Rusiya ərazisinə bu hərəkət Ukraynanın əvvəlki mənəvi gücləndirici zərbələrindən qat-qat dramatikdir. Bəs Ukrayna həqiqətən də Kursk hücumu ilə sülhə qapı aça bilərdi?

Rusiya ilə müharibəsi boyu Ukrayna özünün daha böyük işğalçısını təəccübləndirmək üçün əla qabiliyyət nümayiş etdirdi. 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın hücumunu dəf etdikdən sonra ukraynalılar düşmənlərinə vurduqları zərbələrlə ruh yüksəkliyi qazanırlar.

Ancaq keçən həftə Rusiya ərazisinə qəfil hücum Ukraynanın əvvəlki əməliyyatlardan diqqəti qat-qat cəlb edir. Qərb hərbi şərhçiləri, deyəsən, Vladimir Putinin kiçik qonşusuna qarşı qəddarcasına döyüşdə qalib gəldiyi və bəlkə də yaxın aylarda Ukraynanı onun tələblərini qəbul etməyə məcbur edəcəyi ilə razılaşdılar. Ona görə də Qərb son hadisələrdən Kreml qədər təəccübləndi.

Bazar günü çıxışında Rusiya lideri Ukraynanı bütün icazə verilən sərhədləri pozmaqda ittiham edib. Çünki Ukrayna təxminən 245 kvadrat kilometr ərazini ələ keçirib və bu prosesdə minlərlə mülki vətəndaşı təxliyə etməyə məcbur edib. Avqustun 12-də səhər saatlarında Rusiyanın işğalı altında olan Zaporojya atom elektrik stansiyasından qara tüstünün qalxdığı görünüb. Həm Rusiya, həm də Ukrayna yanğına səbəb olmaqda bir-birini ittiham edib.

Kiyevin təxminən bir həftədir davam edən sərhədyanı hücumuna “cavab olaraq sərt tədbirlər görəcəyinə” söz verən Putinin Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı qisas hücumlarına başlayacağından ehtiyat edilir.

Analitiklər Kiyevin dramatik irəliləyişinin strateji müdrikliyinə oyunun dəyişdiricisi deyil, döyüş meydanındakı qığılcım kimi baxırlar. 1944-cü il Milad bayramında Hitlerin Ardennes hücumu kimi, 10 gün ərzində müttəfiqləri şoka salan, lakin əslində ordusunun ehtiyatlarından qalanı tükəndirdi.

Bununla belə, Rusiyanın qərbində bir ərazini ələ keçirməklə Kiyev Putinin Rusiya daxilindəki təbliğat imicinə və Ukrayna daxilində müharibənin gedişi ilə bağlı hekayəsinə sərt zərbə vurdu.

Bir həftə ərzində təqribən 9,5 kilometr irəliləyiş ildırım əməliyyatı kimi səslənməyə bilər, lakin ruslar son aylarda (daha çox 1916-cı ildə Sommedəki kimi) ilbiz sürəti və böyük xərclər bahasına irəlilədikləri cənubda bu tempi davam etdirməkdən çox məmnun olacaqlar.

Yıxılma müharibəsi Kremlin xeyrinədir, çünki Kiyevdən daha çox Ukrayna qazanında ölmək üçün göndərə biləcəyi əsgərləri var.

Hər iki tərəfin itkiləri hətta 1999-cu ildən sonra Putinin amansız çeçen müharibəsinin standartlarına görə dəhşətlidir. İnsan bahasına baxmayaraq, nə Ukrayna, nə də Rusiya İkinci Dünya Müharibəsində olduğu kimi müharibəyə tam səfərbər olunmayıb.

NATO müşavirləri ataları cəbhədə həlak olarkən Ukraynada gənc tələbə yaşlı kişilərin kütləvi səfərbər edilməməsindən təəssüflənirlər. Bununla belə, Putin Moskva və Sankt-Peterburq kimi həssas şəhərlərdən xeyli uzaq bölgələrdən gəncləri müharibəyə göndərməyə də üstünlük verib.

Ukrayna və Rusiya İkinci Dünya Müharibəsində olduğu kimi sona qədər mübarizə aparmaq əvəzinə, həm Putini, həm də Zelenskinin reputasiyasını bu qarışıqlıqdan xilas edəcək sülh kompromisi üçün manevr edə bilər.

Bu həftə döyüş meydanındakı uğur prezident Zelenskiyə birdən-birə qazanılan güc mövqeyindən sülh danışıqları aparmaq üçün bəhanə verə bilər. Son həftələr onun hökuməti Rusiyanın Çin və Türkiyə kimi dostları ilə mümkün atəşkəs, hətta sülh şərtləri barədə sakitcə danışıqlar aparır.

Zelenski xatırlayacaq ki, beş il əvvəl Putinlə görüşməyi təklif edəndə az qala iğtişaşla üzləşmişdi. Onun bir çox əsgəri, eləcə də 2022-ci ildən bəri müharibədə həlak olanların dul arvadları və yetimləri “xəyanətdən” qəzəblənəcəkdilər, lakin bəlkə də Ukraynanın döyüş meydanındakı uğurunda müharibənin “şərəfli” dayandırılmasını qəbul edəcəklər.

Təbii qaz kəmərinin kövrəkliyi, davam edən münaqişənin iqtisadi təsirləri və torpaq mübadiləsinin gündəmdə olub-olmayacağı da daxil olmaqla, daha çox müzakirələr aparılmalıdır.

Putinin Rusiya mediasına nəzarət etməsi o deməkdir ki, o, qələbəni elan edib müharibəni dayandıra bilər.

Əgər həm Kreml, həm də Kiyev qeyri-qənaətbəxş sülhdə özlərinə fayda görsələr, Ukraynadakı qırğınların qarşısını almaq üçün dar qapı açılmış ola bilər. Bu, yalnız atəşkəs ola bilər, lakin hər iki tərəfdən bir çox sıravi əsgərin həyatını xilas edəcək.

Sülh görünürmü? Təəssüf ki, dərhal deyil. Amma buhəftəki şok Putini düşünməyə vadar edə bilər. Qərbin Ukraynaya dəstəyi son aylarda canlanır, Putinin qüvvələri isə kifayət qədər sürətlə irəliləyə bilmir.

Donald Tramp ABŞ prezident seçkilərində qalib gələrsə, bu dəstək yenidən dayana bilər. Lakin Tramp uduzsa, Putini ABŞ-ın başçılıq etdiyi və daha 4 il davam edəcək “proxy” müharibəsi gözləyir.