Respublikaçılar partiyasından prezidentliyə namizəd Donald Trampın vitse-prezidentliyə Ceyms David Vensi seçməsi “İlk addım ABŞ-dan” kampaniyasına səbəb ola bilər. Bununla da Avropa Trampın Ukraynanı Rusiya prezidenti Vladimir Putinə tabe olmağa və Kiyevin Moskva ilə barışmağa məcbur etməsi ilə nəticələnəcək xarici siyasət izləyə bilər.

“The Guardian”ın verdiyi məlumata görə, Vaşinqtondakı yüksək səviyyəli avropalı diplomat “Bu, bizim üçün pis, Ukrayna üçün isə dəhşətli xəbərdir... Vens bizim müttəfiqimiz deyil”, – deyib.

Xarici diplomatlar və müşahidəçilər tez-tez Trampın real siyasətini “qara qutu” kimi qələmə verirlər və deyirlər ki, gözlənilməz liderin hakimiyyətə gəldikdən sonra nə edəcəyini bilmək mümkün deyil.

Bəziləri, keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Robert O'Brayen kimi yüksək vəzifələrə namizədlərin Trampın daxili işlərə diqqət yetirdiyi halda, xarici siyasətdəki status-kvonu qoruyacaqlarına işarə edərək, özlərini arxayınlaşdırırlar.

Lakin gələcək administrasiyanı qarşıda Trampın Ukrayna və Avropaya skeptisizmini qidalandıracaq, eyni zamanda aqressiv ticarəti və dünyanın başqa yerlərində partiyanın sərt xarici siyasətini təşviq edəcək daha enerjili alternativi var.

Friman Spoqli Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutunun direktoru və Rusiyanın keçmiş səfiri Maykl Makfol mövzu ilə bağlı bu açıqlama verib: “Senator Vens ötən ilin yazında Ukrayna üçün hazırlanan yeni yardım paketinə ən çox qarşı çıxanlardan biri olub və bu müharibədə baş verənlərə laqeyd olduğunu bəyan edib. Vitse-prezidentlik üçün Vensi seçməklə Tramp noyabr ayında amerikalı seçicilərə xarici siyasətə üstünlük verdiyini açıqladı. Prezident Baydenin xarici siyasət strategiyası Trampın yanaşması ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir. Bayden və Harris demokratiyanı dəstəkləyirdilər və avtoritarlara qarşı dururdular. Tramp və Vens isə xaricdə demokratiyanın təbliğində maraqlı deyillər və bunun əvəzinə avtoritarizmi qəbul edirlər. “İki prezidentliyə namizədin xarici istiqamətlərindəki təzad həmişəkindən daha aydın görünür”.

***

Venc açıq şəkildə ABŞ-ın Ukraynaya yardım paketlərini tənqid edib və Ukrayna danışıqları istəmədiyini bildirib və Rusiya ilə danışıqlara çağırıb. O, Bayden administrasiyasını Qəzzadakı müharibənin dayandırılması üçün təzyiq göstərməməkdə günahlandırıb və ABŞ “İsrailin həqiqətən işi gördüyünə əmin olmalıdır” deyib.

ABŞ-ın Avropada “çox zəif mövqedə” olduğunu söyləyərək Çinin qarşısını almağa çağıran Vens, Çinə qarşı sərt ticarət məhdudiyyətləri və əqli mülkiyyətin qorunmasına çalışır.

Avropa ölkələrini NATO-ya ümumi daxili məhsullarında (ÜDM) daha çox pay verməyə çağıran Vens, “ABŞ çox uzun müddətdir ki, Avropa üçün təhlükəsizlik örtüyü təmin edir”, – deyib.

Vaşinqtondakı Stimson Mərkəzində ABŞ-ın Böyük Strategiyasının Yenidən Təsdiqlənməsi Proqramının əməkdaşı Emma Eşford, “Məncə, Vens ən azı qismən onun xarici siyasəti və ticarət siyasətinə görə seçildi”, – deyib.

“Vens Respublikaçılar Partiyasında bu yeni böyüyən sağ qanadı təmsil edir. Bu, daha çox millətçi, bir az proteksionist və anti-immiqrantdır...”, – Eşford deyib.

Vens özünü “ABŞ-ın Pas Kəmərindən (Rust Belt) müasir uğur hekayəsi” kimi təqdim etsə də, Trampın onu siyasətləri ilə yanaşı dramatik keçmişi və səhnədəki varlığı üçün də seçdiyi deyilir. Bununla belə, o, həm də Ukraynaya göstərilən yardımın sərt tənqidçisi kimi tanınır.

Vens 2022-ci ildə verdiyi müsahibədə bunları söyləyib: “Məncə, Ukraynadakı bu sərhədə diqqət yetirməyimiz gülüncdür. Düzünü deməliyəm. Ukrayna ilə bağlı vəziyyət bu və ya digər şəkildə məni maraqlandırmır”.

Fevralda Münhen Təhlükəsizlik Konfransında Vens Rusiya liderinin yaratdığı təhlükəni əhəmiyyətsiz hesab edərək, ABŞ-ın müharibəni davam etdirmək, Ukraynanı silahlandırmaq üçün lazım olan silahları istehsal edə bilməyəcəyini söyləyib.

“Mən düşünmürəm ki, Vladimir Putin Avropa üçün ekzistensial təhlükə yaradır və onun bunu etməsi faktı göstərir ki, Avropa öz təhlükəsizliyi baxımından daha iddialı rol almalıdır”, – Vens deyib.

ABŞ-ın vitse-prezidentliyə namizədi həmçinin Ukrayna müharibəsinin “danışıqlar yolu ilə sülhlə bitəcəyinə” inandığını bildirib və bu fikri “sülh missiyası” ilə Moskvaya səfər edən Macarıstanın baş naziri Viktor Orban da təsdiqləyib. Orban iddia edib ki, Respublikaçı namizəd qalib gəlsə, prezidentlik kreslosuna oturmazdan əvvəl “sülh vasitəçisi” kimi fəaliyyətə başlayacaq.