“İranın çoxlu cərrahi əməliyyata ehtiyacı var”

Pezeşkian Xameneyinin neft-qaz gəlirlərindəki payını 45 faizdən aşağı salmağa razı salıb?

İranın şimal-şərqindəki Xorasan vilayətində tacir və iqtisadçılarla görüşdə çıxış edən prezident Pezeşkian deyib: “Görmək istədiyimiz hər bir işdə həssas qrupları nəzərə almalı və onların inkişafın təkəri altında əzilməsinə imkan verməməliyik. Proseslərin insanları və həssas qrupları böhrana salmasına icazə verməyəcəyik”.

Analitiklər əsl peşəsi ürək həkimi olan Pezeşkian əvvəlki çıxışlarında olduğu kimi ölkənin qarşılaşdığı problemləri tibbi terminlərlə izah etdiyini, lakin heç bir həll yolu təklif etmədiyini bildirib. Təhlilçilərin fikrincə xalq həkimin onlarla daim təmasda olmasını istəyir. Pezeşkian son çıxışında, “İndi bizim işimiz xalqın etimadını qazanmaqdır. Nə etmək istəyiriksə, insanları özümüzlə aparmaqdan başlamalıyıq. Görməli böyük işlərimiz var. Biz ictimaiyyətə başa salmalıyıq ki, bu işlər onlar üçün edilir”, – deyib.

Bütün qaynaqların orada olduğu halda ölkənin şərqində və qərbində insanların yoxsulluq içində yaşadıqlarını ifadə edən Pezeşkiyan, “Cəmiyyətdə həqiqəti qiymətləndirməli və elitalara, istehsalçılara və sahibkarlara maneələri aradan qaldırmaq üçün əl-ələ verməliyik. "

İran prezidenti sözlərini belə davam etdirib: “Niyyətimiz və iradəmiz maneələri harada olursa olsun aradan qaldırmaqdır. Bizim səlahiyyətlərimiz var və bu bizim əlimizdədir”.

Pezeşkiyan da əyalət qubernatorlarına səlahiyyətlərin verilməsinə çağırıb, bunu edəcəyinə söz verib və mərkəzləşmənin azaldılması lazım olduğuna işarə edib.

Bir qrup insanın hər şeyə yuxarıdan qərar verməsinin düzgün olmadığını vurğulayan Pezeşkiyan, “Plansız icazə almaq xaos deməkdir. Biz əvvəlcə nəyi qurmaq istədiyimizi bilməliyik, sonra isə məsuliyyət daşıyanlara səlahiyyət verməliyik”.

Problemlərin aradan qaldırılması

İqtisadi vəziyyəti yaxşılaşdırmaq vədlərinə gəlincə, Pezeşkiyan bunları deyib: “Mənim hökumətim işini davam etdirmək istəyirsə, ilk növbədə ticarət və sənaye inkişaf etməlidir. Əks halda vəzifədə qalmağın mənası yoxdur. Hökumətlərin vəzifəsi ticarətçilərin, istehsalçıların və sənayeçilərin öz işlərini təhlükəsiz şəkildə həyata keçirmələri üçün düzgün mühit yaratmaqdır”.

Bir çox ölkəyə səfər etmək planlarının olduğunu bildirən Pezeşkiyan, “İraqa, sonra Türkmənistana gedəcəyik... Onlarla nə danışacağımızı müzakirə edirik. Sərhədlər boyu ticarət və ixrac üçün əlverişli mühit yarada bilsək, kommersiya rifahına nail ola bilərik. Müxtəlif ölkələrə səfər edən biri kimi sizin ticarət fəaliyyətlərinizin inkişafı üçün zəmin yaratmağa çalışmalıyam”, – deyib.

Xarici İşlər və Ticarət nazirliklərinə səfər etdiyi ölkələrdə görüş planı hazırlamağı tapşırdığını bildirən İran prezidenti, “Bu potensialdan düzgün istifadə edə bilsək, iqtisadi rifaha nail ola, məşğulluq yarada və bir çox problemlərimizi həll edə bilərik”, – deyib.

Pezeşkiyan belə davam etdi: “Prezident kimi müxtəlif ölkələrə səfərlərim zamanı treyderlər üçün əlverişli mühit yaratmalıyam. Əgər bunu bacarsam, səfərim öz məqsədinə çatmış olar. Hökumət, parlament, ədliyyə, ordu və təhlükəsizlik qüvvələri arasında əməkdaşlıq və ümumi baxış olmadan bu səfərlər məhsuldar ola bilməz. Ticarət, iqtisadiyyat və sənaye ilə bağlı ümumi baxışımız olmalıdır”.

Pezeşkian bu həftənin əvvəlində verdiyi ilk rəsmi televiziya müsahibəsində vurğulayıb ki, hökumətinin 8 faizlik artım tempinə nail olmaq üçün İrana 100 milyard dollar xarici investisiyaya ehtiyacı var və bu, İranın dünya, qonşu ölkələrlə əlaqələrindən asılıdır.

“Hökumətə maneçilik törədir”

Digər tərəfdən, İran parlamentinin sədri Məhəmməd Baqir Qalibaf hökumətin qarşısına maneələr qoymaqla bağlı xəbərdarlıq edib. “Hökumətin yoluna maneələr qoymaq üçün pusquda durmaq və yersiz tənqidlər etmək Dini Lider Əli Xamneyinin vurğuladıqları ilə ziddiyyət təşkil edə bilər”, – Qalibaf deyib.

Xameneyinin hökumətin uğurunun hər kəsin uğuru olduğunu dediyini xatırladan Qalibaf, “Mənim münasibətim həmişə açıq və şəffaf olub. Heç vaxt qeyri-müəyyən və dağınıq olmayıb. Bununla belə, görürəm ki, bəziləri hər hansı səbəbdən bu hakimiyyətin uğur qazanmasını istəmir. Amma bu, hakimiyyətin istəyi ilə uyğun gəlmir. Hökumətə qarşı tənqidlərimiz varsa, bu mümkündür. Biz bunları prezidentlə ikitərəfli iclaslarda, Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasında, Parlament Sədrliyində və ya Parlamentin açıq iclaslarında müzakirə edib, son nəticədə ictimaiyyətlə paylaşa bilərik”.

İslahatçıların dəstəklədiyi prezident Pezeşkianın müttəfiqləri onun vədlərinin gözləntiləri artıracağından və keçmiş prezident Həsən Ruhani ilə eyni aqibəti paylaşacağından narahatdırlar. Digər tərəfdən, Pezeşkian hökuməti üçün milli barışıq şüarını irəli sürüb və fikir ayrılıqlarının aradan qaldırılması üçün çalışacağına söz verib.

İslahatçı simalardan Məhamməd Cavad Hakşinas öz dəyərləndirməsində deyib: “Hökumətin uğurlu olması üçün konsensus zəruri şərt ola bilər, lakin bu, kafi şərt deyil”. Hakşinas xarici siyasət məqsədlərini dəstəkləməkdə uzlaşmanın rolunu qeyd edib.

İran İnqilab Keşikçiləri Ordusunun (SEPAH) bölgədəki fəaliyyətlərinə üstüörtülü işarə vuran Hakşinas, “Son illərdə bölgədəki tendensiyaların, parlamentə tabe olmayan qurum və təşkilatların müdaxilələrinin şahidi olduq. işlərini müstəqil şəkildə davam etdirirlər. Bu hərəkətlərin öz nəticələri var idi və buna görə Dövlət Departamenti cavabdeh olmalıdır, baxmayaraq ki, bu sahələrin bəziləri Dövlət Departamentinin səlahiyyətləri və biliyi daxilində deyil”, – deyib.

“Biz Xarici İşlər Nazirliyini xarici siyasətə və digər ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrə görə yeganə məsul şəxs kimi görə bilmərik. Bununla belə, Abbas Araqçının xarici işlər naziri seçilməsi və Məhəmməd Cavad Zərifin strateji məsələlər üzrə vitse-prezident təyin edilməsi İranın danışıq aparan ölkələri və beynəlxalq ictimaiyyətə dialoqa, qarşılıqlı fəaliyyətə, gərginliyin azaldılmasına hazır olduğu mesajı verdi, daha uyğun və qəti bir yolda irəliləmək istədiyimizi göstərdi”.

Digər tərəfdən, islahatçı qanaddan olan keçmiş millət vəkili Mahmud Sadiqi prezident Pezeşkianın problemləri izah etməkdənsə, onların həlli yollarına diqqət yetirməli olduğunu söylədi. Sadiki İranın yarı-rəsmi agentliyi İSNA-ya verdiyi açıqlamasında, “İnsanlar mövcud vəziyyəti dərindən hiss edirlər. Pezeşkian ictimaiyyətə mesaj göndərə bildi ki, onun hökuməti problem içində qalmaq niyyətində deyil”, – deyib.

Pezeşkianın açıqlamalarının iranlılara müsbət mesajlar verdiyini, lakin insanların mövcud problemlərə görə prezidentin başqalarını günahlandırmasından yorulduğunu bildirən Sadiqi, prezidentin seçki kampaniyası zamanı bu anlayışa sahib olduğunu, indi isə daha ətraflı və xüsusi məlumatlara malik olduğunu göstərdiyini bildirib. O, ölkənin hara olduğunu və hara getdiyini dəqiq bilir.

Prezident Pezeşkianın çıxışında dolayısı ilə büdcə kəsirinə toxunduğunu, ancaq həll yolları yerinə problemlərin izahına diqqət yetirdiyini, eyni zamanda gələcəyə baxan bir perspektiv təklif etdiyini ifadə edən Sadiqi, Xameneyinin Sərvət Fondunun neft və qaz qaynaqlarındakı payının 45 faizdən 20-yə düşməsini qəbul etdiyinə işarə edərək, “Bu vəziyyət dini liderin ölkənin problemlərini həll etmək üçün hökumətlə koordinasiyada olduğunu göstərir”, – dedi.