Ceyms Vulsi 1993-1995-ci illərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi (MKİ) direktoru vəzifəsində çalışmış, dünya tarixində mühüm bir dövrdə quruma rəhbərlik edib. Soyuq müharibədən sonrakı dövrdə onun liderliyi casusluq qalmaqalları və yeni qlobal təhlükələrə uyğunlaşma səyləri ilə yadda qaldı. Qısa müddətdə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, Vulsinin diplomat, hüquqşünas və milli təhlükəsizlik üzrə ekspert kimi daha geniş karyerası ABŞ kəşfiyyatına və xarici siyasətinə uzunmüddətli təsir bağışladı.

***

Ceyms Vulsi 21 sentyabr 1941-ci ildə Oklahoma ştatının Talsa şəhərində anadan olub. Dövlət qulluğuna dərindən bağlı bir ailədə böyüyən Vulsi ordu və hökumət qurumları ilə güclü əlaqələri olan bir mühitdə böyüyüb. Onun akademik keçmişi də olduqca təsir edicidir. “Phi Beta Kappa”nın üzvü kimi Stanford Universitetində bakalavr dərəcəsi aldıqdan sonra, Rodos Təqaüdü ilə Oksford Universitetində magistr təhsilini tamamladı. Daha sonra o, Yale Hüquq Məktəbində hüquq təhsili alıb və burada hüquq üzrə doktorluq dərəcəsini tamamlayıb.

***

MKİ direktoru olmazdan əvvəl Vulsi hüquq, milli təhlükəsizlik və diplomatiya sahəsində geniş karyera qurmuşdu. O, ABŞ hökumətində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Vulsi ictimai xidmət karyerasına 1970-ci illərdə ABŞ Senatının Silahlı Qüvvələr Komitəsinin Baş müşaviri kimi başlayıb. Eyni zamanda Sovet İttifaqı ilə Strateji Silahların Məhdudlaşdırılması Danışıqlarında (SALT) ABŞ nümayəndə heyətinin üzvü olub və silahlara nəzarət və müdafiə məsələləri üzrə təcrübəsini artırıb.

1980-ci illərdə Vulsi milli təhlükəsizlik sahəsində görkəmli şəxsiyyətə çevrildi. O, 1977-ci ildə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin müşaviri vəzifəsinə təyin edilib və daha sonra 1989-1991-ci illərdə Silahlı Qüvvələrin Avropada danışıqlar üzrə səfir vəzifəsində çalışıb. Beynəlxalq diplomatiya və təhlükəsizlik məsələlərinə dərindən qarışması onu müdafiə dairələrində etibarlı ekspertə çevirib.

***

Ceyms Vulsi 1993-cü ildə prezident Bill Klinton tərəfindən MKİ direktoru təyin edilib. Onun Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin rəhbəri kimi fəaliyyəti çətinliklər və mübahisələrlə dolu olub. Ceyms Vulsi, ABŞ kəşfiyyat cəmiyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklərin yaşandığı Soyuq müharibədən sonrakı dövrdə MKİ-nin ilk direktoru oldu. Dünya artıq ABŞ və SSRİ arasındakı ikiqütblü mübarizə ilə müəyyən edilmirdi və agentlik regional münaqişələr, artan qlobal terrorizm və “yaramaz dövlətlər” kimi yeni təhlükələrlə mübarizə aparmağa çalışırdı.

İşlədiyi müddətdə Ceyms Vulsi qeyri-dövlət aktorları və kiber təhdidlər kimi yeni çağırışlara daha yaxşı cavab vermək üçün kəşfiyyat cəmiyyətinin yenidən qurulmasına üstünlük verib. Lakin bu səylərə baxmayaraq, Vulsinin MKİ-da keçirdiyi dövr ümumiyyətlə Klinton administrasiyasına məhdud çıxış kimi xarakterizə olunurdu. Vulsi Klintonla birbaşa çox az əlaqə saxladığını və prezidentlə nadir hallarda görüşdüyünü bildirib. Bu, MKİ və Ağ Ev arasında əlaqənin kəsilməsinə işarə idi və mümkündür ki, Vulsinin rəhbərliyinin nisbətən qısa müddətli olmasına səbəb bu ola bilər.

Vulsinin dövründə diqqət çəkən hadisələrdən biri “Aldrich Ames” casusluq qalmaqalı idi. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin əməkdaşı Eyms Sovet İttifaqına, daha sonra isə Rusiyaya casusluq ittihamı ilə həbs edilib. Bu böyük casusluq qalmaqalı agentliyin reputasiyasına xələl gətirdi və Vulsinin rəhbərliyini ləkələdi, lakin direktor birbaşa olaraq bunun qarşısını ala bilməməkdə ittiham olunmadı. Bütün ehtimallara baxmayaraq, Vulsi Soyuq Müharibədən sonrakı dünyanın mürəkkəb və dəyişən mühitində MKİ-yə rəhbərlik etməyə cəhd etdi.

***

Vulsi həm şəxsi, həm də peşəkar səbəblərə görə 1995-ci ildə MKİ direktoru vəzifəsindən istefa verdi. Onun istefası kəşfiyyat icması ilə Klinton administrasiyası arasında gərginliyin artması fonunda baş verib. Vəzifədən getdikdən sonra Vulsi milli təhlükəsizlik və xarici siyasətdə fəallığını davam etdirdi. O, tez-tez xəbər kanallarında ABŞ-ın milli təhlükəsizliyi və qlobal problemlərlə bağlı açıqlamalar verib.

Vulsi həmçinin enerji siyasəti, kibertəhlükəsizlik və terrorla mübarizə kimi məsələlərdə müxtəlif beyin mərkəzləri əməkdaşlıq edib və məsləhətçi rollarını almağa başlayıb. O, Müdafiə Demokratiya Fondu kimi bir çox dövlət qurumları və beyin mərkəzlərində baş məsləhətçi kimi fəaliyyət göstərib.