Türkiyədəki referendumla bağlı ilkin, qısa təhlilim:
1. Əvvəla, nəticələrlə bağlı mübahisələrin, şübhələrin olması təəssüf doğurur. Total pozuntulardan söhbət gedə bilməz, lakin səslərin bir-birinə bu qədər yaxın olduğu bir tabloda lokal pozuntuların yekun nəticəyə həlledici təsiri ola bilər. Yaxşı olardı ki, bütün şikayətlər obyektiv araşdırılsın və hər hansı legitimlik problemi olmasın. Amma belə bir araşdırmanın olmayacağı bəllidir;
2. Konstitusiya toplumun yüzdə yüz olmasa da, böyük hissəsinin üzərində uzlaşdığı ictimai müqavilə xarakteri daşımalıdır. 51 faizlə qəbul olunan Ana Yasa, başqa sözlə, dövlətin xalqın az qala yarısının qəbul etmədiyi bir əsas qanunla idarə olunması nonsensdir və uzunmüddətli sabitliyə səbəb ola bilməz. Gələcəkdə yeni bir Konstitusiya dəyişikliyinin gündəmə gəlmə ehtimalı böyükdür;
3. Fövqəladə vəziyyət rejimində referenduma gedilməsinə, dövlətin bütün imkanlarının evet üçün səfərbər olunmasına, total birtərəfli təbliğata, tərəflərə bərabər imkanların yaradılmamasına, hayır üçün kampaniya aparan sağçı siyasətçilərin ciddi basqılara məruz qalmasına baxmayaraq, xalqın təxminən yarısı yox dedi. Bu, Türkiyədə avtoritarizmə, diktatura meyllərinə qarşı müqavimət potensialının olduğunu göstərir və önəmlidir;
4. Təzadlı bir durum yaranıb: Türkiyə Ankaranın, İstanbulun, İzmirin qəbul etmədiyi, ölkə üzrə ÜDM-in az qala 90 faizini verən böyük şəhərlərin, sənaye mərkəzlərinin yox dediyi Konstitusiya ilə idarə olunacaq;
5. Ərdoğan Türkiyə siyasətində ağırlığını qoruyur və referendumda evet deyənlər Konstitusiya dəyişikliyinə yox, məhz Ərdoğanın personasına səs verdilər;
6. MHP-lilərin azı 70 faizi həm Konstitusiya dəyişikliklərinə, həm də Baxçalıya yox dedi. «PKK əvət deyir» təbliğatı işləmədi, «Vətən, millət, Sakarya» ədəbiyyatı istənilən nəticəni vermədi. Baxçalı artıq siyasi meyitdir, amma Ərdoğan yəqin ki, hələ onun «dəfn olunmasına» imkan verməyəcək;
7. Bir daha ortaya çıxdı ki, separatçı və narazı kürdlərin təmsilçisi olan siyasi partiya Türkiyənin reallığıdır. HDP liderlərinin həbsinin və HDP-li bəzi bələdiyyə başqalarının vəzifədən uzaqlaşdırılmasının hər hansı siyasi effekti olmadı və kürd seçicilərin bu partiyadan üz döndürməsinə gətirib çıxarmadı;
8. O da bəlli oldu ki, 2019-cu il prezident seçkiləri Ərdoğan üçün heç də asan olmayacaq. Onun ya milliyyətçilər, ya da kürdlərin - iki antaqonist tərəfdən birinin timsalında etibarlı müttəfiqə ehtiyacı var. CHP, MHP və HDP elektoratının dəstəkləyəcəyi bir namizədin isə 2-ci turda Ərdoğanı məğlub etmə şansı az deyil. Belə bir namizədin tapılıb ortaya çıxarılması nə dərəcədə mümkündür, bu, artıq başqa söhbətin mövzusudur.
çap et