Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (MAQATE) baş direktoru Rafael Qrossi dünən bildirib ki, ABŞ və İran arasında nüvə proqramı ilə bağlı davam edən danışıqlar “çox kritik” mərhələdədir.MAQATE rəhbəri xəbərdarlıq edib ki, İran və ABŞ-ın razılığa gəlməsi üçün “vaxt daralır”.
Bu bəyanatlar Tehran və Vaşinqton arasında Omanın vasitəçi qismində çıxış edəcəyi şənbə günü Romada keçirilməsi planlaşdırılan danışıqların ikinci raundundan əvvəl verilib.
İranın nüvə proqramının monitorinqinə cavabdeh olan agentliyin yüksək səviyyəli rəsmisi Qrossi dünən Tehrana səfəri zamanı, “Biz bu mühüm danışıqlarda kritik mərhələdəyik", – deyib.
MAQATE-nin baş direktoru İran dövlət mediasına, “Biz vaxtın az olduğunu bilirik, ona görə də mən prosesi asanlaşdırmağa kömək etmək üçün buradayam”, – deyib.
Onun sözləri daha sonra MAQATE-nin Vyanadakı baş qərargahı tərəfindən dərc edilib.
Qrossi həmçinin vurğulayıb ki, BMT-yə bağlı qurum danışıqlarda fəal rol oynamalıdır.
“Mən həmçinin agentliyin İran və Birləşmiş Ştatlar arasında körpü rolunu oynaya biləcəyini və müsbət nəticə əldə etmələrinə kömək etmək üçün amerikalı danışıqlarçılarla əlaqə saxlayıram”.
Qrossi dünən səhər İranın Atom Enerjisi Təşkilatının rəhbəri Məhəmməd Eslami ilə görüşüb, lakin görüşün təfərrüatları açıqlanmayıb.
“Bu səfər İran diplomatiyasında həssas dövrün başlanğıcını göstərir", – "Şərq" qəzeti yazıb.
Qrossi çərşənbə günü “Le Monde” qəzetinə müsahibəsində vurğulayıb ki, İran nüvə bombası istehsal etməkdən “uzaqda deyil”. "Gedəcəyimiz məsafə var, amma etiraf etmək üçün uzaq deyil."
Qrossi ötən gün agentliyin danışıqlardakı rolu barədə, "Hər kəs razılaşır ki, danışıqların xarakterindən asılı olmayaraq agentliyin iştirakı vacibdir. Bizim iştirakımız olmadan əldə edilən istənilən razılaşma sadəcə bir kağız parçası olacaq", – demişdi.
Məhdudiyyət və ya aradan qaldırılması?
Qrossi çərşənbə günü İrana gəldikdən sonra İranın nüvə danışıqları qrupunun rəhbəri və xarici işlər naziri Abbas Araqçı və xarici işlər nazirinin müavini Kazım Qaribabadi ilə də danışıqlar aparıb.
Arakqçı dünən “X” sosial media platformasında Qrossi ilə görüşünü konstruktiv söhbət olaraq qiymətləndirib: "Agentlik gələcək aylarda danışıqların sülh yolu ilə həllində mühüm rol oynaya bilər".
ABŞ nümayəndə heyətinin üzvü Stiv Vitkoff çərşənbə axşamı deyib ki, İran "nüvə zənginləşdirmə və militarizasiya proqramını dayandırmalı və ləğv etməlidir".
Bununla belə, Tehran nüvə fəaliyyətlərinin hətta mülki ərazilərdə də tamamilə dayandırılmasını qırmızı xətt kimi görür.
***
Şənbə günü danışıqlardan əvvəl İranın xarici işlər naziri cümə axşamı Moskvaya gedib. Araqçı bildirib ki, səfərinin əsas məqsədi dini lider Əli Xamneyinin yazılı mesajını Rusiya prezidenti Vladimir Putinə çatdırmaqdır.
Səfər İran və ABŞ arasında “son hadisələr və dolayı danışıqlara” təsadüf edir: “Biz həmişə rus dostlarımızla nüvə məsələlərində yaxından məsləhətləşmişik və indi Rusiya rəsmiləri ilə bu danışıqları davam etdirmək üçün yaxşı fürsətdir”.
Rusiya 2015-ci ildə İranla imzalanmış beynəlxalq nüvə sazişini ilkin imzalayanlardan biridir.
Əhəmiyyətli saziş İranın nüvə fəaliyyətlərini məhdudlaşdırmaq müqabilində sanksiyaların yumşaldılmasını nəzərdə tuturdu, lakin 2018-ci ildə ABŞ-ın nüvə proqramının çıxarılmasından sonra saziş faktiki olaraq iflasa uğradı.
MAQATE təsdiq edib ki, ABŞ-dan sazişdən çəkilənə qədər İran öhdəliklərinə sadiq qalacaq.
Yanvar ayında Ağ Evə qayıdan Donald Tramp İranla yeni razılaşma əldə etmək istədiyini bildirib və bunun uğursuz olacağı təqdirdə ölkəni bombalaya biləcəkləri barədə xəbərdarlıq edib.
MAQATE-nin məlumatına görə, İran nüvə silahının olmamasına baxmayaraq uranı 60 faiz zənginləşdirən yeganə ölkədir. Bu səviyyə nüvə bombası istehsal etmək üçün lazım olan 90 faizə – təhlükəli həddə yaxındır.
2015-ci ildə imzalanan saziş Tehranın uranın zənginləşdirilməsi üzrə fəaliyyətini 3,67 faizlə məhdudlaşdırıb.
çap et