Fransa mədəniyyət naziri Raşida Dati, Paris 2026 bələdiyyə sədrliyi yarışında Yaşıl Partiyanın namizədi David Belliard ilə müzakirə zamanı “X” sosial media platformasında paylaşdığı yazıda, “Parisin isti hava dalğaları zamanı Avropanın ən ölümcül paytaxtı olduğunu” iddia edib.
Belliard Fransız hökumətini iqlim dəyişikliklərinə qarşı təsirli tədbir görməməkdə ittiham edərkən, Dati sosialist bələdiyyə başçısı Anne Hidalqo rəhbərliyindəki Paris şəhərinin çoxsaylı iqlim tədbir planlarına baxmayaraq, uğursuz olduğunu bildirib.
Araşdırmalar nə deyir?
Bu iddialar 2023-cü ildə “Lancet” tibb jurnalında dərc olunmuş “İsti və soyuqla əlaqəli həddindən artıq ölüm nisbətləri” adlı araşdırmaya əsaslanır. Tədqiqat 2000–2019 illəri arasında 854 Avropa şəhərində isti və soyuqla əlaqəli ölüm hallarını qiymətləndirib.
Araşdırma göstərir ki, şiddətli soyuq hava dalğaları zamanı ən çox ölüm London paytaxtında baş verib, isti hava dalğaları zamanı isə Paris ən çox ölüm qeydə alınan şəhər olub. Xüsusilə 2003-cü ildəki isti hava dalğası Parisdə rekord səviyyədə temperatur və minlərlə ölümə səbəb olmuşdu.
Buna baxmayaraq, digər araşdırmalara görə, Milan və Barselona kimi paytaxt olmayan şəhərlər də isti hava dalğaları zamanı Parisdən daha çox ölüm hadisəsi ilə qarşılaşıb.
Şəhərləri isti hava dalğalarına qarşı həssas edən amillər
Böyük Avropa şəhərləri “şəhər istilik adası”na çevrilir: şəhər əraziləri ətraf kənd ərazilərindən daha yüksək temperaturlara məruz qalır. Bunun səbəbi beton, binalar və səkilər kimi insan istehsalı səthlərin, ağac və su kütlələri kimi təbii mənzərələrdən daha çox istilik saxlamağıdır.
Paris və oxşar şəhərlərin yüksək əhali sıxlığı və nisbətən az yaşıllıq sahəsi də bu həssaslığı artırır. Ekspertlərə görə, şəhərlərdəki şiddətli isti hava dalğalarının əsas səbəbləri isə həm iqlim dəyişiklikləri, həm də təbii iqlim dəyişkənliyidir.
Ekspert açıqlamaları
Londondakı Tropikal Xəstəliklər Məktəbinin İqlim və Məkan Modelləşdirmə üzrə dosenti Malkolm Mistri bildirib ki, Paris və digər Avropa şəhərlərindəki temperatur hadisələri təbii iqlim dəyişkənliyi və insan səbəbli iqlim dəyişikliklərinin təsiri nəticəsində yaranan hava sistemləri ilə bağlıdır.
“Cənubi Avropa və Aralıq dənizinə yaxın bölgələr isti hava dalğalarına daha çox meyllidir”, – deyən Mistri əlavə edib ki, bu, İspaniya, Portuqaliya, İtaliya, Yunanıstan və Fransada yayın əvvəlində müşahidə olunan intensiv isti hava dalğalarından görünür.
2003-cü il isti hava dalğası Parisdə rekord temperatur və minlərlə ölümə səbəb olmuşdu, lakin o zamandan bəri hökumətlər belə böhranlarla necə davranmalı olduqlarını öyrənib. Mistri qeyd edib ki, Fransa və digər Avropa ölkələrində tətbiq olunan meteoroloji və isti hava xəbərdarlıqları, sağlamlıq tədbirləri və isti hava planları bu dərsləri həyata keçirməyə kömək edib.
çap et