“Belə bir şey gözləmirdik”
NASA bir-birinə çox yaxın olan nəhəng qara dəliklər aşkar edib
ELŞAD
MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ
-
Kosmosda daşımaçılıq rəqabəti
“Boeing”in apardığı astronavtları “SpaceX” yerə qaytaracaq
-
Kosmik zibil probleminin həllində “pioner”
Avropanın qabaqcıl Salsa peyki Yer atmosferinə alovlu eniş etdi
-
Merkurinin sirləri açılır
Onun səthi ilk dəfə bu qədər yaxından çəkilib
-
Səmada yuvarlanan nəhəng yelkən
NASA-nın 80 kvadratmetrlik cihazı hazırda Yerdən görünən ən parlaq obyektlərdən biridir
-
Nasaz şatl qayıtdı
“Starliner” avtopilotda yerə enib
-
Kosmik mədənçilikdə əlamətdar missiya
ABŞ şirkəti minerallar çıxarmaq üçün asteroiddə zavod qurmağı planlaşdırır
-
“Starliner”dən qəribə səslər gəlir
“Boeing” kapsulunun həftə sonu Beynəlxalq Kosmik Stansiyanı tərk edəcəyi gözlənilir
-
“SpaceX” öhdəsinə götürdü
BKS-də qalan astronavtlar üçün NASA-nın yeni xilasetmə planı
-
Fevrala qədər gözləyəcəklər
İki amerikalı astronavt kosmik stansiyada çarəsiz qalıb
-
Rekord həddə ərimə
Svalbard adalarındakı buzlaqlarda bütün zamanların ən böyük göstəricisi qeydə alınıb
-
Marsda nəhəng su anbarları
Amma torpağın 11-20 km dərinliyində
-
“Tüklərim biz-biz oldu”
Ən güclü qamma şüalarının partlamasının sirri açılıb
-
“Qırmızı planet”də su olub
NASA-nın “Perseverance” kosmik gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün əlamətlərini aşkar edib
-
14 dəqiqəyə Veneraya çatıb
NASA ilk dəfə kosmosa məşhur reperin hip-hop göndərdi
-
Həyat əlamətləri mümkündür
NASA teleskopu Yer ölçüsündə yeni bir planet kəşf edib
-
Uzun müddət bilinməyən sirr
Ölçüsü Yupiter, çəkisi Neptun boyda olan “şişmiş” planetlər
NASA bir-birinə əvvəlkindən daha yaxın olan iki superkütləli qara dəlik aşkar edib. Qara dəliklər normal olaraq qaranlıq kosmosda görünməz olsalar da, ətrafdakı cisimləri udub parçalayarkən ortaya çıxan işıq sayəsində onları tutmaq mümkün olub.
Aktiv qalaktik nüvələr adlanan qara dəliklər ətrafdakı qaz və tozları udaraq nəhəng səviyyələrdə işıq yayırlar. Qalaktikaların mərkəzində olan bu strukturlar bəzən bütün qalaktikadakı ulduzların işığını kölgədə qoya bilir. “Hubble” Kosmik Teleskopu 800 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşən “MCG-03-34-64” adlı birləşən qalaktikaların mərkəzində iki belə qara dəlik aşkar edib.
Bir-birinə çox yaxın, 300 işıq ili uzaqlıqda olan qara dəliklər də birləşmə prosesində idi. Astronomlar bu qərarı “Hubble” qalaktikanın mərkəzindən çıxan üç işıq xəttini müşahidə etdikdən sonra veriblər.
“Harvard-Smithsonian” Astrofizika Mərkəzindən Anna Trindade Falkao əlavə edir: “Biz belə bir şey görəcəyimizi gözləmirdik. Bu, yaxınlıqdakı kainatda adi bir mənzərə deyil və bizə qalaktikada başqa bir şeyin baş verdiyini göstərdi”.
“Hubble”ın optik dalğa uzunluqlarında müşahidəsindən sonra Falcao və həmkarları NASA-nın Çandra Rəsədxanasından istifadə edərək X-şüaları altında qalaktikanı da araşdırdılar.
Tədqiqatlarını sentyabrın 9-da “The Astrophysical Journal”da dərc edən komanda iki işıq mənbəyinin bir-birinə çox yaxın olan superkütləvi qara dəliklər olduğu qənaətinə gəlib.
Tədqiqatçılar öz tapıntılarını təsdiqləmək üçün ABŞ-ın Nyu-Meksiko ştatında yerləşən Çox Böyük Array radio teleskopunun arxivinə də müraciət ediblər. Bu şəkildə tapıntılar üç fərqli dalğa uzunluğunda dəstəklənib.
Radio teleskoplarından istifadə edən astronomlar əvvəllər bir-birinə daha yaxın olan superkütləvi qara dəlikləri müşahidə etsələr də, bunlar müxtəlif dalğa uzunluqlarında təsdiqlənməmişdi.
“Optik, X-şüa və radio dalğa uzunluqlarında parlaq işıq göründükdən sonra, bunların yalnız yaxınlıqdakı qara dəliklər kimi izah edilə biləcəyi qənaətinə gəlmək üçün bir çox şey istisna edilə bilər”, – Falkao izah edir: “Bütün parçaları bir yerə yığdıqda, aktiv qalaktikanın ikili nüvəsinin şəklini alırıq”.
Qalaktikanın mərkəzindəki üçüncü işıq mənbəyinin haradan gəldiyini hələ bilməyən komanda daha çox məlumat lazım olduğunu bildirir.
NASA-nın açıqlamasında iki qara dəliyin bir zamanlar öz qalaktikalarının mərkəzində yerləşdiyi və onların birləşməsi nəticəsində bir-birinə yaxınlaşdığı bildirilir.
Kainatın ilk dövrlərində, qalaktikaların birləşmələrinin daha tez-tez baş verdiyi bu cür hadisələrə daha çox rast gəlindiyi təxmin edilir.
Elm adamları deyirlər ki, ikisi bir-birinin orbitində fırlandıqca onlar məkan-zaman toxumasında qravitasiya dalğaları adlanan dalğalar yaradacaqlar. Qravitasiya dalğaları da qara dəliklərin bir-birinə daha sürətli və daha sürətli yaxınlaşmasına səbəb olacaq.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, qara dəliklər yəqin ki, 100 milyon il ərzində yaxınlaşmağa davam edəcək və nəticədə birləşəcək.