“COVİD-19” pandemiyasının iqtisadi təsirləri gənclər arasında əvvəllər rast gəlinməyən, lakin sürətlə yayılan yeni bir narahatlığa yol açdı – peniafobiya.Z nəsli arasında yeni bir qorxu yayılır. Bu, pul xərcləməkdə tərəddüd, gələcəkdə həyatda uğur qazana bilməmək narahatlığı, heç bir obyektiv əsası olmayan “evsizlik” görüntülərinin ağla gəlməsi ilə özünü göstərir.
Mütəxəssislər bildirirlər ki, peniafobiya adətən yeniyetməlik, orta məktəb və ya lisey illərində ailələrin uğur yönümlü təzyiqinin hiss olunduğu zaman baş verir. Psixoloq Amelye Bukhobzanın fikrincə, “Təkrarlanan iqtisadi böhranlar, artan iş etibarsızlığı və artan kirayə haqları bu narahatlığın pandemiyadan sonrakı dövrdə gündəlik həyata kök salmasına səbəb oldu”.
Rəqəmsal mühitlərdə dəbdəbəli və zəngin həyat tərzi gənclərin “qeyri-adekvat” hiss etmə meylini gücləndirir. “Artıq ona sahib olmaq kifayət deyil. Onu nümayiş etdirmək lazımdır. Hətta kiçik bir məhdudiyyət belə tez bir zamanda qeyri-adekvatlıq və ya utanc əlamətinə çevrilir”, –Bukhobza deyib.
***
Peniafobiya adi səviyyəsində qalmır, həm də konkret sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Uzun müddətli ruminasiya (obsesif düşüncələr) yuxu pozğunluğuna, miqren tutmalarına və hətta anoreksiya kimi yemək pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Daha ağır hallarda intihar düşüncələri yarana bilər. Bəzi gənclər həddindən artıq nəzarət və məhsuldarlıq dövrəsində tələyə düşürlər. Digərləri səylərin nəticəsiz qalacağına inanaraq gələcəyə baxmaqdan tamamilə imtina edirlər.
Pulun tükənməsi narahatlığından başqa, geri qalmaq qorxusu da var. Uğur, performans və toplanmaya yönəlmiş bir cəmiyyətdə qənaət azaldıqca uçurumların genişləndiyini görmək qorxusu ön plandadır. Başqa bir ölçü, diqqət çəkməmək, mühakimə olunmaq və başqalarının gözündə dəyərsiz olmaq qorxusudur.
Mütəxəssislər bu narahatlığı aradan qaldırmaq üçün daimi müqayisədən uzaq durmağı və sahib olduqlarınızla kifayətlənməyi öyrənməyi tövsiyə edir. “Ürək harmoniyası, şüurlu nəfəs alma, meditasiya və yoqa kimi təcrübələr xroniki stressi tənzimləməkdə təsirli olur”, – deyən Bukhobza, həmçinin ailələr üçün uğuru şişirtməyən dəstəkləyici münasibəti tövsiyə edir.
Şiddətli bir vəziyyət görünəndə peşəkar dəstək mütləqdir: “Psixoloq sizə disfunksional düşüncələri müəyyənləşdirməyə və onları transformasiyaya açmağa kömək edir. Beləliklə, gələcək, uğursuzluq və özünə dəyər verən insanlarla dinc münasibət qurmağa imkan verir”, – deyən psixoloq peniafobiya haqqında danışmağın belə müalicəvi olduğunu vurğulayır.
çap et