Alimlər sahil eroziyasını dayandırmaq üçün qumları elektrikləşdirməyi təklif edirlər. Dəniz səviyyəsinin qalxması ilə daha aktual problemə çevrilən sahil eroziyası xüsusilə sahilyanı ərazilərdə yaşayanlar üçün ciddi təhlükə yaradır.Dünya əhalisinin təxminən 40 faizinin bu bölgələrdə yaşadığı təxmin edilsə də, bəzi ekspertlər bu əsrin sonuna qədər çimərliklərin 26 faizinin yox olacağını irəli sürürlər. Bu problemi həll etmək üçün hazırlanmış üsullar ümumiyyətlə qısamüddətli həllər təmin edir və həm də baha başa gəlir.
ABŞ-ın Şimal-Qərb Universitetinin tədqiqatçıları çimərliklərdəki qumu qayaya bənzər strukturlara çevirməklə uzunmüddətli həlli təmin etmək potensialına malik bir üsul hazırlayıblar. Alimlər qabıqlarını yaratarkən dəniz suyunda həll olunmuş minerallardan istifadə edən stridiya və midyə kimi canlılardan ilham aldılar.
Komanda eyni minerallardan istifadə edərək qum dənələri arasında təbii sement yaradıb və dəniz canlılarında metabolik proses əvəzinə elektrik enerjisindən istifadə edib.
Alimlər 22 avqust tarixli “Communications Earth & Environment” jurnalında öz tapıntılarını izah edərək, laboratoriya təcrübələrində dəniz suyu ilə isladılmış quma 2-4 volta qədər dəyişən elektrik cərəyanları tətbiq etdilər.
Elektrik cərəyanının yaratdığı kimyəvi reaksiya nəticəsində dəniz suyunda təbii olaraq meydana gələn ionlar və minerallar kalsium karbonat, maqnezium hidroksid və hidromaqnezit kimi bərk mineral birləşmələrə çevrilib. Laboratoriyada aparılan təcrübələr silisium, əhəng və qara qum kimi digər qum növlərində də uğurlu nəticələr verib.
Tədqiqata rəhbərlik edən Alessandro Rotta Loria “Emal edildikdən sonra qum qayaya bənzəyir”, deyib.
Qranul və diskret olmaq əvəzinə, hərəkətsiz və sabit bir quruluşa malikdir. Minerallar betondan qat-qat güclüdür. Buna görə də yaranan qum dəniz divarı kimi möhkəm ola bilər.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, yeni üsul dəniz divarlarının tikintisi və ya sementin yerə vurulması kimi texnikalardan daha ekoloji cəhətdən təmiz və sərfəli variant təklif edir.
Komanda bildirir ki, elektrik enerjisi yaranan divarın hər kubmetri 3-6 dollara, ənənəvi üsullar isə 70 dollara başa gələ bilər. Tədqiqatçılar da prosesin geri dönə biləcəyini bildirir və bunun dəniz canlıları üçün çox da təhlükə yaratmayacağını iddia edirlər.
Digər tərəfdən, yeni üsul 28 gün sınaqdan keçirildi və buna görə də uzun müddətdə istənilən nəticəni verə bilməz.
Eyni zamanda, laboratoriyada əldə edilən tapıntılar daha mürəkkəb quruluşa malik sahilyanı ərazilərdə etibarlı olmaya bilər.
Tədqiqatçılar hazırda bu üsulu real sahil ərazilərində sınaqdan keçirməyi planlaşdırırlar. “Əlbəttə, biz bu cür tədqiqatların yalnız başlanğıcındayıq”, – Rotta Loria deyib.
Hər şey ümidverici görünür, amma həmişə olduğu kimi, məncə, bunu praktikada etmək müəyyən çətinliklər yaradacaq.
çap et