Trampın 5 faiz tələbi yaxın 5 ildə mümkün deyil

NATO üzvləri təhlükə hissləri artdıqca müdafiəyə nə qədər pul xərcləyirlər?

Rusiyanın 2022-ci ildə Ukraynanı işğal etməyə hazırlaşması və ABŞ prezidenti Donald Trampın Atlantik alyansda sabitliyi pozması ilə AB ölkələri hərbi müdafiə və xərclərə yanaşmalarını yenidən nəzərdən keçirmək məcburiyyətində qalıblar.

Birləşmiş Ştatlar 2024-cü il təxminən 895,6 milyard avro ilə müdafiə büdcəsinə ən çox pul ayıran NATO üzvüdür.

Keçən il Avropanın müdafiə xərcləri real ifadədə yüzdə 11,7 artaraq təqribən 423,3 milyard avroya çataraq, ardıcıl 10-cu il artımını qeyd edib.

2014-2024-cü illər arasında Avropada regional xərclər ümumilikdə 50 faizdən çox artıb.

Dünyanın dördüncü ən böyük müdafiə büdcəsinə sahib olan Almaniya 2023-2024-cü illər arasında müdafiə xərclərini real ifadədə 23,2 faiz artırıb. Ölkə bu yaxınlarda hərbi xərclərin əhəmiyyətli dərəcədə artırılmasına imkan verən qanun layihəsini qəbul etdi.

Polşa, 2022-ci ildə 20-ci idisə, ötən il dünyanın ən yüksək müdafiə xərclərinə malik 15-ci ölkəsi oldu. 23 AB NATO üzv dövlətinin müdafiə xərcləri 2024-cü ildə ümumi ÜDM-nin demək olar ki, 2 faizinə çatıb. Müdafiə xərclərinin 2025-ci ildə 2,04 faizə çatacağı gözlənilir. Trampın yenidən seçilməsi NATO üzvlərinə müdafiə xərclərini artırmaq üçün onların Avropa üzvlərinə təzyiqini artırır.

ABŞ prezidenti bütün NATO ölkələrindən müdafiə xərclərini ÜDM-in 5 faizinə çatdırmağı istəyir.

İdeya yanvar ayında AB-nin Xarici Əlaqələr və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Kaja Kallas tərəfindən də dəstəklənib.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron da müdafiə xərclərini ölkənin ÜDM-nin 3,5 faizinə çatdırmağı hədəflədiyini bildirib. Bu, ildə 30 milyard avro əlavə xərc tələb edəcək artım deməkdir.

Avropalı NATO üzvləri 2024-cü ildəki artım templərini qoruyub saxlasalar, müdafiə xərcləri beş il ərzində ÜDM-in orta hesabla 3 faizinə, 10 il ərzində isə 5 faizinə çatacaq.

Bununla belə, 2024-cü ildə yüksək artım tempini saxlamaq yəqin ki, əksər ölkələr üçün mümkün deyil.

Məsələn, İspaniya Trampın tələblərinə boyun əyməkdən imtina etdi.

İspaniya hökuməti hərbi xərcləri 2029-cu ilə qədər 2 faizə çatdırmağı, 2024-cü ildə müdafiəyə qoyulan 17,5 milyon avronu iki dəfədən çox artırmağı və beş il ərzində 36,5 milyon avroya çatdırmağı hədəfləyir.

“Müdafiə imkanlarını məqbul xərclə artırmaq üçün Avropa öz təchizatını birləşdirməlidir”, – “Bruegel” direktoru Ceromin Zettelmeyer bildirib.