Bir neçə gün əvvəl «Azad Azərbaycan» Teleşirkətində baş verən rəhbərlik dəyişikliyindən sonra iqtidarın ölkədəki telekanallarla bağlı siyasətə yenidən baxacağı əslində gözlənilən idi. ATV rəhbərliyinin bir neçə saat ərzində işdən qovulması onu göstərdi ki, hökumətin telekanallarda baş verənlərlə bağlı artıq səbir limiti də tükənib, daha doğrusu, güzəşt etməyə, «bəlkə də düzəldilər» deyib, gözləməyə zamanı yoxdur...

Azərbaycanda telekanallarla bağlı problem yeni yaranmayıb, bu illərdir ki, var. Bir telekanal özünü bəzən ərköyün uşaq kimi apararaq, bəzən isə «ağa Nəzərəm, belə gəzərəm» deyərək sonda yüzlərlə əməkdaşını işsiz qoyur, efiri qapanır. Başqa  telekanallar da illərdir ki, nə proqramlarını dəyişə bilib, nə tamaşaçı auditoriyası toplaya. Ən pisi isə Azərbaycan efiri həm də tamaşaçıda qıcıq yaradan bir məkana çevrilib. Bunun günahı isə təkcə dil qabiliyyəti olmayan diktorlarda deyil. Azərbaycan efirində canlılıq və maraqlı adamlar itib, ölkəni düşündürən problemlərin yerini hansısa artistin evindəki qarderobunun nümayişi tutub, siyasi mövqeyindən asılı olmayaraq cəmiyyətə lazımlı və nüfuzlu adamları efirdən uzaqlaşdırıb yerlərini ucuz şoumenlərə veriblər.

«İqtidar bu cür vəziyyətdən məmnun ola bilər» deyənlər yanılırlar, çünki belə efir kimin nə danışmasından asılı olmayaraq hamını «qara göstərəcək». Telekanalları basmış «toz-torpaq» təmizlənməyəcəyi halda, istənilən hakimiyyət efirdən heç vaxt istədiyi kimi səmərəli istifadə edə bilməz. Tamaşaçı auditoriyası yoxdursa, ya da savadlı tamaşaçı efirə baxmırsa, hansı təbliğatdan söhbət gedə bilər?

Oktyabrın 6-da «Azərbaycan ədəbi dilinin qorunmasında və inkişafında KİV-in rolu» mövzusunda keçirilən konfransda səslənən fikirlər də bu narahatlıqdan doğur. Azərbaycan prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənovun əsas çıxışçısı olduğu konfransın ana xəttində ana dilimizin qorunması olub. Üzə çıxan mənzərə efirdəki vəziyyətin heç də təkcə dil problemi olmadığını göstərir. Əlbəttə, dilimizin təmizliyi qorunmalıdır ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin bununla bağlı tapşırığının dərhal cəmiyyətə elan olunması təqdirəlayiqdir. Amma iqtidarın daxili siyasətində informasiya kimi nəhəng bir mexanizmi kurasiya edən    PA rəsmisi həm də efirin özünün «dilindən» narazıdır ki, bu da cəmiyyətin bölüşdüyü narahatlıqdır.

Efir dili təkcə səlis nitq deyil, bu həm ölkənin, həm onun iqtidarının ideoloji silahıdır ki, bunu naşı əllərə verəndə nəticəsi çox pis olur. Ə.Həsənov konfransda buna açıq işarələr vurub: «AzTV-də, İctimai Televiziyada Azərbaycan dili ilə bağlı maarifləndirici verilişlər olmalıdır. Nuşirəvan Məhərrəmli bu məsələni son illər tez-tez qaldırır, monitorinqlər keçirir. Bu da bəzilərinin xoşuna gəlmir. Bir telekanalın rəhbəri MTRŞ sədrinə yazmışdı ki, milli-mənəvi dəyərlərin nə olduğunu yazın, altına imza qoyub, mənə göndərin. Yaxşı ki, indi o telekanal yoxdur». PA rəsmisi konkret ad çəkməsə də, söhbətin hansı telekanaldan getdiyi məlum olur. Amma prezident köməkçisinin xatırlatdığı məsələ təkcə kanal rəhbərliyinin problemləri olduğu MTRŞ sədrinə köntöy münasibətlərini ortaya qoymur, bu, efirdə bir «xaos»un olduğuna işarə edir. Məsələn, ATV ilə bağlı  qalmaqalda məlum olmuşdu ki, MTRŞ qalmaqallı verilişi bərpa etməməyə çağırsa da, kanal rəhbərliyi bunu nəzərə almayıb.

İqtidar isə görünür, efirdəki bu vəziyyəti dəyişməkdə qərarlıdır. Buna əvvəllər də cəhd olunub, xüsusən PA rəhbərliyi səviyyəsində efirdəki «toz-dumanı», yemək proqramlarını, ictimai maraq kəsb etməyən müzakirələri yığışdırmaq tövsiyə olunub. Amma efirdə müəyyən müddətdə korrektələr olsa da, sonradan yenidən əvvəlki bərbad vəziyyətə qayıdılıb.

Hakimiyyətin telekanallarla bağlı hərəkətə keçdiyi ərəfə diqqət çəkir. Zənnimizcə, hakimiyyət təkcə efirdəki bozluqdan deyil, susqunluğundan da narazıdır. Hökumətdən maliyyə alan telekanallar Azərbaycana xaricdən artan hücumları yalnız bir-iki süjetində cavab verməklə (AZ.TV və İctimai Televiziya istisna olmaqla) kifayətlənir. Halbuki Rusiya televiziyaları bu cür aktual mövzuları hər gün və daha keyfiyyətli işləyirlər. Bir neçə aydan sonra Azərbaycanda prezident seçkisi kampaniyasının startı veriləcək ki, iqtidar bu məsələdə də televiziyalara o qədər güvənə bilməz. Söhbət keyfiyyətli təbliğatdan gedirsə, Azərbaycanın indiki efiri ilə bu işi qurmaq asan deyil.

Daha bir mühüm nüans da var. Prezidentin Avropa Birliyi ölkələrinin səfirləri ilə Bakıdakı görüş bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycan bədxahların iddia etdiyi kimi, öz qapılarını dünyaya bağlamaq yox, əksinə, daha geniş açmaq niyyətindədir. Azərbaycan isə dünyaya öz qapılarını həm də televiziyalar vasitəsi ilə açır. Azərbaycan efiri kir-pasdan təmizlənməli, ölkənin mənafeyinə xidmət edən bir təbliğat məkanına çevrilməlidir.

Görünür ölkə rəhbərliyi bu məsələdə qərarlı və israrlıdı. Yaxın vaxtlarda milli efirimizdə ciddi dəyişikliklərin olacağını istisna etmirik.