Güzəştli bir dövrdə tətil üçün əslində “oyun və əyləncədən” başqa bir şey olmayan dünya həyatının gündəlik təlaşından və aldadıcı simasından uzaq durmaq şansına sahib olduğumuz üçün nə qədər şükür etsək azdır...
Möminlərə cənnət müjdələyən bu xüsusi zaman dövrünün həm mənəvi həyatımıza, həm də zehni qabiliyyətlərimizə təsiri təsəvvür etdiyimizdən qat-qat çoxdur.
Həyatın təyinedici elementi olaraq təfəkkür dünyasının mərkəzinə imanı qoyan İslam sivilizasiyası idrakı bu düşüncəni qarşılaşdığı hər bir məsələyə tətbiq edib və bu məsələnin təfərrüatlarında belə həlledici olmasına diqqət yetirib.
Bu iddianı sübut edən ən mühüm dəlillərdən biri, şübhəsiz ki, “Qurban”dır.
Qurban məfhumu sözün tam mənasında özünəməxsus məna kəsb edir və dünyanın heç bir dilində (o cümlədən ərəb və fars dillərində) türkcəyə bənzər qarşılığı yoxdur.
Niyə?
Çünki…
Türk dilində “qurban” ifadəsi kəsmək və ya kəsmək mənasını daşımır...
Bu səbəbdən ərəb dilində Allah rizası üçün heyvan kəsmək mənasını verən “uhdiye” və “nəsike” sözləri ilə “qurban kəsmək” arasında heç bir oxşarlıq yoxdur.
Başqa dillərdə (xüsusən də Qərb dillərində) “qurban” və ya “kəsmək” feli ilə birlikdə qeyd edildiyini nəzərə alsaq, türkcədəki “qurban”ın bu baxımdan tamamilə özünəməxsus bir keyfiyyətə malik olduğu görüləcəkdir.
Bu müşahidədən çıxış edərək rahatlıqla deyə bilərik ki, türkcəyə qurban anlayışını gətirən yanaşma imanı həyata da şamil edir və onu mədəniyyətə, sənətə, estetikaya çevirərək, onu ictimai həyatın ayrılmaz hissəsinə çevirir.
Odur ki, bu mülahizə ilə mövzunu bir az da genişləndirək...
Uca Allah Qurani-Kərimin bir çox ayələrində “Kəsilmiş heyvanların əti və qanı deyil, təqva və niyyət Onun İlahi zatına yaxınlaşmağa vəsilə olacaqdır” buyurur.
Bu müqəddəs bəyanla Qurana ünvanlanan qavrayış da məhz bu məqamda öz dahiliyini və estetik anlayışını nümayiş etdirərək, ibadət ünsürünü bədii-estetik dəyərə çevirərək meydana çıxıb.
Allahın ayələrində əhəmiyyətinə işarə etdiyi “yaxınlıq” ifadəsindən ilhamlanan bu anlayış ərəbcə yaxınlıq mənasını verən “kürb” kökünə ikili yaxınlığı mənalı edən “an” şəkilçisini əlavə edərək xalis türkcə anlayış əldə etmişdir.
Diqqət edin, bu gözəl anlayışdır, əsl dahinin məhsuludur və xoşbəxtlikdən bizə, sivilizasiyamıza məxsusdur...
***
Qurban:
Başqa sözlə desək, kainatın mütləq hökmdarına yaxınlaşmaq vəsiləsini təşkil edən mənəvi mərasim...
Onun razılığını əldə etmək üçün səbəb...
Felin ədəbi anlayışa çevrilməsinə səbəb olan mübarək hadisə...
Ədəbiyyat deyəndə, mən bu anlayışı sırf ona görə demirəm...
Bu, sözün əsl mənasında “üzvlərini özündə birləşdirən” bir anlayışdır...
“Qurban” anlayışının ədəbiyyatımızda nə qədər təsirli olduğunu göstərən bir neçə nümunə var.
Yunusumuz Peyğəmbərimizə (s) sevgisini “Canım sənə fəda olsun/ Adı gözəldir, öz gözəli Məhəmməd” deyərək bildirərkən.
Himnimizdə Əhməd Cavad: “Sənə hər an can qurban”, yaxud Qardaş Türkiyəmizin İstiqlal Marşında Məhmət Akif, “Çatma qurban olaram çöhrəni, ey nazlı hilal!” nidası ilə milli birliyimizə, qardaşlığımıza səslənib.
Doğrudan da, o “sevgililərin aşiqi”nə, yaşadığımız torpaqları vətənimizə çevirən dəyərlərə, əzizimizə qurban olmaqdan daha təbii nə ola bilər.
Bəli, qurban daşıdığı məna ilə bizə və sivilizasiyamıza aid olan incə və bədii bir anlayışdır.
Bu ədəbi məna ilə yanaşı, həm də ictimai həyatda öz əksini tapmış cəhəti ilə qürur mənbəyimizdir.
Allaha min dəfə şükürlər olsun! Düz beş il əvvəl biz bu günlərin, bugünkü qüdrətli dövlətimizin, ərazi birliyimizin, qələbəmizin indiki reallıqda xəyalının belə beynimizdə tam formalaşdıra bilməzdik. Kimsə durub deyə bilməz ki, mən 2020-ci ilin bugünkü günü düşünürdüm ki, beş il sonra Şuşa, Xankəndini, Xocalını, Ağdam, Laçın, Füzuli, Kəlbəcər, Zəngilan, Cəbrayıl, Qubadlı indiki kimi olacaq. Kimsə deyə bilməz ki, beş il əvvəl Azərbaycanı belə bütöv təsəvvür edirdim. Bu qüdrətli Tanrının İsmayıl Qurbanı kimi möcüzələrindəndir. Amma bu möcüzənin yerinə yetməsi üçün, güclü iradə də lazımdır. Yəni Allahdan buyruq, ağzıma quyruqla olan məslə deyil bunlar. Tam əksinə “Allah deyir səndən hərəkət, məndən bərəkət” misalı ilə yanaşsaq bu QƏLƏBƏ sistemli, uzaqgörən, doğru zamanda doğru gedişlərin, hər addımı-qarışı hesablanmış siyasətin nəticəsidir. Yetişən məqamda sərrast atış qədər dəqiqlik tələb edən və ən əsası güclü səbir sahibi, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi nəticəsində baş verdi. Və bir də unutmayaq ki, TORPAQ uğrunda QURBAN getmiş minlərlə igidin qanı və hər an onların yerini doldurmağa hazır gözləyən milyonlarla VƏTƏN sevdalısının, sonuncu tikəsini əsgərinə göndərən XALQın, bir sözlə Sərkərdəsindən əsgərinə, cavanından yaşlısına qədər hər kəsin bu ZƏFƏRdə rol var. Böyük Türk imperatoru Çingiz Xanın sözləriylə desək, “Bir mıx bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir əsgəri, bir əsgər bir sərkərdəni, bir sərkərdə bir ordunu, bir ordu isə bir ölkəni qurtarır”.
Bizim növbəti mümkünsüz görünən arzumuz Güney Azərbaycanı – Təbrizli-Ərdəbilli, Urmiyalı-Zəncanlı, Germili-Marağalı, Xoylu-Həmədanlı, Qəzvinli-Əhərli hamısını azad görməkdir. VƏTƏNi bütöv görməkdir. Mümkün deyil düşünürsünüzsə, indiki yaşadıqlarımız da 5 il əvvəl yuxu kimi gəlirdi. Anadolular demiş, “kəsər dönər, sap dönər, gün gələr hesab dönər”.
Nəhayət...
Bu gün Ərəfə günüdür.
Milyonlarla müsəlman böyük bir həyəcanla Ərəfatda “hacı” olmaq üçün toplaşır və bir ağızdan “Ləbbeyk Allahummə Ləbbeyk” nidaları ilə öz bəndəliklərini Rəbbinə təqdim edirlər.
Sabah ayinlərini tamamlayıb zəvvar olacaqlar...
Hamının ziyarətləri, kəsdikləri qurbanlar qəbul olsun...
Sabah bayramdır...
Bayramınız mübarək olsun...
çap et