Bəzi Avropa Birliyi (AB) liderləri ABŞ-ın Avropanın təhlükəsizliyindən açıq şəkildə uzaqlaşmasının nəticələrini nəzərdən keçirərkən, İtaliyanın baş naziri Corca Meloni qitənin ABŞ-ın himayəsində qalmasının ən güclü tərəfdarlarından biri olaraq qalır.

İtaliyanın baş naziri Corca Meloni iki gün əvvəl fövqəladə AB sammiti üçün Brüsselə gedərkən, o, ötən bazar günü Londonda keçirilən qeyri-rəsmi sammitdə irəli sürdüyü doktrinaya sadiq qalıb: “NATO-nun tam iştirakı olmadan Avropanın müdafiəsi mümkün deyil”.

Bu mövqe prezident Donald Tramp administrasiyasının ABŞ-dakı siyasi dəyişiklikləri Avropa üçün strateji muxtariyyətini artırmağa çalışanlara rəhbərlik edən Fransa prezidenti Emmanuel Makrondan fərqlidir.

Makron AB müttəfiqləri üçün əlavə təhlükəsizlik zəmanəti olaraq Fransanın nüvə mühafizəsini bütün qitədə genişləndirməyi təklif etmək qədər irəli getsə də, Meloni İkinci Dünya müharibəsindən bəri ABŞ və Avropa arasında sıx siyasi, iqtisadi və müdafiə birliyini müdafiə etməklə ənənəvi NATO-çuluğa sadiqliyini bir daha təsdiqlədi.

Avropa dəyişən geosiyasi reallıqlarla mübarizə apararkən, Meloni ABŞ transatlantik alyansdan çıxarsa, Avropanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirməklə yanaşı, Makronun NATO əlaqələrini qorumaq vizyonunu dəstəkləməyə açıq görünən bir çox AB liderləri arasında vasitəçilik etməyə çalışır.

Qərb düşərgəsini bir yerdə saxlamaq

Avropanın özünü təmin etmə səyləri Fransadan kənarda da genişlənməkdədir. AB-nin xarici siyasət rəhbəri Kaja Kallas Tramp və Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski arasında yaranan gərginlikdən sonra debatları yenidən alovlandırıb: "Azad dünyanın yeni liderə ehtiyacı olduğu aydın oldu. Çağırışların öhdəsindən gəlmək biz avropalılardan asılıdır".

İtaliyaya görə, bu ideoloji boşluqların aradan qaldırılması NATO birliyini qorumaq üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. AB sammiti öncəsi diplomatik mənbələrdən biri, “Bu vəziyyətdə aydın olan şey təkcə Avropa Birliyi daxilində deyil, daha çox Qərb düşərgəsi daxilində birliyin qorunmasının zəruriliyidir”, – deyib.

İtaliyanın xarici işlər naziri Antonio Tacani Brüsseldə özünün sağ mərkəzçi Avropa Xalq Partiyasının (EPP) görüşü üçün bu fikri dəstəkləyib: “Güclü transatlantik əlaqələr və NATO olmadan Ukrayna və Avropanın təhlükəsizliyinə təminat vermək sadəcə olaraq mümkün deyil”.

Meloninin Trampla yaxın əlaqələri

Transatlantik birliyə sadiqliyindən əlavə, Meloni yaxın müttəfiq olduğu üçün Avropanın bir neçə potensial “Tramp dətəkçilərin”dən biri olaraq qalır. Tramp Melonini “gözəl qadın” və “böyük lider” adlandırıb.

Yanvar ayında İtaliya baş naziri, İranda həbsdə olan italyan jurnalist Sesiliya Salanı azad etmək səylərini əlaqələndirmək üçün Trampın Floridadakı Mar-a-Laqo malikanəsinə gedib. Bu diplomatik uğur Meloninin ölkə daxilində mövqelərini gücləndirib.

Meloni son çıxışında Trampın Avropaya bağlılığı ilə bağlı narahatlığı aradan qaldırmağa çalışıb: “Düşmənlərimiz Trampın gedəcəyinə ümid edirlər, lakin bu baş verməyəcək. Mən onu tanıyıram. O, güclü və təsirli biridir. Əminəm ki, biz onların səhv olduğunu sübut edəcəyik”.

“Hüquqi baxımdan mübahisəli” NATO razılaşması

Bu mənada və Trampın Ukraynanın NATO üzvlüyünə qarşı çıxması ilə Kiyevə təhlükəsizlik təminatının verilməsi zərurəti arasında orta zəmin tapmaq cəhdi ilə Meloni qeyri-adi həll yolu təklif edib.

O, NATO-nun 5-ci maddəsinin kollektiv müdafiə müddəasının alyansa faktiki üzvlük vermədən Ukraynaya şamil edilməsini təklif edib. Bu yolla o, Ukraynanı NATO-nun qoruyucu çətiri altına gətirərkən rəsmi öhdəlik götürməkdən yayınardı.

Roma “Luiss Guido Carli” Universitetinin siyasi tarixçisi Lorenzo Kastellani deyir ki, plan "hüquqi baxımdan mübahisəli və onun siyasi səviyyədə həyata keçirilməsi çətin olacaq".

"Bu plan əsasən o deməkdir ki, münaqişə dondurulduqdan və Putin atəşkəsi pozandan sonra NATO işə qarışacaq. Meloni bilir ki, bu cür çəkindirmə planı Rusiya tərəfindən heç vaxt qəbul edilməyəcək", - Kastellani deyib.

Üstəlik, İtaliya qoşunlarının Ukraynada yerləşdirilməsi siyasi baxımdan müdafiə olunmazdır. “İtaliya ictimaiyyəti Fransa, Almaniya və ya Britaniyadan daha çox hərbi xərclərin artırılmasına və Ukraynaya silah göndərilməsinə qarşıdır”, – Kastellani bildirib.

Daxili siyasi çətinliklər

Meloniyə öz hökuməti daxilində də maneələri var. Koalisiya tərəfdaşları olan “Forza Italia” və “Liqa” partiyaları Ukraynaya hərbi dəstək və Avropanın müdafiə strategiyası ilə bağlı fikir ayrılığına malikdir.

Xarici işlər naziri Antonio Tacaninin rəhbərlik etdiyi “Forza Italia” Meloninin ehtiyatlı yanaşmasına tam uyğundur. Partiya Kiyevə hərbi yardımı dəstəkləyir və Avropa Komissiyasının AB-nin müdafiə qabiliyyətini artırmaq məqsədi daşıyan “Avropanın yenidən silahlanması” planını dəstəkləyir.

Bunun əksinə olaraq, hakim koalisiyanın ifrat sağçı “Liqa” Partiyası AB-nin müdafiə təşəbbüslərinə şübhə ilə yanaşır və Trampın Rusiya ilə mümkün danışıqlarını iddia edir. Hətta maliyyə naziri və Liqanın “ağır çəkili” siyasətçisi Françesko Qiorgetti AB-nin müdafiə strategiyasını “tələsik və məntiqsiz” kimi tənqid edib.

Buna görə də Meloni həm siyasi hakimiyyətini həyata keçirmək, həm də daxili güc bazasını saxlamaq üçün Birləşmiş Ştatlara üz tutmaq meylini davam etdirmək üçün ehtiyatlı bir yol gedir. Lakin böhran fonunda onun profili hazırda aşağı görünsə də, hadisələrin inkişafı ilə daha güclü rol oynaya bilər.