Raket qalıqları təyyarələrlə toqquşa bilərmi?

Alimlər sıx uçuş marşrutları ilə bağlı risklərə diqqət çəkirlər

Tədqiqatçılar 2022-ci ildə Avropanın cənubunda 20 tonluq raket parçasının düşdüyü və hava məkanının bağlandığı hadisəni misal çəkirlər.

Uçuşlar və raket buraxılışları hər il artır. Keçən il 258 raket uğurla buraxıldı, rekord 120 nəzarətsiz təkrar giriş hadisəsi qeydə alınıb və hələ də orbitdə ən azı 2300 raket qalıqları var.

Qəzet müəllifləri xəbərdarlıq edir ki, bu, ikisinin qarşılıqlı əlaqəsi təhlükəsini artırır və kosmik sənayenin ictimaiyyətin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün kifayət qədər iş görmədiyini, əksinə, bu riski aviaşirkətlərin üzərinə qoyduğunu bildirir.

Tədqiqatçılar hər il bir raketin bir təyyarə ilə toqquşma ehtimalının 430.000-də bir olduğunu deyirlər. Ancaq belə bir fəlakət baş versə belə, səlahiyyətlilər riskə getmək və ya hava məkanını bağlamaq barədə qərar verməli olacaqlar.

“British Columbia” Universitetinin aparıcı müəllifi Evan Rayt, “”SpaceX”in “Starship” gəmisinin buraxılışdan qısa müddət sonra partlaması hava məkanını qəfil bağlamaq çətinliyini nümayiş etdirdi”, – deyib.

Səlahiyyətlilər təyyarələr üçün “kənarda qalma” zonası yaratdılar və əksər nəqliyyat vasitələri geri dönmək və ya uçuş yollarını dəyişmək məcburiyyətində qaldı. Və bu, raket qalıqlarının hara düşə biləcəyi haqqında yaxşı məlumatımız olan bir vəziyyət idi. Nəzarətsiz orbitdən atmosferə yenidən daxil olan dağıntılar üçünsə belə deyil.

Tədqiqatçılar bildirirlər ki, kosmik sənaye bu riskə qarşı öz raketlərinin idarə olunan qayıdış və okeana təhlükəsiz eniş etmək üçün qurulduğundan əmin olaraq hərəkətə keçməlidir. Lakin onlar xəbərdarlıq edirlər ki, bu, ölkələrin bir araya gəlməsini və kosmik agentliklərin və özəl şirkətlərin riskə getməsini tələb edəcək.

Tapıntıları təsvir edən “Kosmos obyektlərinin yenidən daxil olması səbəbindən hava məkanının bağlanması” başlıqlı məqalə “Scientific Reports” elmi jurnalında dərc edilib.