Tramp niyə prezident seçildi?
Respublikaçı namizədin qələbə səbəblərinin əsasları
MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ
-
“İqtisadiyyatlar ksenofobiya səbəbindən durğunlaşır”
Bayden deyir ki, Hindistan, Yaponiya, Çin və Rusiya immiqrantları istəmir
-
Oğurluqda günahlandırılır
Süni intellektə qarşı müəllif hüquqları iddiası qaldırılıb
-
6.5 milyard dollarlıq vəd
“Johnson & Johnson” anlaşma təklif edir
-
“İki dövlət həlli artıq çox çətindir”
Tramp “Time”a danışıb: “Nəticə ala bilməsələr, digər ordu birləşmələrini işə salacağam”
-
“Zombi maral xəstəliyi” epidemiyası
ABŞ-nin 50 ştatının 33-də müşahidə olunan virus insana yoluxurmu?
-
Reseptlə satılacaq
ABŞ-də tarixi “marixuana” hazırlığı
-
3,4 milyard dollarlıq təlatüm
Keçən il 60 yaşdan yuxarı 100 mindən artıq ABŞ vətəndaşı fırıldağın qurbanı olub
-
Seçkiqabağı sorğu həyəcanı
Tramp və Bayden arasındakı uçurum dərinləşir
-
2027-ci il kabusuna hazırlıq
Böyük müharibədən əvvəl qızıl tədarükü – Çin 17 ayda rekord qırdı
-
“ABŞ-la vaxtaşırı görüşürük”
Əsəd: “Heç bir nəticə olmayacağını bilsək belə, cəhd edəcəyik”
-
Nyu-Yorkda siçovul böhranı
Leptospiroz xəstəliyinə yoluxanların sayında ciddi artım var
-
Nüvə müharibəsinə hazırlıq qızışır
ABŞ yeni döyüş başlığının istehsalına başlayır
-
Çinə qarşı kiber hücum ittihamı
Hakerlər ABŞ-ı susuz və enerjisiz qoymağa çalışıblar
-
95 milyard dollarlıq yardım
ABŞ Ukrayna, İsrail və Tayvana fantastik məbləğ ayırdı
-
Təyyarəsi yenə xarab oldu
NATO toplantısına maşınla getdi
-
Amerika seçicisi balans istəyir
Sorğuda respondentlərin əksəriyyəti “dünya siyasətinə daha az qarışılmasına” tərəfdardır
8 Noyabr seçkiləri Amerikan siyasi həyatının ən maraqlı və gözlənilməz sonluqla nəticələnən Prezident Seçkiləri prosesi kimi tarixə düşdü. Bu, həmdə ABŞ siyasi tarixi üçün yeni bir dövrün başlanğıcı olaraq da qiymətləndirilə bilər. Təcavüz iddialarından, e-mail qalmaqalından, FBİ tədqiqat və istintaqlarından, sağlamlıq problemlərindən danışdığımız bir vaxtda, gərgin keçən seçki prosesi də başa çatdı. Onu qeyd etmək lazımdır ki, 1792-ci ildən bəri tətbiq olunan ənənəyə görə, ABŞ-da prezident seçilmək üçün ABŞ-da Seçicilər Kollegiyası adlanan sistemdəki 538 yerin ən azı 270-ni həmin nümayəndələrinin qazanması lazımdır. Baş tutan bu seçkilər ABŞ-ın 58-ci prezident seçkiləri idi və ABŞ bununla özünün gələcək müqəddəratını müəyyən edəcək 45-ci prezidentini seçmiş oldu. ABŞ-da 250 milyon seçici var. Seçkilər 50 ştat və xüsusi statusa malik Vaşinqtonda həyata keçirildi.
ABŞ-da idarəetmə sistemi digər ölkələrdəkindən özünə məxsus qaydalara görə fərqlənir. Belə ki, ABŞ idarəçilik sistemi, idarəetmə qolları arasında tarazlıq bölgüsü və nəzarət üzərində qurulmuşdur. Prezidentin səlahiyyətləri isə qanunverici orqan olan parlament və məhkəmə hakimiyyəti tərəfindən məhdudlaşdırılmışdır. Təhsil, daxili təhlükəsizlik, əsas vergilər kimi gündəlik həyati məsələlər yerli idarəetmə orqanları tərəfindən həyata keçirilir. Bu federal quruluşun müəyyən etdiyi qanunauyğunluğun təzahürüdür və ABŞ prezidenti bu sahələrdə heç bir səlahiyyətə sahib deyildir. Prezidentin sahib olduğu əsas səlahiyyətlər isə ölkənin müdafiəsi və xarici siyasət ilə bağlıdır. Elə buna görədir ki, ABŞ prezidenti Vaşinqtonluların həyatından daha çox Suriyalıların həyatına müdaxilə edə bilir.
Təəssüfləndirici faktdır ki, dünyada terrorlar və iqtisadi natarazlıq hökm sürməkdədir. Belə bir şəraitdə daha sakit həyat arzu edən seçicilər Trampa doğru yönəlməyə başladılar. Çünki, Tramp ayrı-seçkilik yönlü çıxışları ilə radikal mesajlar verirdi ki, bu da miqrasiyanın əleyhinə olan irqçi qüvvələr tərəfindən «göydəndüşmə» idi. Nəticədə, iyun ayındakı referendumla Böyük Britaniyada əldə edilən nəticənin eynisi 8 noyabrda ABŞ-da yaşandı.
Bu seçkilərdə bir növ şəhərlərdə yaşamayanlar ilə şəhərlər üz-üzə gəlmişdi. Təhsil səviyyəsi aşağı olanlarla yuxarı olanların, mavi yaxalıqlılarla ağ yaxalıqlıların, yaşlı ağ dərili mühafizəkarlarla gənclər və qadınların mübarizəsi idi bu seçkilər. Nəticədə bütün dünyanın gözləmədiyi şəkildə birinci tərəf qalib gəldi.
Xalqdan 300 milyon ABŞ dolları dəyərində ianə toplayan, ən güclü seçki kampaniyalarını həyata keçirən Hillari Klintonun əsas zəifliyi ABŞ seçicisinə ona səs vermə ilhamını verə bilməməsidir. Hətta, ABŞ-da kifayət qədər saya malik afrika amerikalılarından gözləniləndən aşağı səviyyədə səs qazanılması Klintonun məğlubiyyətinə təsir göstərən faktorlardan biri oldu.
Əgər siyasi proseslər bu şəkildə davam edərsə, 2030-cu ilə qədər dünyada ABŞ və Çinin də daxil olduğu böyük dövlətlərin hegemoniyası zəifləyəcək, 1750-ci ildən bu günə qədər davam edən Qərbin hökmranlığı başa çatacaq və Asiya yenidə qlobal iqtisadi, siyasi mərkəzə çevriləcəkdir.