«Son zamanlar ölkəmizin hüdudlarından kənarda yaradılan və sistemli şəkildə istiqamətləndirilən müxtəlif missioner təşkilatları, dini təriqətlər Azərbaycana da ayaq açıb və respublika ərazisində şəbəkələşməyə cəhd göstərirlər». Bunu ötən həftə Prezident Administrasiyası İctimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov bildirib.

Hakimiyyət rəsmisi deyib ki, bu cərəyanların bəzisi öz məqsədlərinə uyğun olaraq ictimai rəyin formalaşdırılması, radikal meyllərin gücləndirilməsi, dövlətin hüquqi normalarına və idarəçilik sisteminə təsir imkanlarının əldə edilməsi istiqamətində cəhdlər göstərirlər: «Yeniyetmələrin və gənclərin özlərinin təsir dairəsinə salınması, yetişdirilməsi və məqsədyönlü şəkildə cəmiyyətdə təsir imkanlarının əldə edilməsi meylləri müşahidə olunmaqdadır. Bu gün yaxın Şərqdə bəzi region ölkələrində dini qrupların təriqətlərin cəmiyyət həyatını, hakimiyyəti idarə etmək cəhdlərini ciddi kataklizmlərə, qarşıdurmalar, siyasi və iqtisadi böhranlara səbəb olduğu açıq görünür. Hazırda bu məsələnin geniş ictimai müzakirələrə yol açması müxtəlif mülahizələrin, rəy və təkliflərin irəli sürülməsi bir daha təsdiq edir ki, cəmiyyət dağıdıcı təriqətlərin peyda olmasından narahatdır».

Göründüyü kimi, Azərbaycanda müxtəlif dini təriqətlərin, missioner təşkilatların genişlənməsi artıq o həddə çatıb ki, hakimiyyət narahatlığını ortaya qoyur. Hakimiyyətin narahatlığının əsaslı olduğuna şübhə yoxdur. Bəs vəziyyətin narahatlıq yaradacaq həddə qədər inkişaf etməsi nə ilə bağlıdır? Dini təriqətlərin, missioner təşkilatların ölkəmizdə kök atmasına səbəb nədir?

Azərbaycan Milli Strateji Təhqiqatlar Mərkəzinin sədri Natiq Miri hesab edir ki, ölkəmizdə müxtəlif dini təriqətlərin genişlənməsi və artıq hakimiyyətin də narahatlığına səbəb olan faktora çevrilməsi demokratik təsisatların zəiflədilməsi nəticəsində baş verib. Demokratik təsisatlar olmadığı və ya zəif duruma salındığı əksər dövlətlərdə onun yerini müxtəlif təriqətlər tutmağa başlayır. Hakimiyyət rəqib hesab etdiyi siyasi partiyalara hakimiyyət uğrunda siyasi mübarizə üçün haqq tanımayanda bu vəziyyət iqtidara demokratik seçkilər yolu ilə gəlməyin qarşısını tədricən alır: «Bunun qarşısı alınanda isə ortaya alternativlər çıxır. Məsələ artıq zor müstəvisinə istiqamət götürür, hakimiyyətə qara yollarla sirayət etməklə, hakimiyyətin içərisində bir hakimiyyət formalaşdırmaqla öz rəqiblərini tədricən siyasi müstəvidən uzaqlaşdırmaq prosesi başlanır. Bu gün Azərbaycanda yaranan vəziyyət bundan ibarətdir.

Artıq Azərbaycanda demokratik siyasi təsisatların sıxışdırılıb sıradan çıxarılması, zəiflədilməsi nəticəsində alternativlər ortaya çıxıb. Bu alternativlər də tədricən öz piramidalarını qurmağa başlayıblar. Doğrudur, bu alternativlər hələ böyük bir təhlükəyə çevrilməyib. Ancaq bu güclərin tədricən hakimiyyətin müxtəlif qollarına sızması müşahidə olunur. Bu sızmalar böyüdükcə, xüsusilə hüquq-mühafizə orqanlarına, məhkəmə sisteminə bu sızmalar genişləndikcə, elə bir vəziyyət yaranacaq ki, kökü xaricdə olan bu şəbəkələr artıq öz rəqiblərini istənilən vaxt aradan götürmək imkanında olacaqlar. Biz bu prosesi Türkiyədə gördük. Türkiyənin bütün hərbi elitasını saxta ittihamlarla məhbəsə atdılar. Həmin bu şər bumeranqı indi məhz AKP hakimiyyətini vurmağa başlayıb. Bu tendensiya artıq Azərbaycanda da görsənməkdədir. Ona görə də hakimiyyət əmin olmalıdır ki, gec-tez bu, Azərbaycan iqtidarını da vurmağa başlaya bilər».

Ekspertin fikrincə, kökü xaricdə olan şəbəkələrin, təriqətlərin təhlükəsindən xilas olmağın yolu onları sıxışdırmaq deyil. Ən səmərəli və doğru yol ölkədə demokratik idarəçilik sistemini tam şəkildə yaratmaqdır: «Problemin fundamental çözümü demokratik sistemin bərqərar olması, demokratik siyasi təsisatlara demokratik siyasi mübarizə üçün şərait yaratmaqdır. Bunun üçün də Azərbaycanda çox ciddi siyasi islahatlara başlamaq lazımdır. Hakimiyyətin qollarını tədricən paylaşmaqla hakimiyyətin qabıq dəyişdirməsinə imkan yaradılmalıdır, iqtidar daim özü-özünü təzələyə bilsin. Normal demokratik sistemin fundamentində normal siyasi rəqabət sistemi dayanır. Normal siyasi rəqabət sistemi formalaşan ölkədə demokratik siyasi təsisatlar güclənir ki, belə vəziyyətdə hansısa təriqətlərin cəmiyyətə təsir gücü minimuma düşür. Qeyd etdiyim məsələlər həyata keçirilməyəcəyi halda hazırkı vəziyyət daha da mənfiyə doğru inkişaf edəcək və xaricdən qidalanan şəbəkələr çox ciddi problemlər yaradacaqlar».