Ayda su əldə etmək

Mikrodalğalı soba ideyası ilə işləyən cihaz astronavtlar üçün həyati problemi həll edə bilər

Qloucesterşirdə yerləşən “Naicker Scientific” şirkəti Ay səthinin altında basdırılmış suyu təmizləyən ən müasir sistem hazırlayıb.

Mətbəx mikrodalğalı sobaların texnologiyasından ilhamlanan “SonoChem” Sistemi Ayın əbədi donundan çıxarılan suyu buzdan təmizləmək və çirkləndiriciləri parçalamaq üçün mikrodalğalı sobalardan və ultrasəsdən istifadə edir.

Bu texnologiya astronavtları təmiz içməli su ilə təmin edə bilər ki, bu da uzunmüddətli Ay missiyalarını dəstəkləmək üçün mühüm addım hesab olunur.

“Naicker Scientific”in texniki meneceri Lolan Naicker, “Təsəvvür edin ki, qışın ortasında həyətinizdə torpağı qazıb içmək üçün donmuş su almağa çalışırsınız. İndi bunu 200 dərəcə bir mühitdə, mükəmməl vakuumda, aşağı çəkidə və çox az elektrik enerjisi ilə etdiyinizi təsəvvür edin. Ayda bununla məşğul olmalıyıq”, – deyib.

“SonoChem Sistemini orada işə sala bilsək, onu istənilən yerdə, o cümlədən Marsın buzlaqlarında və ya Yer kürəsində təmiz suya hələ də çatmaq çətin olan ərazilərdə işlədə bilərik”.

“SonoChem” Sistemi, suyu Ay buzundan təmizləmək üçün təməlqoyma texnologiyasından istifadə edir.

Sistem çirklənmiş suda milyonlarla kiçik baloncuklar yaratmaq üçün güclü səs dalğalarından istifadə edir. Hər bir mikro qabarcıqda yaranan həddindən artıq temperatur və təzyiq son dərəcə kimyəvi cəhətdən reaktiv olan və çirkləndiriciləri effektiv şəkildə təmizləyən qeyri-sabit atomlar əmələ gətirir.

İxtira ümumilikdə 1,2 milyon funt sterlinqlik (təxminən 2.64 milyon manat) mükafat fondu olan “Aqualunar Challenge” beynəlxalq müsabiqəsində birinci yeri qazanıb.

Müsabiqə Böyük Britaniya və Kanadanın kosmik agentlikləri tərəfindən Ayın tədqiqi üçün suyun təmizlənməsi texnologiyalarında innovasiyaları stimullaşdırmaq ümidi ilə təşkil edilib.

“Aqualunar Challenge” üzrə münsiflər heyətinin sədri Meqan Kristian bildirib ki, müsabiqə NASA-nın 2030-cu ilə qədər Ayda daimi ekipaj bazası yaratmaq məqsədinə uyğun təşkil olunub. “Astronavtların qida və içki hazırlamaq üçün etibarlı su mənbəyinə, həmçinin hava üçün oksigenə və yanacaq üçün hidrogenə ehtiyacı olacaq”, – Kristian deyir.

Ayın cənub qütbünün ətrafındakı torpağın (reqolit kimi tanınır) 5,6 faizinin buz kimi donmuş su olduğu təxmin edilir.

Əgər uğurla çıxarılsa, torpaqdan ayrılıb təmizlənə bilsə, Ayda ekipajlı baza mümkün ola bilərdi.

“Naicker Scientific” 150.000 funt sterlinqlik birinci mükafata layiq görüldü, sonrakı iki qalib isə müvafiq olaraq 100.000 və 50.000 funt sterlinq qazanıb.

Mükafatların yarısı Böyük Britaniyanın, digər yarısı isə Kanadanın rəhbərlik etdiyi komandalara verilib.

“Aqualunar Challenge” Ayda və ya digər planetlərdə insanların sağ qalması üçün ən böyük maneələrdən birini həll etmək – təmiz içməli suya çıxış əldə etmək üçün nəzərdə tutulub”, – Böyük Britaniyanın elm naziri Lord Vallans bildirib.

“Kanadalı tərəfdaşlarımızla işləyərək və Böyük Britaniyadakı istedad və yaradıcılıq zənginliyindən istifadə edərək, bu müsabiqə “Naicker Scientific”in “SonoChem” sistemi də daxil olmaqla bir sıra yeni ideyalar yaratdı”.