Misir dövlətinin və bütün misirlilərin “Müsəlman Qardaşları” ilə daimi sülh əldə etməsi və onun Misirdəki ritorikasından, dağıdıcı və təxribatçı əməllərindən geri çəkilməsi mümkündürmü? Yoxsa edilə biləcək ən çox şey bir müddət “atəşkəs” yaratmaq və Misiri əhatə edən daxili və xarici, siyasi, təhlükəsizlik, iqtisadi və inkişaf problemləri ilə məşğul olmaqdır? “Müsəlman Qardaşlar”ın üzvü qrupdan ola bilərmi və dini və digər fərqliliklərindən asılı olmayaraq yenə də vətəndaş düşüncəsinə və milli birliyə inana bilərmi? “Müsəlman Qardaşlar”ın üzvü belə ola bilər və hələ də Həsən əl-Bənna, Seyid Qütb, Mustafa Məşhur, Zeynəb əl-Qəzali və Məhəmməd Qütbün ideyalarını rədd edə bilərmi?

Bu, kommunistin “mən kommunizmdən əl çəkmişəm, Marksa və Engelə inanmıram, amma kommunist olaraq qalmaqda davam edirəm”, – deməsi kimidir.

“Əl-Ərəbiyyə” bu yaxınlarda Türkiyədən yayımlanan “Al-Sharq” peyk kanalının jurnalisti kimi tanıdığı Məcid Abdullahın öz “YouTube”da etdiyi yayımdan aşağıdakıları sitat gətirib – Londonda yaşayan və “Müsəlman Qardaşları” liderinin müavini Salah Əbdülhakın köməkçisi olan Hilmi Cezzar Misirdəki hakimiyyətdən “Qardaşlar”ın təxminən 15 il siyasətdən uzaq qalması müqabilində qrupu əfv etməsini istəyib. O, həmçinin həbsdə olan üzvlərinin azad edilməsini tələb edib.

2019-cu ildə Misirdəki “Müsəlman Qardaşları” təşkilatının gəncləri dövlətlə barışıq təşəbbüsü irəli sürüb.

Bu, Misirdə hakimiyyətlə ilk barışıq cəhdidirmi?

Həqiqət budur ki, “Müsəlman Qardaşlar”ın Misirdəki hakimiyyətlərlə əlaqələri krallıq dövründən bəri siyasət sularının hərəkəti və dalğaları ilə axmağa başlayıb. Saray və Mürşid arasındakı əməkdaşlıq mərhələlərindən sonra münasibətlər qarşıdurmaya çevrilib. İşlər əvvəlcə Qardaşlığın dağılmasına, daha sonra qrupun o vaxtkı baş nazir Nukraşi Paşaya sui-qəsd etməsinə, sonra isə Həsən əl-Bənnanın milis tərəfindən öldürülməsinə gətirib çıxardı. Bu hadisələrin sarayın özü ilə əlaqəsi olduğuna inanılan çox şey var idi.

“Müsəlman Qardaşlar” da Azad Zabitlərlə müttəfiq idi, sonra Abdel Nasserlə toqquşdu və hekayənin qalan hissəsi məlumdur. Sədat dövründə qrup rejimlə aylarla bal ayı keçirib, bundan sonra aralarında münaqişə başlayıb və nəticədə Sədat öldürülüb. Mübarək dövründə qrup Sədatla eyni olmayan, lakin hər halda bal ayı olan bir dövr yaşadı. Bu, “Müsəlman Qardaşları”nı Xalq Məclisinə deputat göndərməyə sövq etdi və sonra məşhur “ərəb baharı” qarşıdurması baş verdi.

Sisi altındakı qruplaşma ilə bağlı bugünkü vəziyyət onun tarixi presedentlərindən nə ilə fərqlənəcək?

Üstəlik, yuxarıda deyilənlər o demək deyil ki, “fərd” özünü və fikirlərini yoxlaya, qrupdan ayrıla bilməz. Bu olub, olub və həmişə də olacaq. Söhbət fərdi yox, “qrup”dan gedir.