“The New York Times” (NYT) təhlilinə görə, ABŞ prezidenti Trampın son hərəkətləri və bəyanatları onu göstərir ki, o, ABŞ, Çin və Rusiyanın hər birinin öz təsir dairələrində hökmranlıq etməsini arzulaya bilər.
“The New York Times” təəccüblü təhlilində yazıb: “Prezident Tramp üçün hər hansı bir razılaşma əldə etmək üçün yaxşı vaxt ola bilər. Amma heç vaxt Çin və Rusiya liderləri ilə indiki kimi uyğun zaman olmayıb”.
Təhlildə Trampın “Time” jurnalına verdiyi son müsahibədə “Hamımız sövdələşmələr etmək istəyirik. Amma mən nəhəng bir mağazayam. Bu, nəhəng, gözəl bir mağazadır və hamı oradan alış-veriş etmək istəyir”, – demişdi. Tramp açıqlamalarını verərkən, Rusiya və Çin də daxil olmaqla daha böyük bir şeyin ağlına gələ biləcəyini və bunun yekun razılaşma ola biləcəyini ifadə edərək, aşağıdakı təəccüblü şərhləri etmişdi: “Bəzi xarici siyasət ekspertlərinin fikrincə, Trampın hərəkətləri və bəyanatları göstərir ki, o, üç böyük gücün – ABŞ, Çin və Rusiyanın öz regionlarında hökmranlıq etdiyi dünyanı təsəvvür edir”, – təhlildə qeyd olunub.
Bu yanaşma 19-cu əsrin imperial idarəçiliyinə bir geri dönüş olardı. Tramp Qrenlandiyanı Danimarkadan almaq, Kanadanı ilhaq etmək və Amerikanın Panama kanalı üzərində nəzarətini bərpa etmək istədiyini bildirib. ABŞ-ın Qərb yarımkürəsində hökmranlığını genişləndirmək üçün bu addımlar onun öz həyətində təsir dairəsi yaratmaq istəyinin ən bariz əlamətləridir.
***
“Mart ayında vitse-prezident Ceyms Vens Trampın Qrenlandiyanı ələ keçirmək istəyini təkrarlamaq üçün bölgədəki ABŞ hərbi bazasına baş çəkdi. Və heç də təsadüfi deyil: Dövlət katibi Marko Rubionun vəzifəyə gəldikdən sonra ən geniş iki səfəri Latın Amerikası və Karib hövzəsinə olub”.
“El Salvadorda Rubio ölkənin güclü lideri Nayib Bukele ilə ABŞ hökuməti tərəfindən ölkədən deportasiya edilən immiqrantları həbs etmək üçün müqavilə bağlayıb. Bu, faktiki olaraq Amerikanın cəza koloniyasına bərabərdir. Rubio limanlar məsələsində Panama da təzyiq göstərib”.
***
Təhlillərə görə, Tramp Rusiyanın xeyrinə olacağı bir sülh sazişi təklif etmişdi. Təklifə “ABŞ-ın Rusiyanın Krım üzərində suverenliyini tanıması və Ukraynanın şərqinin böyük hissəsinin Rusiyanın işğalı altında olduğunu etiraf etməsi daxildir. Bu həftə Tramp hətta Rusiyanın Ukrayna ilə dərhal atəşkəs imzalaması tələbindən geri çəkilib. Əvvəllər o, Ukraynanın ABŞ şirkətlərinə faydalı qazıntılarına çıxış imkanı verəcəyini təmin etmişdi. Trampın təklif etdiyi saziş onun reallığı əks etdirdiyini və Ukraynanın rus işğalçılarını dəf etmək üçün mübarizə apardığını iddia edir”.
“Ancaq Trampın Putin və Rusiyanı tərifləməsi və ABŞ-ın NATO-dakı roluna davamlı şübhə ilə yanaşması Avropa ölkələrində ABŞ-ın onların coğrafi ərazilərində mövcudluğunun azala biləcəyi ilə bağlı narahatlığı artırıb. Eyni şey Tayvan və Asiyanın təhlükəsizliyinə də aiddir”, – NYT yazır.
“Tramp Çinlə razılığa gəlmək istədiyini deyir. Bu razılaşmanın tariflərdən kənara çıxması və Tayvan və ABŞ-ın Asiyada hərbi varlığı kimi məsələləri əhatə edib-etməməsi hələ də açıq sualdır”.
Tramp administrasiyasının rəsmiləri Çinin Tayvana hücum edəcəyi təqdirdə ABŞ-ın nə qədər irəli gedəcəyini açıqlamayıb. Müdafiə nazirinin siyasət üzrə müşaviri Elbric A. Kolbi Senatdakı təsdiq dinləməsində Arkanzas ştatından respublikaçı senator Tom Kotton tərəfindən Tayvanı müdafiə ilə bağlı mövqeyinin niyə “son zamanlar yumşaldığını” soruşub. Kolbi, Tayvanın Birləşmiş Ştatlar üçün “ekzistensial maraq” olmadığını söyləyib və Asiya ilə bağlı daha birmənalı olmayan öhdəliyini ifadə edib: “Çinin regional hegemonluq qurmasının qarşısını almaq Amerikanın əsas marağıdır”.
çap et