Son 15 ildə yaranmış qeyri-müəyyən beynəlxalq mühit ölkələri silahlanmağa sövq edir. ABŞ prezidenti Donald Tramp NATO ölkələrindən müdafiə xərclərini ümumi milli məhsullarının 5 faizinə çatdırmağı tələb edərkən, dünyanın hər bir bölgəsində silahlanma yarışı artır. 2024-cü ildə silahlanmaya xərclənən pul 2,46 trilyon dollara çatıb.Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə pik həddə çatan beynəlxalq gərginlik ölkələri silahlanmağa sövq edir.
Hər bir regionda lokal münaqişələr olsa da, qlobal təsir potensialına malik gərginliklər də mövcuddur.
Çin və Tayvan arasındakı gərginlik Filippin və Yaponiyanı silahlanmağa məcbur etdiyi halda, Rusiya-Ukrayna müharibəsi Avropadakı tarazlığı da dəyişdi.
Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutunun apardığı araşdırma nəticəsində məlum olub ki, 2024-cü ildə dünyada silahlanmaya xərclənən pul 2,46 trilyon dollar olub. Nəzərə alsaq ki, Rusiyanın ümumi milli məhsulu 2 trilyon civarındadır, xərclənən pulun ölçüsü daha aydın olur.
Avropa üçün xüsusi olaraq edilən qiymətləndirmədə 2024-cü ildə müdafiə xərclərinin əvvəlki ilə nisbətən 11 faiz artacağı müəyyən edilib və bu nisbətdə artım 10 ildir fasiləsiz olaraq davam edib.
Rusiyanın Ukrayna ilə müharibəsi davam edərkən, 2024-cü ildə onun silah xərcləri 462 milyon dollar olacaq ki, bu da Rusiyanın ümumi milli məhsulunun təxminən 7 faizinə bərabərdir.
***
Tayvanla böhranlar zaman-zaman gərginliyi artırsa da, Çin də son illərdə müdafiə büdcəsini durmadan artırır. 2024-cü ildə Çin müdafiə büdcəsini əvvəlki ilə nisbətən 7,4 faiz artırıb. Asiyada orta müdafiə büdcəsi artımı 3,9 faiz təşkil edib.
Filippin və Yaponiya ABŞ-la əməkdaşlığını artırıb. Filippinin ABŞ-dan aldığı orta mənzilli “Typhon” raket sistemi Çin tərəfindən təhlükə sayılırdı. Cənubi Çin dənizində Filippin Hərbi Dəniz Qüvvələri ilə Çin Hərbi Dəniz Qüvvələri arasında gərginliyin münaqişəyə çevrilməsi təhlükəsi var.
***
Afrikada silahlanmada ön sıraya çıxan ölkə Əlcəzair olub. Rusiyadan “Su-57” qırıcıları alan Əlcəzairin 2024-cü ildə silah xərcləri 18 milyard dolları keçəcək.
Əlcəzairin qonşusu Mərakeş 5 milyard dollarlıq xərclə ikinci yerdədir. İki ölkə arasında zaman-zaman siyasi böhranlar baş verir.
Mərakeş və Əlcəzairlə yanaşı Burkina Faso, Mali və Niger də müdafiə xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə artırıb. Niger müdafiə büdcəsini 32 faiz, Burkina Faso isə 23 faiz artırıb.
Qərbi Afrika İqtisadi Birliyindən (ECOWAS) çıxan üç ölkə Rusiya ilə əlaqələrini artırmaqda davam edir. Sahel Dövlətləri Konfederasiyasını birgə yaratmağa qərar verən üç ölkə Afrikada yeni siyasi mövqe nümayiş etdirir.
çap et