Alimlər NASA-nın “InSight” aparatı vasitəsilə əldə edilən seysmik məlumatlardan Marsın daxili quruluşunu yenidən qurublar. Araşdırmaya görə, Qırmızı Planetin mantiyası hələ də 4,5 milyard il əvvələ aid nəhəng qaya parçalarını saxlayır.
Böyük Britaniyanın “Imperial College London” universitetindən doktor Konstantinos Xaralambus (Constantinos Charalambous) rəhbərliyindəki komanda səkkiz böyük Mars zəlzələsi və meteorit toqquşmasının məlumatlarını təhlil edib.
Seysmik dalğaların yayılma forması göstərib ki, mantiyada 4 kilometrə qədər uzanan nəhəng qaya blokları mövcuddur. Bu parçaların planetin yaranmasının ilkin dövründə baş verən kosmik toqquşmaların qalıqları olduğu bildirilir.
Şiddətli bombardmanın izləri
Günəş Sisteminin ilk 100 milyon ilində Mars və Yer kimi daxili planetlər meteoritlərin intensiv bombardmanına məruz qalıb. Alimlərin sözlərinə görə, bu toqquşmalar Marsın gənc qabığını parçalayıb və geniş maqma okeanlarının yaranmasına səbəb olub. Soyuma və kristallaşmadan sonra müxtəlif tərkibə malik qaya parçaları mantiyada ilişib qalıb.
Yerdə bu cür strukturlar, daimi fəaliyyət göstərən litosfer plitələrinin hərəkəti (levha tektonikası) səbəbindən çoxdan itib. Lakin Marsda sabit, təkparça qabığın mövcudluğu sayəsində bu qədim izlər sanki bir “zaman kapsulu” kimi bu günə qədər qorunub.
Planetlərin təkamülünə işıq tutur
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, “Marsın daxilində qorunub saxlanmış qədim heterogenliklər bir planetin geoloji tarixinə və təkamülünə bənzərsiz pəncərə açır.”
Yer kürəsi Günəş Sistemində qabığı plitə tektonikası ilə bölünmüş yeganə planetdir. Marsdakı nəticələr isə həm Venera, həm də Merkuri planetlərinin daxili quruluşunu anlamaq üçün mühüm müqayisə nöqtəsi yaradır.
Araşdırma “Science” jurnalında dərc olunub.
çap et