İşlər Naziri Şeyx Məhəmməd bin Əbdürrəhman əl-Tani tərəfindən müzakirə edilib. “Biri digərini öldürən iki tərəf arasında necə danışıqlar ola bilər?”
Onun bəyanatından daha yaxşı və dəqiq təsvir edən və ümumiləşdirən izahat olmayıb.
çap et