Ukrayna hava döyüşündə tarixi bir qələbə qazandı: ilk dəfə olaraq Qərb istehsalı olan “F-16” qırıcı təyyarəsi Rusiyanın “Su-35” “Flanker” təyyarəsini vurdu. Döyüş dünən Ukraynanın şimal-şərqində, Sumı vilayətinin müdafiəsi çərçivəsində baş verib. Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri öz döyüş təyyarələrindən Rusiya ərazisində və qonşu Kursk vilayətindəki rus mövqelərinə zərbələr endirmək üçün istifadə edib.
Cavab olaraq, Rusiya Hərbi Kosmik Qüvvələri Ukrayna təyyarələrini vurmaq məqsədilə hava üstünlüyü qazanmaq üçün yüksək texnologiyalı Su-35 qırıcısını göndərib.
Lakin rus pilot qarşısında pusqu olduğunu bilmirdi: hava qalxan ukraynalı F-16 ilə yanaşı isveç istehsalı olan “Saab 340 AEW&C” erkən xəbərdarlıq və idarəetmə təyyarəsi də havaya qalxmışdı. Bu təyyarə “Su-35”i sərhəddən 200–300 km uzaqlıqda aşkarlamış və koordinatları “F-16”ya ötürmüşdü.
Amerika istehsalı “F-16” təyyarəsi “AIM-120” raketi ilə atəş açdı və “Su-35” Rusiya ərazisində, Kursk vilayətinin Korenevo şəhəri yaxınlığında, sərhəddən 16 km uzaqda vuruldu. Pilot katapulta ilə xilas olub. Ukrayna qırıcıları heç bir itki vermədən bazalarına qayıdıblar.
Kanadalı pilot və aviasiya eksperti Mark Bruks “X” platformasında Qərb silah sistemlərinin koordinasiyasını yüksək qiymətləndirib:
“Burada məsələ təkcə “F-16”da deyil — əsl oyun dəyişdirici İsveçin “AWACS” sistemidir. Bu sistem rus təyyarələrini yüzlərlə kilometr məsafədən aşkarlayıb və F-16 raketlərini real vaxt rejimində yönləndirə bilir. “Su-35” isə onun hədəf alındığını belə bilmədi.”
“Air Power” adlı aviasiya kanalı da X platformasında bu qarşıdurmanın Qərb və Rusiya texnikası arasında ilk real hava döyüşü olmasını tarixi hadisə kimi dəyərləndirib:
Bu Ukraynanın “F-16” “Viper” təyyarəsinin ilk hava döyüşü olacaq. Daha önəmlisi isə odur ki, rusiyanın “Flanker” təyyarəsi çoxları tərəfindən artıq köhnəlmiş hesab edilən Hollandiya modifikasiyalı “F-16AM” ilə vurulub.”
İndi bu döyüşün texniki və hərbi-strateji əhəmiyyətini də izah edim.
1. Texniki cəhətdən nə baş verdi?
Ukrayna tərəfi:
“F-16 Viper” – ABŞ istehsalı, çoxfunksiyalı döyüş təyyarəsidir. Burada istifadə olunan model “F-16AM” idi — bu, Hollandiya Hərbi Hava Qüvvələrinin modernləşdirdiyi versiyadır.
“AIM-120 AMRAAM” – bu raket uzun məsafədən (beyond visual range) hədəfi vura bilir və “at və unut” (fire-and-forget) sisteminə malikdir.
“Saab 340 AEW&C” – İsveçin istehsal etdiyi hava erkən xəbərdarlıq və idarəetmə təyyarəsidir. Bu təyyarə radarla 200–300 km məsafədəki hava hədəflərini aşkar edir və döyüşdə üstünlük verir.
Rusiya tərəfi:
“Su-35” “Flanker-E” – Rusiya istehsalı ən güclü hava üstünlüyü qırıcısıdır. Manövretmə qabiliyyəti yüksəkdir, çoxsaylı raket daşıya bilir və modern radar sistemləri var.
2. Niyə bu döyüş əhəmiyyətlidir?
a. “F-16” ilə “Su-35” ilk real qarşılaşmasıdır
Uzun illər “F-16” və “Su-35” təlimlərdə və simulyasiyalarda müqayisə olunub. İlk dəfə real döyüşdə “F-16” qalib gəldi.
“Su-35” “kağız üzərində” daha güclü sayılırdı – amma real döyüşdə informasiya üstünlüyü və koordinasiya həlledici oldu.
b. Qərb texnologiyasının effektivliyi sübut olundu
“F-16” təyyarəsinin özü köhnə versiya olsa da, onu “AWACS” sistemləri və yüksək texnologiyalı raketlər dəstəklədi.
Bu döyüş göstərdi ki, Qərbin inteqrasiya olunmuş döyüş sistemləri (radar, məlumat paylaşımı, raket) bir yerdə çox güclü sinerji yaradır.
c. Rusiya aviasiyasına psixoloji zərbədir
“Su-35” – Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinin “qürurudur”.
Onun öz ərazisində və qabaqcadan xəbərdarlıq almadan vurulması, həm texnoloji zəiflik, həm də komanda-nəzarət sisteminin boşluqları deməkdir.
3. Strateji nəticələr nə ola bilər?
Ukrayna üçün:
“F-16”ların döyüşdə istifadəsi artıq şou deyil, real nəticə verir.
Qərbdən daha çox texnika və radar dəstəyi alma ehtimalı artır.
Rusiyanın hava hücumlarına qarşı həqiqi əks güc qazana bilər.
Rusiya üçün:
“Su-35”in itirilməsi böyük iqtisadi və simvolik zərbədir (təxminən 85 milyon dollara başa gəlir).
Rusiya hava məkanında belə təhlükəsiz deyil.
Bundan sonra Rusiya təyyarələri daha ehtiyatlı uçacaq – bu da hava üstünlüyünü zəiflədir.
çap et