2022-ci ilin fevralında başlayan Ukrayna müharibəsində iki il yarım ərzində ölən və ya yaralananların sayı 1 milyona çatıb. Nə Moskva, nə də Kiyev rəsmi rəqəmləri açıqlamadığı üçün bu rəqəmi dəqiq müəyyənləşdirməyin çətin olduğuna işarə edən “Wall Street Journal” xüsusi xəbərlərini Ukraynadakı mənbələrə və Qərb ölkələrinin kəşfiyyat orqanlarına əsaslanıb.

Ukrayna tərəfdən 80 min ölü, 400 min yaralı, Rusiya tərəfdən isə 200 min ölü, 400 min yaralı kimi rəqəmlərin olduğu bildirilib.

Qəzet xatırladıb ki, hər iki tərəf təcrübəsiz və hazırlıqsız əsgərləri cəbhəyə göndərməli olub. O əlavə edib ki, əhalisi Rusiya əhalisinin dörddə birindən az olan Ukraynanın daha çox çətinlikləri var.

Müharibədən əvvəl əhalinin azalmasından əziyyət çəkən iki ölkənin uzunmüddətli perspektivdə çətin vəziyyətə düşəcəyi və Rusiya prezidenti Vladimir Putinin ukraynalıları ölkəsinə blokadaya alaraq bu problemi həll etməyə çalışdığı iddia edilirdi.

Son 10 ildə Rusiyanın hücumları nəticəsində Ukrayna ən azı 10 milyon vətəndaşını itirib. Onlar ya qaçqın kimi xaricə köçüblər, ya da işğal olunmuş ərazilərdə Rusiya vətəndaşı olmağa məcbur olublar.

Bir çox ukraynalı uşağın Rusiyaya aparılaraq vətəndaşlıq aldığı da məlumdur.

2001-ci il siyahıyaalınmasında 48 milyon olan Ukraynanın əhalisi 2022-ci ildə işğaldan əvvəl 40 milyona düşüb. Kiyevin nəzarətində olan ərazilərdə 25-27 milyon insanın qaldığı, o cümlədən Moskvanın nəzarətində olan ərazilərdə yaşayanlar və 6 milyondan çox qaçqının getdiyi təxmin edilir.

Politoloq İvan Krastev bildirir ki, Rusiya 2014-cü ildə Krımı ilhaq edib və 2,4 milyona yaxın insanı Ukrayna vətəndaşlığından məhrum edib. Bolqarıstanlı akademik mövzu ilə bağlı, “Demoqrafiya Putin üçün prioritet məsələdir. O, Rusiyanın slavyan nüvəsini gücləndirmək üçün Ukraynadan və onun xalqından istifadə etmək istəyir. Ancaq Ukrayna üçün ölüm-qalım dilemması var: gələcəyinizi itirmədən müharibədə nə qədər insan itirə bilərsiniz”, – deyib

Digər tərəfdən, 2022-ci ilin fevralından sonra 600 minə yaxın Rusiya vətəndaşı ölkəni tərk edib. Gənc və savadlı insanların xaricdə yeni həyata başlaması da Moskva üçün itki sayıla bilər.

Moskvaya yaxın ekspertlər Sibir kimi işçi çatışmazlığı olan yerlərə Şimali Koreyadan işçi qüvvəsi gətirməyi tövsiyə edir.

Görünür, atəşkəs səyləri qışdan əvvəl sürətlənib.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski dünən sosial media hesablarında müharibəni bitirmək üçün nəzərdə tutulan “qələbə” planlarının 90 faizindən çoxunun yazıldığını və gələn həftə müttəfiqlərə təqdim ediləcəyini açıqlayıb.

Dünən Almaniya kansleri Olaf Şolzu qəbul edən Qazaxıstan prezidenti Qasım Comərd Tokayev “Çin və Braziliyanın sülh planı dəstəyə layiqdir” deyib.

Rusiyanın “hərbi məğlubedilməzliyinin bir həqiqət olduğunu” müdafiə edən Tokayev 2022-ci ilin yazında əldən verilmiş atəşkəs fürsətinə diqqət çəkib: “Müharibənin daha da genişlənməsi bütün bəşəriyyət üçün və ilk növbədə Rusiya-Ukrayna münaqişəsində bilavasitə iştirak edən bütün ölkələr üçün düzəlməz nəticələrə gətirib çıxaracaq. Təəssüf ki, İstanbul müqaviləsinin imzalanmaması səbəbindən ən azı atəşkəs üçün yaxşı şans itirildi”.

Hələ sülh üçün fürsət olduğunu və müxtəlif dövlətlərin bütün sülh təşəbbüslərinin diqqətlə nəzərdən keçirilməsinin lazım olduğunu bildirən Tokayev, “Əvvəlcə hərbi əməliyyatın dayandırılmasına qərar vermək, sonra sərhəd məsələsini müzakirə etməyə başlamaq lazımdır. Fikrimizcə, Çin və Braziliyanın sülh planı dəstəyə layiqdir”.

Digər tərəfdən, Zelenski Çin və Braziliyanın planını “dağıdıcı” olaraq tənqid edib. İlk dəfə may ayında irəli sürülən planda rus qoşunlarının Ukraynadan çıxarılması və ya Ukraynanın ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanması kimi bəyanatlar yer almayıb.

Bunun əvəzində hər iki tərəfdən gərginliyi azaltmaq və beynəlxalq sülh konfransında bütün sülh planlarını ədalətli şəkildə müzakirə etmək tələb olunur.

İyun ayında 45 ölkənin planı dəstəklədiyini bildirən Çin, avqust ayında bu rəqəmi “110-dan çox ölkə” olaraq yenilədi.