Ukraynada, onun tərkib hissəsi olan Krım ətrafında cərəyan edən, Dağlıq Qarabağ məsələsinə də dəxli olan proseslər davam edir. Hələ ki Ukrayna uğrunda Qərb-Rusiya geosiyasi savaşının yekunu dəqiq bilinməsə də, bir qənaəti indidən yazmaq mümkündür: ABŞ və Avropa Birliyi Putinə Gürcüstanda 2008-ci ildə törətdiyi özbaşınalığı təkrarlamağa imkan verməyəcək.

Əksinə, belə görünür Qərb, NATO Gürcüstan avantürasına görə Rusiyadan Ukraynada əvəz çıxacaq, Kremlə tarixi bir dərs verəcək, Putini hətta Suriyaya görə də cəzalandıracaqlar. Ki, rəsmi Moskva, ümumiyyətlə, postsovet məkanında separatçılıq kartından istifadə edib gənc dövlətlərdə demokratik prosesləri əvvəlki qaydada tormozlaya bilməsin, münaqişələrin həllində Kremlin pozucu rolu zəifləsin, eyni zamanda Yaxın və Orta Şərqdə belə fəaliyyət əngəllənsin.

ABŞ başda olmaqla, aparıcı Qərb dövlətləri bu yöndə artıq real addımlar atmağa başlayıb. Söhbət öncəliklə Rusiyaya qarşı iqtisadi-maliyyə sanksiyalarından gedir. Belə ki, iki gün öncə Ukraynada səfərdə olan ABŞ dövlət katibi Con Kerri Rusiyaya qarşı sanksiyaların çox tezliklə tətbiq ediləcəyini bəyanlayıb. Onun sözlərinə görə, sanksiyalar həftələr yox, gün söhbətidir.

Bundan az öncə ABŞ rəsmiləri dəfələrlə Kremlə qarşı sanksiyalar məsələsinə baxıldığını bəyan eləmişdilər. O cümlədən Dövlət Departamentinin nümayəndəsi Cen Psaki bildirmişdi ki, sanksiya məsələsi, sadəcə olaraq, nəzərdən keçirilmir, tezliklə onlar tətbiq də ediləcək.

Bu sanksiyaların Rusiyaya baha başa gələcəyi şübhə doğurmur. Bəzi politoloqlara görə, Qərbin elan etdiyi boykot, iqtisadi sanksiyalar və təcrid siyasəti Rusiyanı hətta çökdürə bilər. O sırada sabiq dövlət müşaviri Vəfa Quluzadə Rusiyanın bircə gündə 76 milyard dollar itirdiyinə diqqət yönəldərək deyir ki, Rusiyanın bütün aktivlərinin, o cümlədən rublun məzənnəsi artıq düşüb və belə getsə, Rusiya 10 günə iflas olacaq, ölkə iqtisadiyyatı çökəcək, iqtidar da məcbur olub istefaya gedəcək: «Rusiya deyir ki, embarqoları aradan qaldırın, yoxsa nüvə müharibəsinə başlayacam. Putin hesab edir ki, Qərb olduqca komfort, cah-calal içərisində yaşayır, ona görə də Rusiyanın nüvə müharibəsi şantajının qarşısında geri çəkiləcək. Putinin hazırda əsas strategiyası budur. Çünki bütün sanksiyalar Rusiyanı çökdürür. 10 günə qədər bu məsələlər həllini tapmasa, hesab edin ki, Rusiya dövləti çökəcək, Putin devriləcək».

Rusiya çökməsə belə, onun sanksiyalardan zəifləməsi qaçılmaz olacaq. Şimal qonşumuzun zəif düşməsi isə onu Güney Qafqazdakı əsas forpostu, işğalçı Ermənistanın himayəsini də zəiflətmiş olacaq. Deyəsən, hadisələrin bu cür inkişafından Ermənistanda bir elə məmnun deyillər.   

Bu xüsusda erməni ekspertlərindən birinin şərhi diqqət çəkir və ümumən Ukrayna kontekstində təcavüzkar ölkədə hökm sürən ovqatı ifadə edir. Sitat: «Yaranmış vəziyyət həqiqətən fövqəladədir. Belə görünür, bu hadisələr yalnız de-yure Ukrayna ərazisi ilə çərçivələnsə də, de-fakto söhbət həqiqətən dünya əhəmiyyətli proseslərdən gedir, hansı proseslər ki, yumşaq desək, Ermənistana toxunmaya bilməz. Proseslərin kəskin xarakter alması əsla o demək deyil ki, situasiya məhz Ukrayna hadisələri nəticəsində kəskinləşib. Son vaxtlar vəziyyət, ümumiyyətlə, gərgin idi. Sadəcə, bu vəziyyət özünü heç də həmişə belə sərt qarşıdurma şəklində, Qərb-Rusiya formatında göstərməmişdi».

İcmalda bildirilir ki, Ukrayna lakmus kağızına çevrilib və Ermənistanın hansı geosiyasi qarşıdurmada yerləşdiyini, soyuq və ya qaynar müharibəyə nə dərəcədə yaxın olduğunu ortaya qoyub: «Bu, həm də bizim bu gün faktiki təcrid dövlət statusunda olan və Qərbin sanksiyalarla hədələdiyi Rusiyadan birtərəfli asılılığımızın əslində hansı anlama gəldiyinin göstərir. Rusiyanın isə demək olar, elə bir tərəfdaşı yoxdur ki, onun Ukraynaya qarşı hərəkətlərinə haqq qazandırmağa cürət eləsin. Və bu gün çoxları haqlı surətdə, yarım-istehza və ya zarafatla, lakin bu və ya digər dərəcədə reallığa yaxın bir sual qoyur ki, nə əcəb Rusiya Ermənistanı belə bir dəstək bəyanatına məcbur eləmir? Görünür, bu, onun təsdiqidir ki, hətta Moskva da başa düşür ki, 3 sentyabrdan sonra Ermənistanın belə bəyanatlarının qara qəpiklik də dəyəri qalmayıb. Gömrük İttifaqına üzvlükdən sonra susqunluq çoxlarına əsas verdi düşünsün ki, bu və ya başqa şəkildə anlaşma olub. Gerçəkdə isə Ukrayna sübut elədi ki, elə bir şey olmayıb, böyük bir yanlışlıq olub - ilk növbədə də həm hakimiyyətin, həm də Ermənistanın açar siyasi oyunçularının davranışındakı gözə girən qeyri-adekvatlığa münasibətdə yanlışlıq olub. Onlar qətiyyən başa düşmədilər ki, hansı seçimi edirlər və geosiyasi perspektivdə nə baş verir. Və məlum olur ki, hər şeylə birlikdə bu qeyri-adekvatlıq həm də geridönməzdir».

Göründüyü kimi, təhlildə Ermənistanın «batan Rusiya»nın ayağından yapışması yanlış siyasət hesab edilir. Doğrudan da, şimal qonşumuzun Ukraynadakı geosiyasi savaş meydanından məğlub ayrılması onun Dağlıq Qarabağ məsələsində söz sahibliyini, monopolist mövqeyini də zədələyəcək və nəticə etibarilə Avropa, ABŞ nizamlama prosesində önə çıxmış olacaq.

Qərbin, Avropa Birliyi və ABŞ-ın Qarabağ məsələsində hazırkı yanaşması isə əfsus ki, bizim arzuladığımız səviyyədə deyil. Çünki ötən zaman kəsiyi də göstərdi ki, bu mövqeyi təkcə Azərbaycanın karbohidrogen yataqlarının Avropadan ötrü önəmi müəyyənləşdirmir. Ona qalsa, Avropa Rusiyanın neft-qazından daha çox asılı idi. Amma bu amil Qərbə Rusiyanı iqtisadi sanksiyalarla boğmağa mane olmur, olmayacaq, bəlkə də əksinə, yardım edir.

Sözü ona gətiririk ki, Ermənistanın məlum girov vəziyyətində Azərbaycanın Qarabağ məsələsində daha uğurlu mövqeyə çıxması, qonşu ölkəni müttəfiqi Rusiya kimi işğalçı qismində damğalanması üçün növbəti əlverişli, bəlkə də tarixi bir şans yaranmaqdadır. Bundan ötrü isə çox şey tələb olunmur: ölkədə ilk növbədə Qərbin önəm verdiyi təməl insan haqlarına, nəhayət, sayğı göstərmək, bunun əyani sübutu kimi Avropa Birliyi ilə assosiativ sazişin imzalanması prosesini sürətləndirmək. Hansı prosesdə ki, ötən ilin 3 sentyabrınadək Ermənistan Azərbaycandan qat-qat fəal olub.

Müxtəsəri, elə olmasın ki, təcavüzkar ölkə indi də Qərbin rəğbətini qazanıb onun sevimlisinə çevrilməkdə bizdən qabağa düşsün. Bu ləngimə bağışlanmaz tarixi səhvimiz olardı. Unutmayaq ki, Qərb öz müttəfiqlərini qorumağı, onların problemlərinin həllində yanlarında olmağı çox yaxşı bacarır.

Uydurma «soyqırım»ın yaxınlaşan 100 illiyi ərəfəsində bloklara qoşulmayan, müstəqil, qeyri-demokratik rejimə malik Azərbaycanın mövcudluğu fonunda qərbpərəstə çevriləcək Ermənistana həmin Qərbin Qarabağ məsələsində hansı siyasi-diplomatik köməyi göstərəcəyini adam təsəvvürə gətirməyə belə qorxur.