Floridada aparılan hərtərəfli araşdırma, evli şəxslərin subay və ya boşanmış şəxslərə nisbətən demensiya (yaddaş itməsi) riskinin daha yüksək ola biləcəyini müəyyən etdi.Evlilik və demensiya arasındakı əlaqəni araşdıran Florida Dövlət Universitetinin tədqiqatçıları təməlqoyucu tapıntılar əldə ediblər. Müvafiq olaraq, dul, boşanmış və ya heç evlənməmiş yaşlı fərdlərin demans inkişaf riski evli yaşıdlarına nisbətən daha azdır. İllərlə aparılan müşahidələr göstərir ki, evlilik heç də həmişə qoruyucu təsir göstərmir.
Evli olmaq demansdan qoruya bilməz
Floridadakı tədqiqatçılar ABŞ-da “Alzheimer” tədqiqat mərkəzlərinin məlumatlarından istifadə edərək 18 ilə qədər 24.000-dən çox insanı izləyiblər, iştirakçıların orta yaşı 71.8 idi və heç birində başlanğıcda demensiya yox idi. Tədqiqat dul, boşanmış və subayların evli həmyaşıdlarına nisbətən demans riskinin təxminən 50 faiz daha az olduğunu müəyyən edib. Araşdırmaya görə, tədqiq edilən dövr ərzində evli və dul insanların 21,9 faizi demensiya inkişaf etdirdiyi halda, boşanmışların 12,8 faizi və heç vaxt evlənməmiş insanların 12,4 faizi bu göstəriciyə malikdir. Tapıntılar “Alzheimer” və “Lewy” bədən demensiyası üçün doğru olsa da, digər demensiya növləri üçün eyni uyğunluq müşahidə edilmədi. Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu təəccüblü nəticənin bir neçə mümkün izahı var. Evli insanlar demensiya əlamətlərini həyat yoldaşları fərq etdikdə daha tez hiss edirlər ki, bu da statistikaya təsir edə bilər. Digər tərəfdən, daha geniş sosial dairələrə və daha müstəqil həyat tərzinə malik subay fərdlər psixi sağlamlığa müsbət təsir göstərə bilər.
Əlaqənin keyfiyyəti vacibdir: Hər evlilik qoruyucu deyil
“Stony Brook” Universitetinin alimləri keçən il Floridada aparılan araşdırmaya oxşar nəticələr əldə ediblər. Bu araşdırmaya görə, boşanma koqnitiv qabiliyyətlərin daha yavaş azalması ilə əlaqələndirilir. Tədqiqatçılar boşandıqdan sonra fərdlərin xoşbəxtlik və həyatdan məmnunluq hisslərinin artdığını qeyd edir. Bir sözlə, yalnız xoşbəxt və sağlam münasibətlər ruhi sağlamlığı qoruya bilər, tək evli olmaq kifayət deyil.
Demensiya ilə bağlı araşdırmalar, sosial münasibətlərin və zehni aktivliyin beynin qorunmasında mühüm rol oynadığını vurğulayır. “Alzheimer” Araşdırma Təşəbbüsünə görə, qocalıqda öyrənməyə davam etmək, musiqi oxumaq, rəqs etmək, kitab və ya qəzet oxumaq və stolüstü oyunlar oynamaq zehni aktiv saxlayır. Təkcə tapmacaların həlli yetərli sayılmır – kompüter oyunları, yeni hobbi və ya xarici dil öyrənmək kimi daha mürəkkəb fəaliyyətlər tövsiyə olunur. Cənubi Florida Universiteti tərəfindən aparılan bir araşdırma, yaşlı insanların musiqi aləti çalmağı öyrənərək qısa müddətdə yaddaşlarını və problem həll etmə bacarıqlarını inkişaf etdirdiklərini ortaya qoydu.
çap et