Amerika Birləşmiş Ştatları ilə Çin Xalq Respublikası arasında ticarət müharibəsi artıq öz klassik formasını çoxdan geridə qoyub. Bu gün qarşı-qarşıya gələn iki supergüc artıq çip və casusluq səviyyəsində mübarizə aparır. Texnologiya, agentura şəbəkəsi, akademik əlaqələr və xarici təqaüd sistemləri – hamısı artıq böyük bir kəşfiyyat savaşının mərkəzindədir.
“Soft power”ın kəşfiyyatla birləşdiyi cəbhə
Son həftələrdə baş verənlər bu savaşın qızışdığını göstərir:
ABŞ Federal Təhqiqat Bürosu (FTB), COVID-19 vaksini ilə bağlı məlumatları oğurlamaqda şübhəli bilinən çinli haker Ksu Zeveini Milanda həbs etdi.
Çin Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyi (MSS), eyni vaxtda 3 casusluq cəhdini neytrallaşdırdığını elan etdi.
Oreqon və Texasda ABŞ dəniz donanmasına sızmağa çalışan 2 Çin vətəndaşı həbs edildi.
Eyni zamanda Çin, İngiltərə hesabına casusluq edən çinli cütlüyü tutduğunu açıqladı.
Bu hadisələr sıradan deyil – hər biri asimmetrik müharibənin epizodlarıdır.
Məqsəd: Yarımkeçirici hegemoniyası
Casusluq artıq sadəcə hərbi deyil, süni intellekt (AI) və yarımkeçirici texnologiyalar sahəsinə də sıçrayıb:
ABŞ, “Nvidia” və AMD kimi şirkətlərə müəyyən çip satışına icazə verib, amma paralel olaraq təhlükəsizlik protokollarını gücləndirib.
Çinli tələbələr və akademiklər ABŞ universitetlərində müstəqil araşdırmaçı yox, potensial kəşfiyyatçı kimi izlənilir.
Çin Tədqiqat Şurası (CSC) və Tsinghua Universiteti kimi qurumlar artıq Konqres səviyyəsində şübhə altında.
Zəkanın vətəndaşlığı olmur?
Bütün bunlar suallar doğurur:
Kəşfiyyat dediyimiz şey artıq bilgi miqrasiyasına qarşı bir müdafiə sisteminə çevrilibmi?
Çinin xaricə göndərdiyi tələbə və alimlər – təqaüdçü, yoxsa təchizatçıdır?
ABŞ-ın cavab tədbirləri – təhlükəsizlik, yoxsa soyuq müharibə qalıqları?
Yeni Soyuq müharibə 2.0
“Georgetown” Universitetindən Dennis Uaylderin dediyi kimi: “Hər iki ölkə qarşı tərəfdən virtual casus yaratma cəhdlərini artırıb”. Bu, artıq siyasi gərginlik deyil – kiber-aləmdə soyuq müharibədir.
İki gücün casusluq arenalarında qarşı-qarşıya gəlməsi:
Texnoloji müstəqillik üçün mübarizə,
Kəşfiyyat sistemlərinin modernizasiyası,
Akademik əlaqələrin siyasiləşdirilməsi ilə müşayiət olunur.
Əgər çiplər XXI əsrin nefti kimidirsə, casusluq onun neft kəmərlərini bombalamaq kimidir.
Bu müharibə informasiya ilə aparılır, dronla yox – serverlə.
çap et