Bəzi Avropa liderləri bu yaxınlarda Avropa ordusunun yaradılması ilə bağlı çağırışları təkrarladılar. Bir neçə Avropa Birliyi (AB) rəsmisinin fikrincə, indi ideyanı canlandırmağın vaxtı deyil və bu, yəqin ki, uzunmüddətli perspektivdə də mümkün deyil.Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski və İspaniyanın baş naziri Pedro Sançes qitədə etibarlı və davamlı sülhü təmin etmək üçün Avropa ordusunun yaradılması ideyasını dəstəkləyən son adlar arasındadır.
“Avropa ordusunun, silahlı qüvvələrinin yaradılmasının vaxtıdır, bütün 27 üzv dövlətin qoşunları bir bayraq altında və eyni məqsədlərlə işləyir. Bu, əsl birlik ola biləcəyimiz yeganə yoldur”, – Sançes deyib.
Kağız üzərində konsepsiya cəlbedicidir. O, hərbi sistemlərin, silahların və qüvvələrin qarşılıqlı fəaliyyətini artıra bilər. Bundan əlavə, yaradılacaq hərbi struktura bütün iştirakçı birliklər arasında koordinasiyanı yaxşılaşdırmaq üçün ümumi komanda strukturu daxil olacaq.
Hazırda Avropada Böyük Britaniya da daxil olmaqla 1,47 milyon həqiqi hərbi qulluqçu var. Rusiyanın Ukraynadakı mövcudluğu 2024-cü ilin sonuna kimi 700 min əsgərə çatacaq.
Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutu (The International Institute for Strategic Studies – IISS) tərəfindən tərtib edilən Hərbi Balans 2025-ə görə, ən böyük silahlı qüvvələr 202,200 əsgərlə Fransadadır. Onu Almaniya (179,850), Polşa (164,100), İtaliya (161,850), Böyük Britaniya (141,100), Yunanıstan (132,100), Yunanıstan (132,202) izləyir.
ABŞ-ın Strateji və Beynəlxalq Tədqiqatlar Mərkəzinin direktoru Maks Berqmann bu yaxınlarda apardığı təhlildə qeyd edib ki, Avropa üçün qısa müddətdə ABŞ ordusunu təkbətək əvəz etmək çətin olacaq. “Ancaq uzunmüddətli perspektivdə Avropa ABŞ-ı əvəz edə biləcək, Avropanı müdafiə etmək üçün birlikdə döyüşmək və hərəkət etmək iqtidarında olan birgə Avropa qüvvələrinin yaradılmasına ciddi yanaşmalıdır”, – Berqman yazıb.
Amma son illərdə müxtəlif paytaxtların çağırışlarına baxmayaraq, AB-nin Brüsseldəki rəsmiləri məsələni yenidən gündəmə gətirməkdən çəkinir.
Rəsmilərdən biri bildirib ki, Avropa ordusunun yaradılması ilə bağlı yenidən müzakirələr yalnız çaşqınlıq yaradacaq: “Müdafiə milli imtiyazdır və qalacaq. Məsələ AB ordusuna sahib olmaq deyil, daha yaxşı və birlikdə işləyən 27 bacarıqlı və qarşılıqlı fəaliyyət göstərə bilən orduya sahib olmaqdır”.
Hazırkı müzakirələr və planlar Ukraynanın AB-nin müdafiə bazarına inteqrasiyasına və Rusiyanın mümkün hücumu halında hərbi imkanların və hazırlığın artırılmasına yönəlib. Bir sıra Avropa kəşfiyyat qurumlarının fikrincə, bu beş il ərzində baş verə bilər.
Bu ilin əvvəlində AB-nin baş diplomatı Kaja Kallas bildirib ki, Avropada bölünmə xərcləri artırır, qarşılıqlı fəaliyyətə mane olur və logistik problemlər yaradır. Hazırda qitədə 172 müxtəlif növ əsas silah sistemləri, təyyarələr, nəqliyyat vasitələri və döyüş gəmiləri var, ABŞ-da isə bu rəqəm 32-dir.
“Bizə müdafiədə inteqrasiya və sahədə qarşılıqlı fəaliyyət lazımdır. Avropa ordusuna ehtiyacımız yoxdur”, – Kallas deyib.
Hazırda AB-nin 27 ölkəsindən 23-ü transatlantik hərbi alyansın təhlükəsizlik çətiri altındadır. Lakin Birləşmiş Ştatlar öz strateji diqqətini Hind-Sakit Okean regionuna yönəltdiyi üçün müttəfiqlərindən Avropa qitəsinin müdafiəsində daha çox yükü öz çiyinlərinə götürmələrini xahiş edir.
NATO-nun iyun ayında Hollandiyanın Haaqa şəhərində keçiriləcək illik sammitində 32 müttəfiqini hərbi potensial hədəflərini 30 faiz artırmağa çağıracağı gözlənilir.
Alyans həmçinin üzvlərindən müdafiə xərclərini ümumi daxili məhsulun (ÜDM) ən azı 3 faizinə çatdırmağı xahiş edəcək ki, bu da Belçika, İtaliya və İspaniya kimi bəzi Avropa ölkələrinin hələ də ödəyə bilmədiyi 2 faizdən yüksəkdir.
Kallas və blokun müdafiə komissarı Andrius Kubilius kimi yüksək vəzifəli rəsmilər dəfələrlə vurğulamışlar ki, AB NATO ilə rəqabət aparmaq istəmir, ümumi məqsədlərə nail olmaqda Avropalı üzvlərinə dəstək vermək istəyir.
Yanvarın sonlarında Kallas, “Bizə rəqiblərimizi çəkindirmək və Avropanı müdafiə etmək üçün bacarıqlı və effektiv şəkildə – müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımızla birlikdə, həm də təkbaşına işləyə bilən 27 Avropa ordusu lazımdır”, – demişdi.
Brüsseldə yerləşən Brugel iqtisadi araşdırma mərkəzinin ilkin hesablamalarına görə, Avropanın ABŞ-ın dəstəyi olmadan etibarlı çəkindirici qüvvə kimi xidmət etməsi üçün Avropa ordusuna ən azı 1400 tank, 2000 piyada döyüş maşını və 700 artilleriya lazımdır. Yüksək intensivlikli münaqişənin ilk üç ayı üçün ona bir milyon 155 mm-lik mərmi də lazımdır.
Şəxsi heyət baxımından Avropanın əlavə 300.000 əsgərə ehtiyacı olacaq. Pilotsuz təyyarələrin istehsalının Rusiya səviyyəsinə çatması üçün ildə 2000 uzun mənzilli sursat istehsal etmək lazımdır. Müdafiə xərcləri də qısa müddətdə ildə təxminən 250 milyard avro – ÜDM-in təxminən 3,5 faizini artırmalıdır.
Təhlilin müəlliflərindən biri olan doktor Brugel, “Biz bu çəkindirməyə belə əl atmadan Avropa və Rusiya arasında nüvə çəkindirmə qabiliyyətini qoruyacaq hərbi paritet yaratmağa çalışmalıyıq”, – deyib.
çap et