22:19 | 30 sentyabr 2013 | Bazar ertəsi
Məqaləyə 5044 dəfə baxılıb
Şriftin ölçüsü
«Xəlil Rzanın gözləri»
Səhər ƏHMƏD
MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ
-
Cavidin gəlişi, gedişi və dönüşləri
Akademik Rafael Hüseynov İstanbul Universitetində Hüseyn Cavidiə həsr olunmuş simpoziumda məruzə edib
-
Füzulidə xilasetmə
Yazıçı-döyüşçünün xatirələri
-
Növbə Füzulinindir
Rayonda tikiləcək yaşayış binalarının əsası qoyulur
-
Ortadakı rəf
“Otaqda bir kitablar vardı, bir də atamın ruhi”
-
235 il sürən bütöv Azərbaycanın qurucusu
Yaxud Babək və Nəsimi irsinin sahibi-Şah İsmayıl Səfəvi
-
Polis minaya düşüb
Hadisə Füzuli rayonunda xidmətdən kənar vaxtda baş verib
-
Caviddən sonra Müşfiq
Ermənilərin MK-da oturan rusun qulağına pıçıldadığı adın sahibi dərhal güllələnə bilirdi
-
Corabla dəfn edilən dahi
... Yaxud Hüseyn Cavid və Sibirdəki Şevçenko
-
Şeirləri dua kimi oxunan şair
“Saxlayın Yer kürəsini, mən düşmək istəyirəm”
-
Min yaşlı qocanın istəyi
Pritça
-
Pambıq yığımı başlandı
“Ağ qızıl”ın hər kiloqramına 60 qəpik və əlavə …
-
Xalqı, vətəni sevən şairlər unudulmur
Mikayıl Müşfiq anadan olmasının 110-cu ildönümündə yad edildi
-
Pambığın qozaları niyə açılmır?
Məhsul yığımı dekabra qədər uzana bilər
-
İcra başçıları üçün kritik son ay
Prezidentin verdiyi müddət dekabrın 15-də bitir; pambıq yığımında bir neçə rayon geridə qalıb
-
Seyidcahanın poetik cərəyanı
Yaxud Lorkanın, Nazım Hikmətin, Mayakovskinin, Əli Kərimin gorunu çatladanlar
-
«El bilir ki, sən mənimsən, alış-veriş mərkəzimsən»
Məşhur şeirinin misralarını dəyişdirdiyinə görə «Oba» marketlər şəbəkəsi məhkəməyə verilə bilər
Bir dəfə yazmışdım ki, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixini beynində gəzdirmək cəhənnəm əzabıdır. Fikrimdə qalıram, bəli məhz ədəbiyyat tarixini. Ayrı-ayrı müstəmləkələrin, hökmdarların, müharibələrin dövründə yaşamış Azərbaycan yazıçılarının qüssəli həyatını.
Tərslikdən mənim bəxtimə hər il bu tarixi qədim dövrdən bu günə qədər yenidən izləmək düşüb. Hər il gözlərimin qabağında Nəsimi yenidən soyulur, Müşfiq yenidən güllələnir, Cavid bir daha sürgün olunur. Hər dəfə on birinci əsrlə on ikinci əsrin qovşağında yaşamış Xaqani sadəlövh bir inamla deyir:
Biz ədl sarayıykən zülm ilə bərbad olduq,
Zalımlar olan qəsrə gör neyləyəcək dövran.
Hər dəfə iyirminci əsrlə iyirmi birinci əsrin qovşağında yaşamış mən bu sətirləri oxuyub Xaqaniyə də, özümə də, aramızdakı bütün şairlərə də acıyıram.
Hər dəfə orta əsrlərə “çatanda” Füzuli gileylənir: “Salam verdim, rüşvət deyildir deyə almadılar”. On doqquzuncu əsrdə Mirzə Şəfi eyni yorğun səslə Mirzə Fətəlidən soruşur: “Fətəli, sən də riyakarmı olmaq istəyirsən?” İyirminci əsrdə sağkən ölüm xəbəri yayılmış Hadi üsyan edir:
Mən bir diriyəm, etdi məni dəfn təsadüf,
Zində görünən bir sürü mövtalar içində.
Hər dəfə Səməd Vurğunu nənəsi, Müşfiqi analığı, Seyid Əzimi babası, Axundovu anasının əmisi saxlayır. Və mən həyatı əvvəlcə yaxşı gətirənlərə də sevinə bilmirəm, çünki bu “kinonun” sonunu bilirəm.
Nə Axundovun ictimai həyatının yaxşı alınmasına sevinirəm, nə Vaqifin xalq arasından çıxıb eşıkağası vəzifəsinə yüksəlməsinə, nə Natəvanın atasının Qasım bəy Zakirə kənd bağışlamasına, nə Ələsgərin uzun ömrünə, nə Mirzə Cəlilin uğurlarına. Çünki bilirəm, əvəzində Axundovun şəxsi həyatı alınmayacaq, on bir övladını itirəcək və mən də hər dəfə on bir övlad itirmiş bir atanın acısını təsəvvür etməyə çalışacam. Vaqif oğluyla birlikdə asılacaq, Zakirin sakit həyatı pozulacaq, Ələsgərin uzun ömrünün sonu kədərli olacaq, Mirzə Cəlilin həyatına peşmanlıq nöqtə qoyacaq.
Axundovla Mirzə Şəfi axırda eyni qəbiristanlıqda uyuyacaq, Sabir öz müəllimi Seyid Əzimlə eyni taleyi yaşayacaq, nikbin Vaqif bədbin Vidadiylə sonda eyni fikrə gələcəklər.
Hər il ədəbiyyat tarixini yekunlaşdırıb son mərhələyə gələndə nədənsə Xəlil Rzanın Moskvadan həbsxanadan qayıtdıqdan sonra televiziyadakı son çıxışını xatırlayıram. Onun böyümüş gözləri yadıma düşür. O çıxışı kənddə televiziyadan izləyəndə çox fikirləşmişdim, görəsən, onun gözlərini bu qədər dərinləşdirən nədir, qorxumu, peşmanlıqmı, təəssüfmü?! İndi anlayıram, əslində, o vaxt Xəlil Rzanın baxışlarına Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi yazılmışdı. Qədim dövrdən özünə qədər olan bütün Azərbaycan yazıçılarının taleyi. Ayrı-ayrı müstəmləkələrin, hökmdarların, müharibələrin dövründə yaşamış qələm adamlarının eyni məğlubiyyəti.
Təxminən belə.
